Kontaktör nedir, ne işe yarar ve nasıl çalışır? Kontaktör sembolü, çeşitleri ve özellikleri hakkında bilgi

Kontaktör devreyi açıp kapamaya yarayan cihazlar olarak bilinmektedir. Bu sebeple devreler açısından oldukça önemlidir. Güç devrelerini anahtarlamak için bu yapılardan faydalanılır.

 Kontaktör Nedir?

 Kontaktörler çalışma şekli bakımından röle ile benzerlik göstermektedir. Ancak daha yüksek akımlarda kullanılmak için daha elverişlidir. Uzaktan kolay bir şekilde kontrol edilebilir. Elektrik kontrolünü anahtarlamak amacı ile kullanılan cihazlardır.

 Kontaktör Ne İşe Yarar?

 Kontaktör görevi açma kapama işlemi ile enerjinin bir noktadan başka bir noktaya taşınması olarak ifade edilebilir.

 Diğer anahtarlama elemanları olan sigorta ve devre kesicilerden tek farkı çok fazla akım olduğunda koruma yapmamasıdır. Kontaktör yalnızca enerjinin bir noktadan başka bir noktaya iletilmesini sağlar. Bu sebeple elektrik tesisatlarında motor koruma şalterleri, termik röle, otomatik sigorta ya da sigortalı yük ayırıcına benzer termik manyetik koruma yapmakta olan devreler ile kullanılmaları gerekmektedir.

 Kontaktör Nasıl Çalışır?

 Kontrol devreleri yaylı bir sistem yöntemi ile çalışmakta olan elektromanyetizmalardan meydana gelmektedir. Manyetizmalar bobinden akan akım sayesinde hareket etmektedir. Böylece iki iki manyetizma birbirine yaklaşmaktadır. Böylece iki manyetizma kapatılabilmektedir. Bu sebeple kontaklar kapanır ve sistemde bulunan yaylar kontak gücü oluşturur.

 Kontrol akımının kesildiği durumlarda kontaklar açılarak ana akımda kesilir. Yani özetleyecek olursak; bobin enerjilenmesi ile ana kontaklar kapanır, kontaktör bobinin enerjisi kesildiği zaman ise ana kontakların açılması işlemi gerçekleşir. Bu basit olay 100 yıldan fazla süredir kullanılmaktadır. Günümüzde yeni bir alternatif hala bulunamamıştır.

 Kontaktörler Nerelerde Kullanılmaktadır?

 Kontaktörler motor yol verme işlemlerinde açma ve kapama işlemlerinde kullanılmaktadır. 3 fazlı sistemlerde kullanılmakta olan 3 kutuplu kontaktör en çok kullanılan tipidir. Bunun dışında aydınlatma, ısıtıcı, DC anahtarlama gibi yerlerde de kullanılır. Kompanzasyon uygulamaları için ise özel olarak üretilen kompanzasyon kontaktörler kullanılmaktadır.

 Kontaktör Çeşitleri Nelerdir?

 Üretici kataloglarına bakıldığı zaman pek çok farklı tipte kontaktör görmeniz mümkündür. Temel olarak ise çeşitleri şu şekildedir:

Güç Kontaktörü: Piyasada en fazla bu çeşidi vardır. 750kW'ye kadar 3 kutuplu ya da 4 kutulu şekilde üretilmektedirler. Pek çok uygulamada rahatlıkla kullanılabilirler.

Mini Kontaktör: Güç kantöktörü ile kıyaslandığı zaman oldukça küçüktür. Yerden kazanç sağlaması açısından oldukça avantajlıdır. Çoğu zaman 5,5 kW'a kadar üretimleri vardır.

Sessiz Kontaktör: Açma kapama anlarında kontaktan çıkan mekanik ses bu kontaktörlerde meydana gelmez. Gürültünün istenmediği bina içi tesisatları gibi alanlarda kullanılırlar.

Kompanzasyon Kontaktör: Kondansatörlerin kullanıldığı kompanzasyon devreleri için özel olarak üretilmiş kontaktörlerdir.

Bara Tipi Kontaktör: Oldukça yüksek güçlere sahip olan AC ve DC yüklerini anahtarlarlar. Açık bir yapıları bulunur. Ağır sanayide ve demiryolu uygulamaları gibi özel uygulamalarda kullanılırlar.

Kontaktörlerin İç Yapısı Nasıldır?

 Kontaktörün iç kısmına bakıldığında oldukça basit bir yapısının olduğu görülür. Bu yapı şu şekilde sıralanabilir:

Ana Kontak

Hareketli Kontak

Sabit Kontak

Bobin

Nüve

Dış Kasa

Bobin Terminali

Ark boşaltma kanalı

Kontaktör Seçimleri

 Kontaktör seçerken bağlanan ürüne göre seçim yapılması oldukça önemlidir. Yükün kalkış anında demeraj akımı bir diğer adı ile kalkış akımı olan bir motorsa kontaktör AC-3 akımı göz önünde bulundurularak seçilir. Ancak resistif özelliği olan ısıtıcı anahtarlanacak ise o zaman AC-1 akımı göz önünde bulundurularak seçilmesi gerekmektedir. Yükün kaç kutbunun olduğu, nominal çalışma gerilimleri, boyutlar, bobin gerilimleri ürün seçimini etkileyen etmenler arasında yer almaktadır.