Kırsal yerleşme nedir ve tipleri nelerdir? Kırsal yerleşme kriterleri

Dünyanın en fazla şehirleşmiş ama şehirlerinin banliyö şeklinde yayılma gösterdiği bilinen ülkeler arasında yer alan Amerika Birleşik Devletleri’nde bile şehirsel yerleşmelerin kapladığı tüm alan yüzölçümünün sadece % 3-4 kadardır.

 Kırsal Yerleşme Nedir ve Tipleri Nelerdir?

 Kırsal yerleşme, yeryüzünde yerleşik mekanların hepsi kullanım fonksiyonlarında göre örgütleniyor. Kırsal yerleşme ise, insanların kırsal yerleşim alanlarında yerleşmesi sonucunda oluşur. Bir yerleşmenin doğabilmesi için, bazı zorunlulukların ve gereksinim karşılanmış olması gerekir. Çok nadir rastlanan durumlarda ise, yerleşme yeri seçimi gelişi güzel yapılır. İlk insan toprağa ve doğaya günümüzdekinden çok daha yakın bir şekilde yaşıyordu. Çevresindeki imkanlardan, kaynaklardan yararlanmanın sırrını en iyi şekilde biliyor ve yerleşmeyi sağlayacak evi için akıllı bir şekilde yer seçimi kararı veriyordu. Kırsal yerleşme tarzları 5 bölüme ayrılır. Bunlar ise;

Ephemer (Geçici) Yerleşmeler: Bu tip yerleşmelerde yerleşim yeri ilkel toplayıcılarda olduğu gibi sadece birkaç gün kullanılır.

Temporer (Geçici) Yerleşmeler: Bu yerleşme tarzında ise, yerleşme yeri birkaç hafta kadar kullanılır. Bu tip yerleşmeler ise, ilkel avcı ve balıkçı toplumlarda görülür. Kendi içinde iki gruba ayrılır. Bunlar ise; Episodik (düzensiz geçici) Yerleşmeler ve Periyodik (düzenli geçici) Yerleşmeler'dir.

Yarı yerleşik (Semi-sedanter) Yerleşmeler : Bu tip yerleşmelerde ise, yerleşme yeri birkaç yıl boyunca kullanılır. Özellikle de ilkel çapa tarımı yapan topluluklarda yerleşme tarzı bu şekilde olur.

Mevsimlik Yerleşmeler: Bu yerleşmelerde ise, yerleşme yeri sadece birkaç ay için kullanılır. Göçebe çobanlarda, balıkçı ve avcı toplumlardaki gibi.

Sürekli Yerleşmeler: Yerleşme yeri birkaç kuşak tarafından kullanılıyor. Saban tarımı yapan toplumlarda sıkça görülür.

Kırsal Yerleşme Kriterleri

 İnsanlar, yaşayabilmek için en uygun yere evini yapmak ister. Bu nedenle de yerleşmenin gelişmesine zemin hazırlayacak olan yerleri de bulmaya çalışıyordu. Çünkü geçen zamanla birlikte bu etmenlerden bazılarının işlevi de sona eriyordu. Aynı zamanda binlerce yıldır ilk kurulduğu yerde varlığını sürdüren yerleşmeler de vardır. Yer seçiminde etkili olan en önemli etkenlerin başında; zemin koşulları, su, bakı, güvenlik, ekonomik faaliyet alanı ve ulaşım gelir. Kırsal yerleşme için gerekli ve en önemli kriterler ise şunlardır;

Su Temini: İnsanın en temel ihtiyaçlarının başında her zaman su gelir. İçme, ürün yetiştirme, değirmen işletme, yün yıkama, kerestelerin kabuklarını soyma gibi pek çok işi gerçekleştirmek için su gerekir. Bu nedenle de, geçici sürelerde kullanılan yerleşmeler de dahil olmak üzere, yerleşme yeri belirlenirken, temiz, kolay ve süreklilik arz eden su kaynaklarının olduğu bölgeler tercih edildi. Çünkü ilk yerleşmeler; göller, kurak ve yarı kurak bölgelerde, vahalar, su birikintileri, başka yerlerde akarsular, kaynaklar ve kuyuların kenarında kurulmuştur. Pek çok yerde yerleşmeler de kaynak hatlarında dizilir.

Zemin Koşulları (Kuru Zemin) : Yerleşimlerde insanlar, suya yakın olma isteklerine rağmen, taban suyunun daha yüksek olduğu yerlerden kaçma eğilimi gösterir. Onun için de akarsu boylarında, akarsuyun taşkın tehlikesi bulunan yatağında değil, varsa sekilerin üzerinde ya da yamaçlara doğru olan bölgeler seçilir.

Güvenlik (Savunma) : Eski zamanlarda, özellikle de asayiş bozukluğunun fazla olduğu, savaş, siyasi istikrarsızlık ve istila dönemlerinde güvenlik, yer seçiminde çok önemli bir etken oldu.

Ulaşım

Bakı

Ekonomik Faaliyet Alanı