Kariyer seçiminde üniversite ve ailenin önemi

Gençler üniversite tercihi yaparken kendi ilgi alanları, yetenekleri ve kariyer hedefleri doğrultusunda kararlar alır. Bunun için, öncelikle kendilerini objektif bir şekilde değerlendirmeleri ve hangi alanlarda başarılı olduklarını, nelerden zevk aldıklarını belirlemeleri gerekir. Kariyer gelişim kuramcısı Mark L. Savickas’a göre, kariyer gelişimi her birey için benzersizdir ve önceden belirlenmiş, katı bir hiyerarşik yapıyı izlemek zorunda değildir. Kariyer, işe yerleşme ile sınırlı bir süreç değildir. Çalışma hayatı boyunca mesleklerle ya da çalışma koşullarıyla ilgili karşılaşılan çeşitli zorluklarla başa çıkmada ve değişen mesleki gereksinimlere uyum sağlamada bireyin kariyer uyumluluğu önemlidir. Kariyer uyumluluğu, kariyer gelişimi, kişilik gelişimi ve yaşam doyumuyla karşılıklı olarak ilişkilidir. Bireyin kariyerini şekillendirme şekli, kariyer uyumluluğu kavramıyla bağlantılıdır. Bireyler, mesleki deneyimlerine ve mesleki davranışlarına anlam yükleyerek kariyerlerini oluştururlar. Kariyer ise bu deneyimlerden anlamlı bir hikâye oluşturmaktır. Bu bağlamda, kariyer, geçmişin hatıralarını, şimdinin deneyimlerini ve geleceğe dair beklentilerin anlamlandırılmasını içerir.

BAĞLANMA BİÇİMİ MESLEĞİ ETKİLER
Bağlanma biçimi meslek tercihini etkiler. Yaşamın ilk yılında bebeğin anne ya da bakıcı ile geliştirdiği güvenli ya da güvenli olmayan bağlanma (anne ya da bakıcı ile bebek arasında yakın duygusal bağ) türü ile meslek seçimi arasında ilişki bulunmaktadır. Güvenli bağlanma geliştirmiş kişilerin insanlarla etkileşim gerektiren meslekleri tercih etme olasılığı yüksektir.

YENİ MESLEK GRUPLARI DOĞUYOR
Bireylerin yetenekleri, becerileri, kişilikleri, gereksinimleri, değerleri, özellikleri ve benlik kavramları farklıdır. Bireyler bu özellikleri nedeniyle pek çok işi yapabilme donanımına sahiptirler. Aday seneler sonra nerede ve nasıl bir meslek sahibi olmak isteğini düşünebilir, gözünde canlandırabilir. Geleneksel bazı meslekler giderek ortadan kalkmakta, buna karşılık bazı yeni meslek alanları ortaya çıkmaktadır. Ancak her mesleğin değerli olduğunu da hatırlamakta yarar vardır. Severek yapılan ve akış yaşanılan her iş önemlidir. Araştırmalar yaşam sürecinde bir çalışanın üç ile yedi arasında meslek değiştirdiğini göstermektedir. Bu nedenle aday, puanının yettiği, pek çok alana aktarılabilir beceri ve meta yeterlik geliştirebileceği programları tercih edebilir.

BAŞKALARI ARACILIĞIYLA KENDİMİZ OLURUZ
Ebeveynler ve çocukları çevreleyen diğer kişiler arasındaki etkileşimler, çocukların davranışlarını etkiler. Rus gelişim psikoloğu Lev Vygotsky’ye göre, çocuğun kültürel gelişiminde her bir işlev ilk olarak sosyal düzeyde ve sonra bireysel düzeyde ortaya çıkmaktadır. İnsanda tüm üst düzey işlevler, bireyler arasındaki gerçek ilişkilerden doğar. Başka bir deyişle, başkaları aracılığıyla kendimiz oluruz. Tüm yüksek psikolojik işlevler sosyal nitelikli içselleştirilmiş ilişkilerdir. Meslek tercihi ve doğal bir sonucu olan meslek seçimi de bu kapsamda düşünülmelidir.

PROF. DR. GALİP YÜKSEL KİMDİR?
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma Anabilim Dalından mezun oldu (1987). Aynı üniversitede Psikolojik Danışma ve Rehberlik bilim dalında Yüksek Lisans (1990) ve doktora eğitimlerini (1997) tamamladı. Yüksel, Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı Kayseri Fen Lisesi ve Ankara Dikmen Lisesi’nde psikolojik danışman olarak görev yaptı (1987-1992). Akademik kariyerine Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalında öğretim görevlisi olarak başladı (1992). Daha sonra yardımcı doçent unvanını aldı (2000-2005) ve ardından doçent olarak görev yaptı (2005- 2010). 2010 yılından beri aynı anabilim dalında profesör olarak çalışıyor. Gazi Üniversitesi Öğretim Elemanları Profili (2003) ve Türkiye Üniversiteleri Araştırmalarında (2006) proje başkan yardımcısı, Dezavantajlı Çocukların Eğitime Etkin Katılımı (2006) ve Ergenlerin Çalışma Anlayışının İncelenmesi projelerinde proje yürütücüsü olarak çalıştı.

Yüksel, makale ile kitap bölümlerinin yanında çeviri editörlüğü gibi uluslararası kaynakların Türkçeye kazandırılmasında da rol aldı. Bu kapsamda, Yaşam boyu gelişim: Gelişim psikolojisi (Santrock, 2023), Eğitim psikolojisi: Kuram ve uygulama (Slavin, 2021). Yardım sanatını öğrenme: Temel yardım becerileri ve teknikleri (Young, 2019) adlı kitapların çeviri editörüdür. Psikolojik danışma ve rehberlik anabilim dalında lisans ve lisansüstü düzeyinde dersler yürütmekte ve danışmanlıklar yapıyor. Halen, Gazi Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı öğretim üyesi olarak; psikolojik danışman eğitimi ve yetkinlikleri, çevrimiçi psikolojik danışma, sosyo-duygusal gelişim, öğrenme ve gelişimde kültürel perspektifler üzerine araştırmalarını sürdürüyor.