Kohlberg ahlak gelişimi kuramı nedir ve evreleri nelerdir? Ahlak gelişimi kuramı yaş aralığı hikayeleri ve özellikleri

Kohlberg, ahlaki gelişime evrensel ahlak ilkelerinin keşif süreci olarak yaklaşmaktadır. Ayrıca Katılımcıların anlattığı öykülerde eylem ve düşünce arasında bir ilişki söz konusudur. Kohlberg, katılımcının zihninde yaşadığı çatışmaları anlamak için varsayımsal öyküler anlatma yolunu tercih etmektedir. Bu amaç doğrultusunda çocuk ve yetişkinlerde ahlaki dilemmaları kapsamakta olan belirli durumlar oluşturulmaktadır. Bu durumlarda verilmekte olan tepkiler bulunmaya çalışılmaktadır.

 Ahlaki Gelişim Kuramı Nedir?

 Kohlberg, ahlaki gelişim için başkalarının telkinine ihtiyaç olmadığını dile getirmektedir. Çocuk ileride ise yetişkin birey, kendi bilişsel gelişimine göre ve ilerleyen akıl yürütme süreçlerine paralel olarak seçim yapmaktadır. Kohlberg, bu amaç doğrultusunda geleneksel olarak belirli ahlak değerlerini öğretmemektedir. Bunun yerine ahlaki yargı gelişimini ortaya çıkartacak bir program önermektedir. Ahlaki bir ikilem durumunda çocuğun uygun olanı kendisinin bulmasını istemektedir. Bunun gerçekleşmesini çocuğa telkin edilmesinden daha önemli görmektedir.

 Ahlaki Gelişim Evreleri

 Ahlaki gelişim evreleri gelenek öncesi dönem, geleneksel dönem, gelenek sonrası dönem şeklindedir. Gelenek öncesi dönem kendi içinde ceza ile itaat eğilimi ve saf çıkarcı eğilim olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Geleneksel dönem kişiler arası uyum ve kanun ile düzen eğilimi şeklinde olmaktadır. Gelenek sonrası dönemde sosyal sözleşme eğilimi ve evren ahlak ilkeleri eğilimi vardır.

 Gelenek Öncesi Dönem

 Bu dönemdeki çocuk kültürün kabul ettiği iyi ile kötü ölçütlerini içselleştirmektedir. Bu dönemin ceza ile itaat eğilimi ve saf çıkarcı eğilim aşamaları vardır.

Ceza ile İtaat Eğilimi: kuralların başkaları tarafından koyulduğu dönemdir. Yalnızca otoriteye uyum ve ceza almaktan kaçınma vardır. Karakteristik olarak olayların dış görüntüsü ile meydana gele zararın büyüklüğü ile ilgilenirler. Karar buna göre verilmektedir. Bu dönemde olayların arkasındaki sebeplerin önemi yoktur.

Saf Çıkarcı Eğilim: çocukların kendi çıkarlarının önemli olduğu bir dönemdir. Çıkarcı şekilde başkalarının ihtiyaçlarını da önemserler. Soyut olmayan adaletli değişimlere başvurmaktadırlar. Her şey karşılıklı yapılır anlayışı vardır.

 Geleneksel Dönem

 Bu dönemde diğer insanların beklentisi dikkate alınmaktadır. Özellikle özdeşim kurulan insan çok önemli olmaktadır. Bu dönemde ortaya kişiler arası uyum ve kanun ile düzen eğilimi çıkmaktadır.

Kişiler Arası Uyum: çocuk, akran grubu ile iş birliği yapmaktadır. İçinde olduğu grubun kurallarını benimsemektedir. İyi davranışta bulunmak ve yardım etmek mutlu edici olmaktadır. Kendisi için çevresindekilerin hisleri önemlidir.

Kanun ile Düzen Eğilimi: uygun davranış, sosyal düzen ile otoriteye paralel davranmak olarak görülmektedir. Akran grubun kuralları yerini toplumsal kurallara ve kanuna bırakmaktadır. Sorgulama olmaksızın kanunla uyulmaktadır.

Gelenek Sonrası Dönem

 Bu dönemde kişi, ahlak ilkelerinin başkasının etkisi olmadan seçmektedir. Sosyal sözleşme ile evrensel ahlak ilkeleri eğilimi bu dönemde ortaya çıkmaktadır.

Sosyal Sözleşme Eğilimi: çoğunlukla temel hakların ve özgürlüklerin dikkate alınarak oluşturulduğu yasa ve kanunlara uymak önemlidir. Ancak demokratik olarak kanunlarda değişimler olacağı anlayışı vardır. Özgürlük gibi kavramlar bu dönem için öne çıkmaktadır.

Evrensel Ahlak İlkeleri: ahlaki gelişimin son noktasıdır. Kişi, ahlak ilkelerini kendisi seçmiştir ve seçtiklerine uygun davranmaktadır. İnsan hakları, eşitlik, adalet benzeri soyut ve evrensel boyutta ahlak ilkeleri oluşmaktadır. Bu ilkeler, demokratik toplumların kanun ve yasalarında kendine yer bulmaktadır.