Kavram haritası nedir? Ne işe yarar? Kavram haritası türleri, özellikleri ve örnekleri
Güncelleme Tarihi:
Çeşitli kavramların birbirleriyle olan ilişkilerini ve türlerini sınıflandırmak amacıyla oluşturulan şablonlara kavram haritası denir. Kavram haritası, Amerikalı eğitimci Joseph Novak tarafından geliştirilmiştir. Bu şablonlar, kavramlar arasında neden sonuç ilişkisi kurduğu için öğrencilerin anlayarak öğrenmesini sağlar. Kavram Haritası nedir? Ne işe yarar? Kavram haritası türleri ve özellikleri nelerdir? İşte, tüm detaylar.
Kavram haritaları dörde ayrılır:
1- Balık kılçığı haritası
2- Olay zinciri haritası
3- Örümcek kavram haritası
4- Sınıflama haritası
Kavram Haritası Nedir?
Bilgilerin sınıflandırılması, türlere ayrılması ve analiz edilmesi için oluşturulan şablonlara kavram haritası denir. Kavram Haritası ''Anlamlı Öğrenme'' doktrini baz alınarak oluşturulmuştur. İlk başta sadece eğitim kurumlarında kullanılan haritalar daha sonra şirketler tarafından da kullanılmaya başlanmıştır.
Kavram Haritası Ne İşe Yarar?
1- Kavram haritası mevcut bilgilerin tasnif edilmesini ve detaylı bir şekilde incelenip birbirleriyle olan etkileşimlerini göstermek için kullanılır.
2- Kavram haritaları, bir kurumdaki mevcut sorunların nedenlerini bulmak ve söz konusu sorunlara alternatif çözüm önerileri sunmak için de kullanılabilir.
3- Bu haritalar bilginin ezberlenmesinden ziyade belli başlı şemalarda anlayarak ve görerek öğrenilmesini sağlar. Öğrenciler kavram haritaları oluşturarak olguların arasındaki neden - sonuç ilişkisini tespit edebilir. Bu da dolaylı olarak analitik düşünme metotlarının gelişmesini sağlar.
4- Dört farklı çeşidi bulunan kavram haritaları, belli başlı terimlerin çok daha iyi anlaşılmasını sağlar.
Kavram Haritası Türleri ve Özellikleri
1- Olay Zinciri Haritası
Olayları neden sonuç ilişkisine dayandırarak açıklayan haritalara olay zinciri haritası denir. Bu harita oluşturulan tümevarım yöntemi kullanılır. Bu haritanın diğerlerinden en önemli farklı, olgulara değil olaylara dayanmasıdır. Olay zinciri haritaları, bir olayın hangi şartlarda, hangi aşamalardan geçerek oluştuğunu anlamamızı sağlar.
Balık kılçığı diyagramı olarak da bilinen bu haritada Karou Ishikawa tarafından geliştirilmiştir. Bir sorununun kaynağını bulmak için kullanılan balık kılçığı haritasında olası bütün nedenler yazılır. Uluslararası şirketler tarafından da kullanılan bu yöntemde, şirketteki mevcut problemlerin çözülmesi için tüm materyaller ve parametreler haritaya eklenir.
3- Örümcek Kavram Haritası
Örümcek kavram haritası akademik çevrelerde ve eğitim kurumlarında en çok kullanılan haritalardan biridir. Bu harita oluşturulurken sayfanın ortasına ana kavram yazılır. Daha sonra, sayfanın ortasında yer alan kavramın etrafına o kavrama ilişkin detaylar yazılır.
Örümcem kavram haritası daha çok belli başlı olguları ve terimleri tanımlamak için kullanılır.
4- Sınıflama Haritası
Sınıflama haritası, örümcek kavram haritası ile benzer özellikler taşır. Ancak bu haritada tanımlardan ziyade alt türlerin listesi çıkarılır. Kronolojik sıralamalarda da kullanılan sınıflama haritası, bir kavramın geçmişten günümüze kadar nasıl oluştuğunu ve hangi evrelerden geçtiğini görmemizi sağlar.
Örnek:
Şiir
Halk Edebiyatı Tekke Edebiyatı Divan Edebiyatı
Koçaklama İlahi Gazel
Güzelleme Şathiye Kaside
Ağıt Mersiye Tahmis