Güncelleme Tarihi:
Kontaminasyon kelimesi sadece radyoaktif maddeler için kullanılmaz. Her türlü yabancı maddenin bir yere bulaşması şeklinde kullanılır. Tıpçılar bu kavramı, bu durumu kolay bir şekilde tanımlamak için kullanır.
Kontaminasyon Nedir?
Kontaminasyon, radyoaktif maddelerin bir yere bulaşması manasına gelir. Radyoaktif maddeler zararlı atıkları içinde bulundurur. Bu nedenle de bir yere bulaşması halinde bu kavramın tıp dilinde ifade edilmesini sağlar. Saflığı kalmamış olan ve bulaşmış anlamına gelen kontamine kelimesi, tehlikeli maddelerin ya da istenmeyen bazı durumların diğer canlılara veya insanlara bulaşması durumudur. Bu durum bazen sadece bir yiyecek olabilirken bazen de su, bazen de eşyalar aracılığı ile olabilir.
Tıp Dilinde Kontaminasyon ve Kontaminasyon Kaynakları Hakkında Bilgi
Tıp alanında kullanılan kontaminasyona genellikle radyoaktif maddeler neden olur. Bu maddelerin değişik durumlarda ve farklı hallerde insanlara bulaştığı gözlemlendi. İnsan vücuduna kontaminasyonun en fazla olduğu yer deridir. Gözle, akciğer, sindirim sistemi ve enjeksiyon yolları da bir diğer bulaşma yoludur. Alfa ve beta en çok rastlanan yayıcılar arasında yer alır.
Farklı ortamlarda kullanılan bazı maddelerin birbirine karışması, enfekte olması, yabancı bir maddenin saflığını kaybetmesi, artık barındırmaması, birbiri ile temas etmesi sonucunda olabileceği gibi bulunulan ortamların düzgün bir şekilde havalandırılmaması ev farklı yüzeylerle temas etmesi sonucunda da bulaşma ya da bulaş söz konusu olabilir. Bir virüsün bir hastalığın ya da bakterinin bir canlıya ulaşması ve burada üremesi, uygun şartlar söz konusu olduğu zaman çok kolay ve hızlı bir şekilde gelişir.
Özellikle de farklı gıdaların bulunduğu ve işlendiği ortamlarda mikroplar bir ortamdan başka bir ortama bir bıçak, kesme tahtası ya da diğer araçlar aracılığı ile bulaşabilir. Bu durumda gıdaların pişmiş ya da çiğ olması çok fark etmez. Çünkü tamamen pişmiş olan bir yiyecek çiğ birgıda ile temas ettiği zaman çiğ gıdadan patojen geçerse yine kontamine olabilir.
Çapraz Kontaminasyon Nedir?
Çapraz kontaminasyon, virüs ve bakterilerin kontamine olan bir yüzeyden kontamine olmamış olan başka bir yüzeye aktarılması sonucunda meydana gelir. Çapraz kontaminasyon, goda zehirlenmeleri ve gıda kaynaklı hastalıklar için anahtar niteliği taşır. Çapraz kontaminasyon dört farklı ana kaynağa sahiptir. Bunlar ise, gıdalar, insanlar, çalışma alanları ve ekipmanlardır.
Çapraz Kontaminasyon Çeşitleri Nelerdir?
İnsan elinden gıdaya bulaşma
Gıdadan gıdaya bulaşma
Gıdaların ya da ekipmanların temas ettiği yüzeyden gıdaya bulaşma
Tezgah üzerinde bulunan paketler
Buzdolabı ve soğutma ekipmanları
Çalışma tezgahlarının dezenfekte edilmemiş olması
Eldiven kullanmadan önce ellerin yıkanmamış olması
Kesme tahtası yıkanmadan üzerinde birden fazla gıdanın temas etmesi
Dezenfektanların gerekli yoğunlukta olmaması
Çapraz Kontaminasyon Nasıl Önlenir?
Doğrudan tüketime sunulacak olan gıdaların çiğ gıdalarla temas etmemesine ve bunların ayrı yerlerde depolanmasına ve farklı ekipmanlarla işlenmesine özen gösterilmesi gerekir.
Farklı gıda işleme süreçlerinde ekipmanlarla temas ettikten sonra doğrudan tüketime sunulacak olan gıdalar için aynı ekipmanların kullanılmaması gerekir.
Depolama ve üretim alanlarında çöplerin uzun bir süre bekletilmemesi gerekir.
Doğrudan tüketime sunulacak olan gıdalara mümkün olduğu kadar çıplak elle temas etmemeye özen göstermeniz ya da her ürüne dokunurken farklı bir eldiven kullanmanız gerekir.
Kısacası, gıdalarla doğrudan temastan olabildiğince kaçınmalı, gıdalar için farklı ekipmanlar kullanmalı, gıdaların yüzeylerle ve birbiri ile temasını olabildiğince engellemelisiniz.