Koruyucu Ünsüz (Bağlayıcı Ünsüz) Nedir? Koruma Ünsüzü Örnek Cümleler, Sorular Ve Konu Anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Türkçede dil bilgisi konuları ve kuralları oldukça önemlidir. Kendi dilimizi en iyi şekilde okumak, yazmak ve en iyi şekilde konuşmak için bu kulları bilmek gerekmektedir. Koruyucu Ünsüz konusu da dil bilgisi kurallarından biridir. İşte, merak edilen tüm detaylar.
Koruyucu Ünsüz, genel anlamıyla kelimeye ek geldiğinde ünlü harflerden birinin düşmesine engel olan ünsüzdür.
Koruyucu Ünsüz Nedir?
Türkçede ünlü ya da sesli harf ile biten bir kelimeye, yine ünlü harf ile başlayan bir kök ya da ek getirildiğinde araya ünsüz yani sessiz harf olarak “y” girmektedir. Ünlü harf ile biten ve yine ünlü harf ile başlayan ekler ve kökler arasına giren “y”, ünlü harflerden birisinin düşmesine engel olduğu için koruma ünsüzü olarak isimlendirilmektedir.
Ayrıca koruyucu ünsüz olarak adlandırılan “y” harfinin, ünlü harf ile bitip, ünlü harf ile başlayan köklerin ve eklerin arasına girmesi sessiz türemesi olarak da kabul görmektedir. Konunun daha anlaşılır olması adına, birkaç örnek ile pekiştirelim;
l Anne - e = Anneye
l Kedi - e = Kediye
l Dayı - a = Dayıya
l Masa - a = Masaya
l Evde - iz = Evdeyiz
l Yolda - ız = Yoldayız
Koruyu ünsüz ya da Sessiz türemesi olarak adlandırılan "y" harfi, diğer yandan kaynaştırma harflerinden de biridir. Türkçede iki ünlü ya da diğer adıyla sesli harfler yan yana gelemez. Bu bir kuraldır. Fakat dilimize, yabancı dillerden özellikle Arapçadan gelen bazı kelimelerde aynı kural geçerli değildir.
Ünlü yani sesli harf ile biten bir kelimeye yine ünlü harf ile başlayan bir ek ya da kök geldiğinde, ünlü harflerden birinin düşmemesi ya da kaynaşması için araya kaynaştırma harfleri girmektedir. Kaynaştırma harfleri de bir bakıma koruyucu ünsüzdür. Kaynaştırma harfleri "y, s, ş ve n" ünsüz yani sessiz harfleridir. Harfleri hatırlamak adına "YaŞaSıN" kelimesi kullanılır. Bir kelimeye ek ya da kök geldiğinde kaynaştırma harflerinin kullanılması aynı zamanda ünsüz türemesine de örnek olmaktadır.
l Evi - i = Evini
l Kedi - i = Kedisi
l Kapı - ı = Kapıyı
l Altı - ar = Altışar
l Soru - a = Soruya
Koruyucu Ünsüz Kullanım Biçimleri
Adlara hal eki geldiğinde "y" kaynaştırma harfi kullanılır.
l Tahta - a = Tahtaya
l Çatı - a = Çatıya
l Kapı - a = Kapıya
l İğne - i = İğneyi
l Masa - a = Masaya
Ses tamlamalarından iyelik eklerinden sonra "n" kaynaştırma harfi kullanılır
l Sınıfın Camı - n - ı kırmış.
l Arkadaşının kitabı - n - ı almış.
l Ali'nin gömleği - n - i değiştir.
Üçüncü tekil şahıslarda iyelik eklerinden sonra "s" kaynaştırma harfi kullanılır.
l Okulun bahçe - s - i
l Şehrin cadde - s - i
l Ezgi'nin kedi - s – i
Üleştirme sayı sıfatları söz konusu olduğunda ise "ş" kaynaştırma harfi kullanılır
l Altı - ş - ar
l Yedi - ş - er
l İki - ş – er
Koruyucu Ünsüz Örnek Cümleler
Yarın masa - y - ı almaya gelecekler.
Şu sandalye - y - i benim için çeker misin?
Dün akşam evye – y – i temizledim.
Koruyucu Ünsüz Soru Örnekleri
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “Koyucu Ünsüz” kuralı bulunmamaktadır?
a)Dün gece eve çok geç geldi.
b)Masayı bana doğru iter misin?
c)Konuyu daha fazla uzatma.
d)Bana şu çantayı uzatır mısın?
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde “Koyucu Ünsüz” kuralı bulunmaktadır?
a)Soruyu
b)Kitabı
c)Koltuğu
d)Çarşafı