Kelam ilmi nedir? Nasıl ortaya çıkmıştır? Kelam ilmi neden önemlidir ve neyi inceler?
Güncelleme Tarihi:
Kelam kelimesinin sözlük anlamı ifade ve kelimedir. Kelam etmek ise bir konu hakkında konuşmak ve söz söylemek manasına gelir. Kelam, fıkıh, hadis ve tasavvuf ile birlikte İslam'ın dört büyük ilminden biridir. Kelamcılar, İslam'ın inanç esasları, ahiret, tevhid, ibadet ve nübüvvet gibi konularla ilgilenir. Bu yazımızda kelam ilmiyle ilgili merak edilenleri ayrıntıları ile derledik.
Kelam ilminde uzmanlaşan âlimlere kelamcı ya da ehl-i kelam denir. İslam kelamcıları ve en önemli eserleri şunlardır:
1- İmam Gazali - Kimya-yı Saadet
2- Ebu Seleme Semerkandi - Maturidiliğin Temel İnanç İlkeleri
3- Ebü'l-Muîn en-Nesefî - Tevhidin Esasları
4- Ebu Mansur Maturidi - Tevila'tül Kuran
Kelam İlmi Nedir?
Allah'ın varlığına dair, Kuran ayetleri ve hadisler ışığında kanıtlar sunan ilim dalına kelam denir. Kelamcılar, sadece itikadi konularla ilgilenmez. Bunun dışında nübüvvet (peygamberlik), vahiy, ahlak gibi konularda eserler veren birçok kelamcı vardır.
En meşhur kelamcı ise 10. yüzyılda yaşamış olan İmam Gazali'dir. ''Ey Oğul'', ''Kalplerin Keşfi'' ve ''Müslümanca Bir Hayat'' adlı eserleriyle tanınan Gazali, kelam ilminin gelişmesinde etkili olmuştur.
Tarih boyunca kelamcılar ile filozoflar arasında birçok tartışma yaşanmıştır. Bunların arasında en bilineni İmam Gazali ile İbn Rüşd arasında yaşanan tartışmadır. Gazali Felsefenin Tutarsızlığı adlı eserinde, filozofları şirk koşmakla ve küfürle suçlamıştır. İbn Rüşd de buna karşılık olarak Tutarsızlığın Tutarsızlığı bir kitap yazmış ve başta Gazali olmak üzere tüm kelamcıları eleştirmiştir.
İslam filozoflarına göre alem, Allah gibi ezelidir. Onun sonradan yaratıldığına dair bir kanıt yoktur. Ayrıca Allah'ın alemi sonradan yaratmış olması, ona güçsüzlük isnat etmek demektir. Kelamcılar ise bu görüşe karşı çıkmış, ezeli olan tek varlığın Allah olduğunu söylemişlerdir. Allah zamandan münezzeh olduğu için, onun için ''sonradan yaratma'' gibi bir şeyden bahsedilemez.
İslam filozofları ile kelamcılar arasındaki çatışmalar bununla sınırlı değildir. Farabi ve İbn Rüşd'e göre, Allah tikelleri değil sadece tümelleri bilir. Kelamcılar ise Allah'ın Alim ve Habir isimlerinden yola çıkarak onun ilminin her şeyi kuşattığını ifade etmişlerdir.
Kelam İlmi Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Kelam ilmi, Hz. Muhammed'in vefatından sonra ümmetin arasında çıkan tartışmaları noktalamak ve İslam'ın inanç sistemleri hakkında temel kaideleri belirlemek için ortaya çıkmıştır. Bu ilmin yayılmasındaki en büyük etken ise birçok farklı mezhebin ve tarikatın ortaya çıkmasıdır.
Kelam İlmi Neden Önemlidir ve Neyi İnceler?
Kelam ilmi, Allah'ın varlığını ve birliğini kanıtladığı için önemlidir. Kelamcılar İsbat-ı Vacib başlığı altında Hudus ve İmkan delillerini ortaya koymuşlar ve Allah'ın varlığını akli delillere dayandırmışlar.
Kelam ilminin incelediği diğer alanlar şu şekilde sıralanabilir:
1- Zorunlu Varlık - Mümkün Varlık
2- Allah'ın birliğini kanıtlayan deliller
3- İmanın esasları ve şartları
4- Kainatın yaradılışı
5- Peygamberler ve elçilik görevi
6- İbadetler