Kronoloji ne demek? Kronoloji bilimi nedir? Kronoloji örnekleri

Tarihi olayları kronolojik olarak sıralamak da mümkündür. Örneğin tarih öncesi dönemlerin oluş sürecini incelerken kronolojik yöntemler kullanılır. Tarih, antropoloji, arkeoloji gibi sosyal bilimlerin bir alt dalı olan kronoloji, yazarların, bilim insanlarının ve tarihi şahsiyetlerin hayatını anlatan biyografik eserlerde de sıklıkla kullanılır.

 Kronoloji Ne Demek?

 Kronoloji, ''zaman'' manasına gelen ''chronos'' ve ''logos'' kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiş bir kelimedir. ''Zaman bilimi'' ya da ''takvim bilimi'' adıyla bilinir.

 Kronolojide en çok kullanılan pozitif bilimsel yöntemlerden biri arkeometridir. Arkeometri, çeşitli belge ve materyallerin inceler. Bu materyallerin hangi dönemden kaldığını ya da belgelerin kimler tarafından yazıldığını tespit eder. Kullanılan yöntemlerden bir diğerinin adı da ''radyo karbon'' adı verilen yöntemdir. Bulunan objelerin karbon 14 oranları incelenir ve hangi tarihe ait olduğu saptanır.

 Kronoloji Bilimi Nedir?

 Kronoloji biliminde tarih olayların zamansal dökümü yapılır. Bir olayın öncesi, gerçekleşme süreci ve sonrası tarih atılarak alt alta listelenir. Bu liste hazırlanırken tarih bilimindeki yöntemlerin her biri kullanılmalıdır. Şüpheli ya da kaynağı belirsiz bilgiler, kronolojik sıralamanın içerisinde yer almamalıdır. Örneğin ünlü bir yazarın kronolojisi hazırlanırken, araştırma esnasında tek bir kaynak yeterli olmayabilir. Bunun için farklı birçok kaynak incelenmeli ve karşılaştırma yapılmalıdır.

 Bir kişinin ya da tarihi olayın kronolojisi yorum ve kişisel görüşlerle değil, tarihi doküman ve belgelerle hazırlanır. Ayrıntılı kronoloji hazırlanırken de yoruma dayalı değil tarihi gerçeklere dayalı bilgiler verilmelidir. Kronoloji bilimi, tarih ve arkeoloji alanında yapılan çalışmaları düzenler. Olayları belli bir düzen içerisinde sıralar. Başlangıç ve bitiş tarihleri arasında cereyan eden gelişmeler de kronolojik sıralamaların içerisinde yer alır.

 Kişilerin kronolojisinde fotoğraf kullanılır. Örneğin bir yazarın kronolojisi doğum ile başlar. Doğum tarihinin yanına hangi ülkede ve şehirde doğduğu yazılır. Daha sonra sırasıyla gittiği okullar ve aldığı eğitimler kronolojik olarak sıralanır. Yazdığı kitaplar da yayımlanma tarihine göre sıralanır.

 Günümüzde ''yeni kronoloji'' adı verilen yeni bir bilim dalı daha geliştirilmiştir. Bu bilimin kurucusu Rus matematik profesörü Anatole Fomenko'dur. Yeni kronoloji, tarihi araştırma yöntemlerinin birçoğunun yetersiz ve hatalı olduğu görüşüne dayanır. Buna göre, tarih ve kronoloji bilimi, doğrudan gözleme dayanmalıdır.

 Başka tarihçilerin yazdıklarını baz alınarak oluşturulan kronolojilerin tamamı olmasa bile birçoğu yanlışlarla doludur. Bu yanlış bilgiler baz alınarak oluşturulan kronolojik sıralamaları reddeden Anatole Fomenko, ''Yeni Kronoloji'' adında yeni bir bilimsel yöntem geliştirmiştir. ''Radyo karbon'' yöntemini reddeden yeni kronolojide sadece 11. yüzyıl ve sonrası yaşananların olayların incelemesi yapılır. 

 Kronoloji Örnekleri

 1- Tarih Öncesi Çağların Kronolojisi

 M.Ö. 2.000.000 - Paleolotik Çağın Başlangıcı

 M.Ö. 23.000 - Orta Taş Devri (Mezolitik Dönem)

 M.Ö. 10.000 - Cilalı Taş Devri (Neolitik Çağ)

 M.Ö. 3000 - Tunç Devri (Bronz Çağı)

 M.Ö 500 - Demir Çağı

 M.Ö 300 - 250 - Taş Devri

 2- Tarihi Çağların Kronolojisi

 M.Ö 3500 / 370 - İlk Çağ (Yazının icadıyla başlar)

 370 / 1453 - Orta Çağ (İstanbul'un Fethi'ne kadar süren, yaklaşık 1100 yıllık dönem)

 1453 / 1789 - Yeni Çağ (Fransız İhtilaliyle sona erer. En kısa çağdır)

 1789 / ... - Yakın Çağ (İçinde yaşadığımız çağdır)

 Not: Bazı kronolojik sıralamalarda tarih ile birlikte o tarihte yaşanan en önemli gelişmeler de yazılır. Bunlara ''ayrıntılı kronoloji'' adı verilir.