Kariyer planlamasında aile
Güncelleme Tarihi:
Günümüzde çalışma yaşamı gittikçe daha karmaşık ve yarışmacı bir hal alıyor, gençler bu yaşama uyum sağlamakta zorlanıyor. Bu süreçte başarıyı ve doyumu yakalayabilmenin güçlüğü, kariyer planlaması yapmayı ve gerçekçi stratejiler uygulamayı zorunlu kılıyor. Dolayısıyla çocuk ve gençlerin hem eğitimleri süresince hem de eğitimlerini tamamlayıp çalışma hayatına atıldıklarında ailelerinin de desteğine ihtiyaçları var.
KARİYER PLANLAMA SÜRECİ
Anne ve babalar işgücü piyasasının çok hızlı değiştiğini, zaman içerisinde bazı mesleklerin silinip yeni mesleklerin doğacağını, gelecekte işlerin bugün olduğundan daha üst düzeyde bilgi ve beceri gerektireceğini, ayrıca iş bulma ve işte tutunabilmek için mevcut becerilere yeni becerilerin eklenmesi gerektiğini bilmeleri gerekiyor. Kariyer; bir kişinin çalışma yaşamıyla ilgili beceriler geliştirmesine, başarısına ve işin gereklerini yerine getirmesine yardım eden, ücret karşılığında veya ücretsiz olarak kazanılan bir dizi deneyimdir. Kariyer planlaması ise bu sürecin rastgele değil, belli bir plan çerçevesinde gerçekleştirilmesidir.
Kariyer planlama süreci basitçe ifade edecek olursak;
1) Bireyin kendisini tanıması,
2) Eğitim ve meslekler hakkında bilgi sahibi olması,
3) En uygun alternatifin seçilmesi,
4) İstihdam becerilerinin geliştirilerek iş bulmak için çaba gösterilmesi gibi adımlardan oluşuyor.
KENDİNİ TANIMA
Etkili bir kariyer planlamasının ilk adımı kendini tanımaktır. Kendini tanımak demek, hangi alanlarda daha yetenekli olduğunuzu, hangi faaliyetlerden hoşlandığınızı, nasıl bir kişilik yapınızın olduğunu, ekonomik ve psikolojik ihtiyaçlarınızın neler olduğunu bilmek; kısa ve uzun vadeli kariyer hedeflerinizi belirlemek; bu hedeflere ulaşmak için var olan kaynak ve engellerinizin farkında olmak anlamına geliyor. Anne ve babalar, çocuklarının kendilerini tanımalarına şu şekilde yardımcı olabilir:
- Çocukların yeteneklerini okul içi ve dışı etkinlikler veya iş deneyimi yoluyla geliştirmelerine destek olmak,
- Sıkı çalışmaları ve derslerinde başarılı olmaları için güdülemek,
- Diğer öğrencilerle daha sağlıklı ve dengeli ilişkiler kurabilmelerine yardım etmek,
- Sanat, müzik ve spor gibi alanlarda ders dışı etkinliklere katılarak ilgi ve yeteneklerini zenginleştirmelerine yardım etmek,
- Kendilerinden küçük çocuklara bir şeyler öğretmeleri görevini vermek,
- Evde yapılan basit inşa işlerine yardım etmelerini istemek,
- Bilim-kurgu romanları, bilimsel dergiler ve klasik edebiyat eserlerini okumaları yönünde motive etmek,
- Satranç, dama gibi beyni uyaran oyunlar oynamaları için teşvik etmek,
- Kendi başlarına bir bulmaca yapmaları veya yeni bir oyun yaratmaları için yönlendirmek,
- Çocukların kendi tercihlerini ve değerlerini belirlemelerine ve kariyer kararlarında bunları dikkate almalarına yardım etmek.
