Ldr nedir? Ldr Sensör ne işe yarar ve nerelerde kullanılır? Ldr çalışma prensibi ve sembolü

Halk arasında ve mühendislikte Ldr olarak bilinen devre elemanları ışığın yoğunluk düzeyine bağlı olarak devre direncinin değişimini sağlayan elemanlardır. Aydınlıkta Ldr’lerin üzerinden geçen elektrik enerjisi artarken karanlıktaki ise azalmaktadır. Ldr’ler silikon ve selenyum gibi ışığa duyarlı maddelerden yapılmaktadır.

 Ldr Nedir?

 Ldr diğer bilinen adı ile foto dirençler, üzerlerine düşen ışık şiddeti ile ters orantılı bir biçimde dirençleri değişkenlik gösteren önemli elemanlardır. Foto direnç, üzerine düşen ışık arttıkça direnç değeri lineer olmayan bir biçimde azalmaktadır. Ldr aydınlık direncinin minimum karanlık direncinin maksimum olduğu bilinmektedir. AC devrede hem de DC devrede aynı özellik görülmektedir. Bu elemanların yapısına bakıldığında "kadminyum sülfür" (CdS)'nin yarı iletken madde olarak kullanıldığı ortaya çıkmaktadır.

 Kadminyum sülfür, yalıtkan bir taban üzerine yerleştirilmiş olup içerisinde iki taraftan daldırılmış ve birbiri ile temas etmeyen iletken teller vardır. Bu iki iletken tel yolu ile dışarı ucun çıkartılması Ldr bağlantısının terminallerini oluşturulmaktadır. Ldr'nin üst yüzeyi ise ışık etkisinin algılanabilmesi için şeffaf bir malzeme ile kaplanmaktadır.

 Ldr Sensör Ne İşe Yarar ve Nerelerde Kullanılır?

 Ldr, bir direnç çeşidi olmakla birlikte Ldr sensör aynı zamanda pasif bir sensör olarak nitelendirilmektedir. Bir devrede ya da sistemde Ldr'nin kullanılması, bu sistemde ışığa duyarlı bir tepki oluşacağını göstermektedir. Bununla birlikte ışık seviyesinin kontrol edildiğinin de önemli bir göstergesidir. Ldr, ortamdaki ışık kontrolünü sağlıyarak bağlantılı elektrik devresini tetikler.

 Ldr, günümüzde sokak lambalarında, gece lambalarında, kumanda sistemlerinde, kanın renk yoğunluğunu tespit eden tıpta kullanılan makinelerde, flaşı olan fotoğraf makinesinde, otomatik açılan kapılarda, ellerin yaklaştırılması halinde hareketi algılayan sensörler ile çalışan sıvı sabun ve kağıt havlu makinelerinde kullanılmaktadır. Bu belirtilen alanlara benzer sistemlerde de ldr kullanımına rastlanmaktadır. Ldr, aynı zamanda endüstride ve hobi elektroniğinde optik sensör olarak çok sayıda değişik sistem ve projede kullanılmaktadır.

 Ldr Çalışma Prensibi ve Sembolü

 Ldr, ışığa karşı duyarlı bir devre elemanı. Üstüne düşmekte olan ışığın şiddetiyle ters orantısı bulunan bir çalışma prensibi söz konusudur. Bu çalışma prensibine göre üstüne düşmekte olan ışığın şiddeti çoğaldıkça haiz olduğu direncin değeri azalmaktadır. Işık şiddeti azaldıkça sahip olduğu direnç değeri artmaktadır. Ldr'ler haiz oldukları direnç değerlerinin değişmesi ile bir anahtarlama görevini üstlenmektedirler. Böylece bir optik görevi de görmüş olurlar. Aşırı ısı altında bozulmaktadırlar. Maksimum sıcaklık dereceleri 60 °C'dir.

 Ldr üzerine ışık düştüğü zaman valans elektronları ışık enerjisi ile yeterli hıza ulaşıp koparak iletkenlik bandına geçer. Ldr, devre akımını oluşturan serbest elektronlar yönünden de zenginleşir. Bu durum ldr direncinin düşmesi anlamına gelmektedir. Ldr'nin en çok duyarlı olduğu ışık ise yeşil ışıktır. Üzerine düşen ışık süzmesinin şiddeti ile bağlantılı bir şekilde valansı içeren iletken banda geçebilen elektronların sayıları arttığından Ldr direncinde azalma görülmektedir.

 Basit bir ldr devresi yapmak için herhangi bir kontrolcüye gerek duyulmaksızın transistörün tetiklemesi prensibi ile çalışan bir sistem kurulabilmektedir. Bu tarz bir sistemde ldr bir ışık sensörünün işlevini yerine getirmektedir. İlk etapta potansiyometredeki direnç belirli bir değere getirilir sonrasında ise karanlıkta transistör tetiklenir ve böylece Led'in yanması sağlanır. Foto direncin üç farklı sembolü bulunmaktadır. Bu sembolleri arasında ortası zikzak şeklinde birbirine doğru birleşen iki dik çizginin zikzak kısmını yuvarlak için alan sembol yaygın olarak kullanılmaktadır.