Kılavuzu okumak hayat kurtarır

Tercih döneminde kılavuzu iyi okumak çok önemli. Önlinsans tercih etmek isteyenler nereye bakmalı? Lisans programları kaçıncı tabloda yer alıyor? Tercih etmeyi düşündüğünüz üniversite devlet mi vakıf mı? Kılavuzu nasıl kullanırsak en yüksek faydayı sağlarız? Eğitim uzmanı Salim Ünsal, kılavuzu kullanırken dikkat edilmesi gereken noktaları sıraladı:  Üniversite tercihlerinin ilk başvuru kaynağı, Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’dur. Bu kılavuzla adaylar hem o yıl merkezi sınavla, hem de özel yetenek sınavıyla öğrenci alacak programlarla tanışırlar. Öte yandan tercih yaparken dikkat edecekleri teknik bazı bilgileri de ÖSYM tarafından web ortamında yayımlanan bu kılavuzdan öğrenirler.

ÖNCE GENELİNİ İNCELEYİN
Kılavuzda yerleştirme sistemiyle ilgili genel bilgileri, tercih işlemlerinin kurallarını, adayın özel bir durumu varsa bu durumla ilgili yapması gerekenleri, özetle tercihin teknik bazı ayrıntılarını okuyun. Bu bilgiler kılavuzun sadece 3-5 sayfasıyla sınırlı.

HER TABLONUN ÖNEMİ AYRI
Tercih kılavuzu daha çok tablolardan oluşan bir belge ve bu tabloların her birinin ayrı bir anlamı var. İlk olarak Tablo-3 ile karşılaşırsınız. Bu tablo o yıl sınavla öğrenci alacak iki yıllık programları (önlisanslar) gösterir. Tablo-4 ise dört, beş ve altı yıllık programları (lisanslar) aktarır. Tercihin tamamı bu iki tablodaki verilerle yapılır.

KODLAR PROGRAMIN KİMLİĞİDİR
Hem lisans, hem de önlisans tabloları program koduyla başlar. Bu kod tercih edilecek programın TC kimlik numarasıdır. Dokuz haneden oluşan bu kodda hem üniversite türü, hem de programın öğrenim şekli gizlidir. Bu kod 1 ile başlıyorsa devlet üniversitesi, 2 ile başlıyorsa vakıf, 3 ile başlıyorsa Kıbrıs, 4 ile başlıyorsa yabancı bir üniversiteye aittir. Aday İşlemleri Sistemi’ne tercih bildiriminde bulunurken bu kodları girersiniz. Girilen bu koda göre sistem adayın hangi programları tercih ettiğini bilir ve onu kodlanan dışında bir yere yerleştirmez.

PARANTEZ İÇİNDEKİ BİLGİLER PROGRAMIN TUZU BİBERİ
Tablolarda alfabetik olarak üniversiteler, fakülteler/yüksekokullar ve o fakülte ya da yüksekokul bünyesindeki programlar yer alır. Yüksekokulun fakülteden farkını önüne bir meslek ifadesi gelmesiyle anlarsınız. Önünde meslek yazmayan yüksekokul ile fakülte aynı statüdedir. Eğer meslek yazıyorsa bilin ki o iki yıllık bir okul türüdür. Bu tablolarda seçeceğiniz programların bazılarının önünde parantez içinde çeşitli bilgiler yazılıdır. Bu bilgiler o programın öğrenim şeklini, varsa yabancı dille eğitimini, burs olanaklarını, tercihte cinsiyet ve uyruk zorunluluğu olup olmadığını, bulunduğu konumu açıklamak için yazılır.

ÖZEL KOŞULLARA DA BAKIN
Tablonun sonraki sütunları ise programın öğrenim süresi, hangi puan türüyle öğrenci alacağı, bir önceki yıl hangi puan ve sıralarla öğrenci aldığı, bakanlık bursları, özel koşulları, öğretim kadro dağılımı, akreditasyonları ve mezunlarının sınav performansları gibi bilgiler içerir. Tablonun bu kısmında en çok puan sıra ve kontenjana odaklanılır. Ancak özel koşullara odaklanmanızı da özellikle belirtmek isterim. Çünkü programa özel tüm bilgiler o özel koşul numaralarında saklıdır. Matematiksel durumu adaya uygun bir program, belki de tercih edemeyeceği bir ayrıntı içeriyor olabilir.

KILAVUZDA YAZMAYAN BAZI BİLGİLERİ DE DİKKATE ALIN
tabloları incelerken seçeceğiniz programın bulunduğu konuma, üniversite türüne, öğrenim ücretinin olup olmadığına, kent merkezinde mi yoksa bir kasabada mı olduğuna özel dikkat etmeniz gerekir. Tercih kılavuzunda bulunmayan bazı ayrıntılar da son derece önemlidir. Özellikle başka bir kente yerleşmeyi düşündüğünüzde üniversitenin pedagojik ve sosyal olanaklarına ilave olarak yurt imkânlarını ve kentin sosyal olanaklarını da dikkate almanız yararlı olacaktır.

ÖZEL YETENEKLE GİRECEKLER ÖZEL KOŞULLARI İNCELEYİN
Bu tabloların ve tablolardaki özel koşul açıklamalarının hemen arkasından Tablo-5 adıyla o yıl özel yetenek sınavıyla öğrenci alacak programların listesi ve kontenjanları yer alır. Tablo-5’teki veriler tercih bildiriminde kullanılmaz. Adaylar özel yetenekle öğrenci alacak programlara yerleşmek için bu programların bağlı bulunduğu kurumlara doğrudan başvuruda bulunup yine bu okulların bünyesinde yapacakları yetenek sınavlarına katılırlar. Tablo-5 merkezi yerleştirme tablosu değildir. Özel Yetenek başvurusu yapacak adaylara bilgi amacıyla yayımlanır.

YENİ AÇILANLAR İÇİN BİR DAHA DÜŞÜNÜN
Kılavuzu incelerken bazı programların önünde bir önceki yıl yerleşen son adayın puan ve sıralarını, bazılarında ise boşluk ya da noktalar görürsünüz. Puan ve sıra bilgisi boş olanlar geçen yıl az tercih almış, noktalı olanlar ise kılavuza ilk kez girenlerdir. Boş olanların bu yıl da puan ve sıraları düşük çıkabilir ama yeni açılanları tercih ederken adaylara eşdeğer üniversitelerdeki benzerlerini referans almalarını öneririz. Yeni açılan programlar daha çok adayın dikkatini çektiğinden puan ve sıraları yüksek çıkabiliyor.

EK PUANLA GİRİLECEK PROGRAMLARI İYİ OKUYUN
son tablolar, adayların tercih yaparken ek puan alabilecekleri ya da özel statüyle girecekleri programları gösteren 6 numaralı tablolardır. Adayın alanına uygun olarak ek puanla girebileceği programların hangileri olduğunu gösterir. Lisans programlarında genel olarak 30 Mart 2012’den sonra meslek liselerinde kaydolanlara ek puan verilmezken, bir meslek liseli aday Tablo-6C’ye bakarak hangi iki yıllık programlara ek puanla yerleşebileceğini görür. Bu kılavuzu iyi okuyun. Çünkü hayatınızın önemli kararlarından birini alma aşamasındasınız.