Kendinize güvenin, hareket edin, tembellikten kurtulun

Yoğun bir sınav dönemini atlatan, herhangi bir konuda üstlendiği işi veya projeyi tamamlayan öğrenciler, tembellik etmeyi kazanılmış bir hak olarak görebiliyor. Ancak, ipin ucunu kaçırmamak için dikkatli olmak en iyisi. Çünkü uzmanlara göre ölçüyü kaçırmak, tembelliği bir yaşam biçimi haline dönüştürebiliyor.

Aileler, kendisini sürekli yorgun hisseden, ders çalışmak ve ödev yapmak istemeyen, okula gitmeyi işkence gibi gören öğrenciler karşısında ne yapacaklarını bilemiyorlar. Çaresizce bu sorunu çözmenin yollarını aramaya başlıyorlar.

MEF Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Uzman Danışman Psikolog Yrd. Doç. Dr. Gökçe Bulgan’a göre, ‘tembellik’ aslında sorunun kendisi değil, başka sorunların sonucu. Bunu aşmanın yolu ise, önce tembelliğe neden olan sorunu bulup ortadan kaldırmaktan geçiyor. Sonrasında ise hareketli olmak, spor yapmak ve planlanan işleri parçalara bölerek çalışmak gerekiyor. Yrd. Doç. Dr. Bulgan, tembellikten kurtulmak için yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:

1- Önce sorunu tespit edin: Durum değerlendirmesi yapın. Kendinizi tembel hissettiğinizde sorunun gerçekte ne olduğunu düşünün. Yorgun musunuz? Öyleyse dinlenin. Ancak sebep korktuğunuz veya kaçındığınız durumlarsa, gerçeklerle yüzleşmek en iyisi. Örneğin, sınava çalışmak yerine tembellik yaptığınızı düşünelim. Tembellik gibi görünen tutumun altında sınavdan iyi bir not alamayacağınızdan korkmak gibi bir neden olabilir. Asıl sorunu tespit ettiğinizde baş etmek de kolaylaşır.

2- Nedenleri yok edin: Dikkatinizi dağıtan nedenleri ortadan kaldırın. Ders çalışmanız gerekirken bilgisayar oyunları oynamak, televizyon izlemek veya sosyal medyada zaman geçirmek dikkati dağıtan nedenler arasında. Ödev yapmanız gerektiğinde dikkatinizi ne dağıtıyorsa ondan uzaklaşın. Uzaklaşmakta güçlük çekiyorsanız bu konuda ailenizden destek isteyin.

3- Küçük parçalara bölün: İşi küçük parçalara bölün. Tembel hissettiğimizde en basit sorumluluklar bile gözümüzde büyür. Tüm odanızı toplamanız mı gerekiyor? İşe odanın tek bir bölümünü düzenleyerek başlayın. Örneğin, önce yatağınızı toplayın. Sonra belki masanın üstünü veya kütüphaneyi. Hangisinden başlayacağınıza siz karar verin. Önemli olan önce işi yapabileceğiniz küçük parçalara bölmek. Sonra her birini teker teker ele almak.

4- İşi kolaylaştırın: Tembel hissettiğinizde en zor olan işe başlamaktır. İşi kendiniz için kolaylaştırın. Bunun bir yolu kolay olan işten başlamak. Size kolay gelen sorumluluklarınızı yerine getirdiğinizde, zor olanları yapmak için cesaretiniz de olur.

5- Zaman sınırı koyun: Gerçekçi ve net bir zaman sınırı koyun. Zamanımızı planlamadığımızda işler uzar gider. İş ve zaman planı yapmak dikkatinizi hedefe vermenize yardımcı olabilir. Bunun için zaman çizelgelerinden faydalanabilirsiniz. Ödevlerinizi ve diğer sorumluluklarınızı zaman çizelgesine yazın. Düzenli olarak yaptıklarınızı işaretleyerek ne kadar çok yol aldığınızı görebilirsiniz.

