Kinaye Nedir? Kinaye Söz Sanatı Özellikleri Ve Örnekleri Hakkında Bilgi
Güncelleme Tarihi:
Türk edebiyatının bütün dönemlerinde çeşitli söz sanatlarının kullanıldığı görülüyor. Her dönem farklı yoğunluklarla kullanılan bu söz sanatları arasında hem gerçek hem mecaz manaya gelecek şekilde kullanılan kinaye özel ve önemli bir yere haiz. Ünlü yazarlar ve şairler başta olmak üzere usta kalemlerin eserlerinde zaman zaman yer verdikleri kinaye bu konuda bilgi sahibi olmak isteyen kişilerin ilgisini çekiyor. Peki kinaye nedir? Kinaye söz sanatı özellikleri ve örnekleri hakkında bilgileri detaylarıyla derledik.
Söz sanatlarının başlıca kullanım amaçları; güzel konuşmak ve yazmak, manayı güçlendirmek ile etkiyi artırmak olarak sıralanabilir. Edebiyatçılar ve sanatçılar tarafından sıklıkla başvurulan bu söz sanatları edebi sanat olarak da ifade ediliyor. Türk edebiyatında önemli bir yer tutan ve pek çok değerli örneklerine çeşitli eserlerde rastlanılan bu söz sanatlarından biri de kinaye. Mecaza dayalı, anlama dayalı ve söze dayalı olmak üzere üç gruba ayrılan söz sanatlarında, mecaza dayalı söz sanatlarında sözcükler gerçek anlamının dışında kullanılır. Kinaye, mecaza dayalı söz sanatları grubundadır.
Kinaye Nedir?
Söz sanatları, Türk edebiyatında anlatılmak istenileni düz anlamdan çıkarmak ve sıradanlığı kırmak amacı ile tercih edilmektedir. Farklı başlıklar altında toplanan söz sanatlarından mecaza dayalı söz sanatları; Teşbih, istiare, mecaz-ı mürsel, kinaye ve teşhis olarak sayılabilir. Bu belirtilen mecaza dayalı söz sanatları en fazla kullanımı tercih edilenlerdir. Mecaza dayalı söz sanatları arasında bu sayılan söz sanatlarının yanı sıra tariz, intak ve mecaz da yer almaktadır. Bir sözün benzetme amacı güdülmeksizin hem gerçek hem de mecaz manasını düşündürecek şekilde kullanımına kinaye denir.
Kinaye Söz Sanatları Özellikleri
Kinayede asıl kastedilen gerçek değil mecaz manadır. Kinaye söz sanatının kullanılması ile karşıdaki kişiyi incitmeden iğneleme amacı güdülür. Kinaye söz sanatı başka bir ifade ile hafif ve zarif bir biçimde alaya almak için yararlanılan bir söz sanatı. Kinaye söz sanatına deyim ve atasözlerinde daha çok rastlanmaktadır.
Kinayenin bir söz sanatı olarak en temel özelliği tanımında da yer verildiği üzere hem gerçek hem de mecaz anlamı ile kullanılmasıdır. Bir diğer ifade ile bir sözün hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanılma sanatı öne çıkan yönüdür. Bu kullanımda benzetme amacı güdülmemesi de kinaye söz sanatının bir başka önemli özelliğidir.
Kinaye Söz Sanatı Örnekleri Hakkında Bilgi
Kinaye söz sanatının bazı örnekleri şöyle:
- "Arkadaşın abisi güçlüdür, bu işi halleder."
- "Aman boşver onları, burnu büyük adamlardan bize hayır gelmez."
- "Mum dibine ışık vermez."
- "Hamama giren terler."
- "Ateş düştüğü yeri yakar."
- "Böyle yürürseler, mahalleye yatsıya varırlar."
- "Çocukların velvelesi, herkesi ayağa kaldırdı."
- "Çok zahmet çektik, sonunda ayağımız düze bastı."
- "Ne yapsın, ayağı kaydı bir kere."
- "Bu taşı bize dostumuz atıyorsa durup düşünmemiz gerekir."
- "Atılan ok geri gelmez."
- "Taşıma su ile değirmen dönmez."
- "Yuvarlanan taş yosun tutmaz."
- "Eh, bu hızla gidersek, okula belki yarın sabah varırız."(ÖSS)
- "Yokuş çıkmayı göze almayanlar hep çukurda kalır."
- "Rüzgara karşı tüküren kendi yüzüne karşı tükürür."
- "Karşısında ağzımı açamadım ki."
- "Ey benim sarı tamburam
Sen ne için inilersin
- İçim oyuk derdim büyük
Ben onun'çün inilerim."
- "Ben toprak oldum yoluna
Sen aşırı gözetirsin
Şu karşıma göğüs geren
Taş bağırlı dağlar mısın?
- "İçinizde en yürekli olan gelsin."
Kinaye sanatının daha pek çok güzel örnekleri bulunmaktadır.