Kip eki nedir ve nasıl bulunur? Kip eki örnekleri ve cümleleri ile konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Cümle içerisindeki eylemin hangi zaman diliminde yapıldığını bildiren eklere kip eki denir. Türkçede zamanlar, geçmiş, gelecek, şimdiki ve geniş zaman olmak üzere dörde ayrılır. Örnekler: 1- Gidiyorum. (Şimdiki zaman) 2- Giderim. (Geniş zaman) 3- Gideceğim. (Gelecek zaman) 4- Gittim (Geçmiş zaman). Kip eki nedir ve nasıl bulunur? Kip eki konusunu örnek cümlelerle birlikte detaylı bir şekilde derledik.
Zamanlar dışında emir, gereklilik, dilek - şart ve istek cümlelerinde de fiillere kip eki getirilir. Örneğin: 1- Gel (Emir Kipi) 2- Gelmelisin. (Gereklilik kipi)
3- Gelse. (Dilek - Şart Kipi) 4- Gelesin (İstek Kipi)
Kip Eki Nedir?
Fiilin ne zaman yapıldığını belirten eklere kip eki denir. Fiilde yargı bildiren ekler de kip eki olarak adlandırılır.
Kip Eki Nasıl Bulunur?
Bir cümle içerisindeki kip ekleri yükleme ne zaman ya da nasıl soruları sorularak bulunur.
Örnek?
Fiil - Okumak
Ne zaman okuyorsun?
1- Şu an kitap okuyorum. (Şimdiki zaman)
2- Hafta sonları genelde kitap okurum. ( Geniş zaman)
3- Dün saatlerce kitap okudum. (Geçmiş zaman)
4- Akşama kitap okuyacağım. (Gelecek zaman)
Not: Birleşik zamanlı fiillerde iki ayrı zaman kipi kullanılır.
''Gençken çok fazla kitap okurdum.''
Okurdum fiilinde hem -ur (Geniş zaman) hem de -dum (Geçmiş zaman) eki kullanılmıştır.
Kip Eki Örnekleri ve Cümleleri
A- Gereklilik Kipi (-meli, -malı)
1- Sağlığını korumak istiyorsan bu kadar yoğun çalışmamalısın.
Çalışmak - Çalışmamalısın
2- Ben yokken kardeşlerine göz kulak olmalısın.
Olmak - Olmalısın
3- Her şeye rağmen sakin kalmayı başarmalı.
Başarmak - Başarmalı
4- Sen ne olursa olsun milletin dediklerine kulak asmamalısın.
Asmak - Asmamalısın
B- Emir Kipi
Emir kipinde fiiller ek almaz.
Örnek Cümleler:
1- Hemen elindeki işi bırakıp buraya gel.
Gel
2- Önce bu odayı sonra mutfağı süpür.
Süpür
3- Odanı en geç yarına kadar temizle.
Temizle.
4- Sen bu tür dedikoduları ciddiye alma.
Alma.
C- Dilek - Şart Kipi (-se, -sa)
1- Keşke o da bizimle pikniğe gelseydi.
Gelse - Gelseydi
2- Gelip de oğlunun yaşadığı yeri bir görsen...
Görse - Görsen
D- İstek Kipi (-e, -a)
1- Oraya geleyim de sana işlerinde yardım edeyim.
Etmek - Edeyim
2- Vallahi ne sen sor ne ben söyleyeyim...
Söyle - Söyleyeyim
E- Şimdiki Zaman Kipi (-yor)
1- Şu an dört sayfalık bir şiiri tamamlamak üzereyim.
Üzere - Üzereyim
2- Burada çok gürültü olsa da sesini duymaya çalışıyorum.
Çalışmak - Çalışıyorum
Not: Bazı fiillerin sonuna şimdiki zaman kipi olan -yor eki getirilse de cümledeki eylem ''bir süredir'' yapılmakta olduğu için, cümle şimdiki zaman değil geniş zaman cümlesi olarak nitelendirilmelidir.
Örneğin:
''İki saattir ders çalışıyorum.''
Yukarıdaki cümlede ders çalışmak eylemi bir süredir devam ettiği için geniş zaman cümlesidir.
F- Duyulan Geçmiş Zaman (-mış, -mış)
1- Meğer iki saat önce eve ulaşmış.
Ulaşmak Ulaşmış
2- Dedemden bize on dönümlü arazi kalmış.
Kalmak - Kalmış
G- Bilinen Geçmiş Zaman (-dı, -di)
1- Geçen geldiğinde seni sorup durdu.
Durmak - Durdu
2- Yeni transfer iki maçta üç gol attı.
Atmak - Attı
H- Geniş Zaman (-er, -ar)
1- Babam her hafta sonu arabasını yıkar.
Yıkmak - Yıkar
2- Sahilde uzun yürüyüşler yapmayı severim.
Sevmek - Severim
I- Gelecek Zaman (-ecek, -acak)
1- Bu sürpriz annemin çok hoşuna gidecek.
Gitmek - Gidecek
2- Babam da bizimle gelecek.
Gelmek - Gelecek