6- Olumlu yönlerini düşünün: Sorumluluğunuza anlam yükleyin. İşler bize anlamsız geldiğinde tembellik eğilimi gösterebiliriz. Böyle durumlarda yapmak istemediğiniz işin size katkı sağlayacak olumlu yönlerini düşünün. Örneğin, ödevinizi yapmak istemiyorsunuz. O ödevin ve dersin size nasıl katkı sağlayacağını bulmaya çalışın. Okulda öğrendiklerimizi yaşantımızın pek çok alanında kullanıyoruz aslında. Bunları fark ettikçe derse karşı ilginiz de artar.

7- Başardıklarınıza odaklanın: Kendimizi tembel hissettiğimiz zamanlarda zihnimiz de yapamadıklarımıza ve eksikliklerimize odaklanır. Olumsuza odaklanmak yerine kendinize neleri yapabildiğinizi sorun. Örneğin, en son nede başarılı olmuştunuz? Nasıl bir duyguydu? “Yapamam” veya “Keşke yapabilseydim” diye düşüneceğinize “Yapabilirim” veya “Yapacağım” diyerek harekete geçin.

8- Hareket edin: Sevdiğimiz bir sporu yapmak, temiz hava almak veya sadece dışarı çıkıp yürümek bile bize enerji verir. Kendinizi tembel hissettiğinizde daha fazla miskinleşmeye izin vermeden harekete geçin.

9- Yardım isteyin: Tembellik için bahane üretmenize izin vermeyecek birinin desteğini alın. Örneğin, anne veya babanızdan size yardım etmesini isteyebilirsiniz. Ödev yapma aşamalarınızı takip edebilir, zamanınızı yapılandırmanıza yardım edebilir veya ihtiyacınız olduğunda sizi cesaretlendirebilirler. Yardım istemekten çekinmeyin.

10- Kendinize inanın: Kendinize “Ödevimi/işimi bitirmek için şu anda küçük bir adım atacak olsam ne yapabilirim?” diye sorun. Cevabınıza göre küçük de olsa bir adım atın. Yapabildiğinizi gördükçe adımların arkası gelir. Kendinize inanın ve başarmanıza izin verin.

Ona cesaret ve ilham verin

- Çocuğunuzun tembelliğinin sağlık sorunundan kaynaklanmadığından emin olun. Onların gelişme çağında dinlenmeye daha fazla ihtiyacı olabiliyor. Tembellik eğilimleri göstermeye yeni başladıysa, ona biraz zaman verin. Geçici bir süreç olabilir. Sürekli yorgun ve isteksiz ise olası sağlık problemlerini göz ardı etmemek için doktorunuza başvurun.

- Ödevlerini yapmak veya yataktan çıkmak istememelerinin tek nedeni tembellik değil. Bu davranışlar, çocuğun kontrolü elinde tutma ihtiyacından kaynaklanıyor olabilir. Böyle bir durumda, çocuğunuzun davranışının doğal sonuçlarınakatlanmasına izin verme cesareti gösterin. Yani, ödev yapmak istemiyorsa televizyon seyretmek veya video oyunları oynamak gibi aktiviteleri de yapmasına izin vermeyin. Bu konuda tutarlı olun.

- Yapılan araştırmalar olumlu geribildirim vermenin ödüllerden daha fazla işe yaradığını gösteriyor. Çocuğunuz ödevini yaptığında veya sınavına çalıştığında kendi sorumluluğunu yerine getirmiş oluyor. Kendisine olumlu geribildirim vererek davranışını pekiştirebilirsiniz. Çocuğun sorumluluğu olan şeyler için sürekli ödül vermek ise olumsuz sonuçlar doğurur. Bundan kaçının.

- Çocuğunuzun davranışını kontrol etmeye çalışmak yerine kendisine cesaret ve ilham verin. İlgi alanlarını ve güçlü yanlarını keşfetmesine yardımcı olun. İlgi alanlarına odaklanmasına izin vererek onun içsel motivasyonunu arttırmasına aracılık edebilirsiniz.