Karl Marx

KARL MARKX FOTOĞRAFLARI İÇİN TIKLAYIN

 

Marx’ın tüm entelektüel araştırması yirmi beş yaşındayken belirlemiş olduğu şu programı yerine getirmeyi amaçlamıştı: "mevcut düzenin baştan aşağı kökten bir eleştirisini yapmak". Bu eleştiri aynı zamanda "pratik", yani eylemsel olduğundan Alman Ideolojisi’nde söylediği gibi, onu, ölümüne kadar sürecek olan yoğun bir militan etkinliğe yöneltecektir. Bu filozofun özgünlüğü buradadır; nitekim, Marx kısa sürede bir iktisat kuramcısı oldu: sürekli olarak kavgacı, tartışmacı bir düşünce (yine de bilimsel düzeye sahip bir düşünce), en derin bilgilerden beslenirken bir yandan da sürekli militan kalmış bir yaşam.

 

TRIER’DE BAŞLAYAN YAŞAM

 

1818’de Trier’de avukat bir babanın oÄŸlu olarak dünyaya gelen Karl Marx, sekiz çocuklu bir ailenin ikinci çocuÄŸudur (sülalesinde hahamların da bulunduÄŸu Musevi bir aileden gelmekle birlikte, babası Protestan olmuÅŸtur). Berlin Hukuk Fakültesi’ne kaydolan Marx, o dönemde egemen olan Hegel düşüncesinin etkisi altında kaldı. Katıldığı "genç Hegelciler", Fransız Devrimi’nin ilan ettiÄŸi özgürlüğün, milliyetler ve işçi sınıfı için maya oluÅŸturduÄŸu Avrupa’ya gözlerini dikmiÅŸlerdi. "Demokritos ile Epikuros’un DoÄŸa Felsefeleri Arasındaki Fark" (Differenz der demokritischen und epikureischen Naturphilosophie, 1841) üzerine hazırladığı doktora tezine çalışırken, aynı zamanda, baÅŸyazarı olduÄŸu Rheinische Zeitung’ta çalışıyordu; gazete 1843’te kapatıldı. Genç Karl, aristokrat bir aileden gelen Jeny von Westphalen ile evlendi ve birlikte Paris’e göçtüler. Marx burada işçilerle, gizli derneklerle ve Cabet, Proudhon, Louis Blanc gibi sosyalistlerle karşılaÅŸtı ve Alman felsefesiyle, Fransız devrimci pratiÄŸi arasında baÄŸ kurmaya çalışan "Fransız-Alman Yıllığı" (Annales franco-allemandes) adlı dergiyi çıkardı. Giderek daha çok siyasi iktisatla ilgilenen Marx, düşüncelerini, ölümünden sonra 1844 El Yazmaları adıyla yayımlanacak olan defterlere kaydetti; sonra, Berlin’de fakültedeyken karşılaÅŸmış olduÄŸu ve Rheinische Zeitung serüveninden de tanıdığı Friedrich Engels ile Kutsal Aile’yi kaleme aldı; bu kitap felsefi materyalizme bir tür ön hazırlık olarak kabul edilebilir. Guizot tarafından Fransa’yı terk etmeye zorlandığında, düşünceleri, yeniden Engels ile birlikte kaleme aldıkları Alman Ideolojisi’nde ve Feuerbach Ãœzerine Tezler’de (1845) ortaya konmuÅŸ durumdaydı. Bu noktada "pratiÄŸe" (eyleme) geçiÅŸ artık baÅŸlamaktadır; iki dost, komünistlerin haberleÅŸebileceÄŸi bir komiteler ağı kurdular.ÂDaha önce yakın iliÅŸkisinin olduÄŸu Proudhon ile baÄŸlarını koparan Marx (1847’de yayımlanan Felsefenin Sefaleti adlı kitabı, Proudhon’un "Sefaletin Felsefesi" adlı kitabına yanıt niteliÄŸindedir), "DoÄŸrular BirliÄŸi’ni", "Komünistler BirliÄŸi" olarak yeniden örgütledi; bu yeni birliÄŸin ÅŸiarı olan "Bütün ülkelerin işçileri birleÅŸiniz!" ifadesi, ünlü Komünist Manifesto’da (1848) tekrar edilecekti. Engels ile birlikte Almanya’da Neue Rheinische Zeitung’u çıkarmaya baÅŸladıkları sırada, Almanya’daki devrim hareketinin baÅŸarısızlığa uÄŸraması üzerine, kesin olarak Londra’ya göç eden Marx, 1848’de Avrupa’da meydana gelen devrim hareketlerinden sonuçlar çıkararak, 1850’de Fransa’da Sınıf Mücadeleleri adlı kitabı yazdı (yay. 1895). Marx, Londra’da bulunduÄŸu yıllardaÂmaddi koÅŸulları oldukça kötüydü. Geçimini saÄŸlamak için 1851-1862 arasında Ingiliz ve Amerikan gazetelerine yaklaşık 500 makale yazdı. 1859’da Ekonomi PolitiÄŸin EleÅŸtirisine Katkı’yı tamamladı ve 1867’de Kapital’in ilk cildini yayımladı. Bu süre içinde "Uluslararası Işçi BirliÄŸi" ya da kısaca "Enternasyonal"ın kurulmasına katıldı; "Enternasyonal" tüm Avrupa’da hızla yayılacaktı. 1871’de yazdığı Fransa’da Iç SavaÅŸ, tarihteki ilk işçi devleti olan "Paris Komünü"nün baÅŸarısızlığa uÄŸramasını tahlil etmektedir. Marx, aynı zamanda Fransız reformcularıyla, Bakunin’in ardıllarıyla ve Ferdinand Lassale’ın Almanya’da yarattığı etkiyle (Gotha Programının EleÅŸtirisi, 1875) mücadele ediyordu; bu mücadele, Marx’ı militanlıkla Kapital’in yazımını birlikte sürdürmeye yöneltiyordu (Kapital’in yazımı için Marx, iktisat, felsefe, tarih, toplumbilim gibi alanların yanı sıra, matematik, fizyoloji ve astronomi üzerinde de yoÄŸun bir çalışma yapmıştır). Marx, eÅŸini ve büyük kızını kaybettikten sonra, 14 Mart 1883’te sefalet olarak nitelendirilebilecek koÅŸullarda ve arkasında olaÄŸanüstü zengin ve tamamlanmamış çalışmalar bırakarak öldü. Engels, onun ardından, Londra’da Highgate Mezarlığı’nda cenazesi topraÄŸa verilirken ÅŸunu söyledi: "Adı ve eseri yüzyıllar boyunca yaÅŸayacaktır."

 

DÜNYAYI DEĞİŞTİRMEK İÇİN TIKLAYIN