EĞİTİM PROGRAMLARI VE MESLEKLERİ ÖĞRENME
Kariyer planlamasının ikinci adımı, üst eğitim programları ile meslekler hakkında bilgi sahibi olmaktan geçiyor. Bu bilgiler meslek rehberlerinden ve meslekler hakkında bilgi sunan internet sitelerinden öğrenilebileceği gibi, bu mesleklerin yapıldığı iş yerleri ziyaret edilerek ve ilgili meslek üyeleriyle görüşme yapılarak da elde edilebilir. Meslekleri iyi tanımanın bir diğer yolu da çocuğunuzun bir işte yarım zamanlı ya da gönüllü olarak çalışmasını sağlamaktır. Meslekleri araştırma sürecinde çocuğunuzdan şu soruların yanıtlarını bulmasını isteyin:
- Meslek üyelerinden beklenen görev ve sorumluluklar neler?
- İşin çalışma ortamı ve koşulları nasıl?
- İş ne tür alet, makine ve malzeme kullanmayı gerektiriyor?
- Mesleğe girebilmek için ne tür bir eğitim gerekiyor?
- İşe giriş koşulları neler?
- Meslekte iş bulma olasılığı ne?
- Meslekte yükselme olanağı ne?
- İşin sağladığı gelir düzeyi nedir?
- Mesleğin gelecekteki durumu nasıl olacak?
EN UYGUN ALTERNATİFİ SEÇME
Meslekler hakkında bilgi topladıktan sonra, çocuğunuzun kendisine en uygun birkaç meslek hakkında daha derinlemesine araştırma yapması gerekiyor. Bunun amacı, çocuğunuzun eksik bilgilere dayanarak seçim yapmasını engellemek. Bu nedenle ilgilendiği meslekleri daha ayrıntılı ve her yönüyle tanıması için onu iyi yönlendirmelisiniz. Bu süreçte çocuğunuzdan aşağıdaki soruların cevabını bulmasını isteyebilirsiniz:
- Bu olası meslekler beni kısa ve uzun dönemde doyuma ulaştırabilir mi?
- Bu meslekler yetenek, ilgi, kişilik özelliklerim ve ihtiyaçlarıma cevap verecek mi?
- İlgilendiğim bu mesleklerin her birinin olumlu ve olumsuz yanları neler?
- Araştırdığım bu mesleklerin eğitim ve diğer gerekliliklerini yerine getirmeye istekli ve hazır mıyım?
ÇOCUĞUNUZA DESTEK OLUN
Çocuğunuz lise veya üniversite eğitimini tamamladıktan sonra, sıra iş bulmaya geliyor. Bu aşamada, çocuğunuzun çeşitli iş arama yöntemlerini bilmesi, etkili bir özgeçmiş yazması ve iş mülakatlarında başarılı olmanın yollarını bilmesi gerekir. Bu süreçte de anne ve babalar olarak çocuğunuza yardım etmelisiniz. Eğitim ve meslek kararları, insanoğlunun yaşamı boyunca verdiği en önemli kararlardan biri. Çocukların en yetenekli oldukları, en severek yapacakları, meslek değerleriyle en fazla uyuşan ve kişiliklerine en uygun mesleği seçebilmeleri sanıldığı kadar kolay değil. Bu nedenle anne ve babalar, çocuklarının kariyer planlamasının her aşamasında onlara yardım etmeli, gerekli koşulları ve desteği sağlamalı.
PROF. DR. METİN PİŞKİN KİMDİR?
Prof. Dr. Metin Pişkin lisans ve yüksek lisans eğitimini Ankara Üniversitesi’nde, doktora eğitimini Leicester Üniversitesi’nde tamamlamdı. Büyük bir çoğunluğu kariyer danışmanlığı alanında olmak üzere, 60’ı aşkın akademik yayın yapan Prof. Dr. Pişkin, 40’ı uluslararası olmak üzere 70 bilimsel kongrede bildiri sundi. Danışmanlığında dokuz doktora, 22 yüksek lisans olmak üzere toplam 31 lisansüstü tez tamamladı. Dünya Bankası, Avrupa Birliği ve TÜBİTAK destekli pek çok projede uzman ve proje yürütücüsü olarak çalışan Prof. Dr. Pişkin, akademik çalışmalarına ek olarak, Ankara Üniversitesi Kariyer Merkezi Müdür Yardımcılığı görevini yürütüyor.