Kariyer planlama süreçlerinde yeni dönem

Her birey doğar, büyür, okul hayatı başlar ve meslek seçimi yapar… Tüm bu süreçte önemli olan bireyin hayatını ne kadar anlamlı ve verimli geçirdiğidir. Ülkemizde eğitim sisteminin uygulanma adımları göz önünde bulundurulduğunda, meslek seçimlerinin dokuzuncu sınıftan üniversite sınav sonuçlarına kadar yayılmış bir süreç olduğu gerçeği karşımıza çıkıyor. İşte tam da bu nokta gençlere en doğru mesleği seçmeleri konusunda yön verecek hizmet projeler destek oluyor.

DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü tarafından bilimin ışığında geliştirilen ve uygulanan, sekiz farklı aşamadan oluşan Kariyer Gelişim Projeler, bireylere çeşitli test ve envanterler uygulayarak, genel yeteneklerine, farklı yeteneklerine, kişilik özelliklerine ve mesleki ilgilerine uygun olan alanların belirlenmesini mümkün kılıyor. Genç ve ergenlerin yanı sıra yetişkinlerin de başvurabileceği proje; etkin beceri alanlarının tespit edilmesini sağlayarak gelecek planlamasında bireylerin yollarını aydınlatıyor.

Proje nasıl işliyor?

Bilinen anlamda meslek seçiminde en önemli faktör “Genel Yetenek”tir. Ancak çağdaş psikolojide ölçülen zihinsel yetilerin ortalaması sayılan genel yeteneğin yanında farklı yetenekler de önem kazanmıştır. Bunları belirlemek için geliştirilen farklı yetenek testleri bataryasının ilk ayağını; okuduğunu anlama, yorumlama, analiz etme ve eleştirel düşünme gibi kriterlerin dikkate alındığı Sözel Yetenek Testi oluşturuyor. Diğer bir aşama olan Sayısal Yetenek Testinde ise matematiksel işlemleri verilen süre içerisinde çabuk ve doğru yapabilme yeteneği ölçümleniyor.

Sembol kullanarak düşünme yeteneği olan soyut yeteneğin ölçümlendiği soyut kavrama Testi; gençlerin şekillere dayalı analiz ve sentez yeteneklerini, tümevarım ve tümdengelime dayalı akıl yürütme yeteneği ile belirliyor. Mühendislik ve teknik mesleklere yatkınlığın ölçümlendiği mekanik yetenek testi ise okul yaşamında uygulanan fen derslerinde öğrendiklerini günlük yaşama ve iş yaşamına uyarlayabilme özelliğini ortaya çıkartıyor. Bireylerin üç boyutlu algılamaya, görsel alana ve estetik yaratıcılığa yönelik mesleklere yatkınlığını ise mekânsal algı testi belirliyor.

818 öğrenci dikkatle incelendi

Kariyer Gelişiminde genel yetenek ve farklı yetenekler yanında çok önemli olan bir diğer faktör ise kişilik özellikleridir. Bu projeyi benzer çalışmalardan ayıran en kilit nokta ise bünyesinde bulunan yetenek testlerinin yanı sıra 16PF Kişilik Envanteri’nin kullanılmasıdır. 16PF Kişilik Envanteri'ni yurtdışından getirerek Türkiye’ye adaptasyonunu gerçekleştirilirken, ölçümler ile elde edilen envanter sonuçlarına göre okul danışmanının, klinisyenin ya da bir uzmanının değerlendirebileceği raporlar hazırlıyor. Türkiye genelinde özel ve devlet okullarından seçilmiş 818 kişilik bir örneklem üzerinde uygulanan kariyer gelişim projesi genç ve ergenlere, onların anne-babalarına, öğretmenlerine, yetişkinlere ve psikolojik danışman/psikoterapistlere yardımcı oluyor.

16 temel kişilik özelliğine odaklanan envanter; grupta olma isteği, problem çözme, amaçlarını gerçekleştirme, baskınlık, spontanlık, kuralları sorgulama, sosyal girişkenlik, mantık, başkalarına güven, soyuta odaklılık, kendini ifade etme tercihi, kendini sorgulama, yeniliğe açıklık, karar verme tarzı, mükemmeliyetçilik ve gerginlik gibi noktaları inceliyor. Ayrıca başkalarıyla ilişki, stresi yönetme, düşünme tarzı, etkileme ve işbirliği, düzen ve esneklik gibi temel kişilik eğilimlerini de belirliyor. Genel muhakeme yeteneğinin ölçüldüğü testte, mesleki etkinlik tercihleri ve kişinin yaşayabileceği zorluklara vereceği tepkiler de araştırılıyor.

Mesleki motivasyonu düşük öğrenciler için mesleki bilinçlendirme sürecinin geliştirilmesi gerekliliğini ortaya koyan kariyer gelişim projesi, bu kapsamda bir motivasyon ölçeği de geliştirdi. Öğrencinin mesleki bilinçlenme olgunluğu, meslek seçimine verdiği önem ve giriştiği çabalara ilişkin soruların yer aldığı testte kişinin kendisi için doğru ve isabetli bir karar verebilmesi ve yeteneklerinin farkına varması amaçlanıyor.