Karahanlı dönemi eserleri ve özellikleri nelerdir? Karahanlı dönemi Türk edebiyatı
Güncelleme Tarihi:
Türklerin tarih boyunca kurmuş oldukları çok sayıda devletler olmuştur. Bu devletlerden biri de Karahanlılar Devletidir. Karahanlı devleti Orta Çağ'da bugünkü Doğu Türkistan toprakları üzerinde kurulmuştur. Karahanlılar Devleti tarihi merak edilmektedir. İşte, Karahanlılar dönemi eserleri, özellikleri, Karahanlı dönemi edebiyatı ve çok daha fazlasını sizler için derledik.
Karahanlılar Devleti neredeyse dört yüzyıla yakın, Orta Asya topraklarında hüküm sürmüş bir Türk devletidir.
Karahanlı Dönemi Eserleri ve Özellikleri Nelerdir?
Karahanlı dönemi denildiğinde 840 ile 1212 yılları arasında hüküm sürmüş olan Türk Devleti akla gelir. Karahanlı Devleti bu tarihler arasında Orta Asya'da ve bugünkü Doğu Türkistan topraklarında var olmuştur. Karahanlı Devleti'nin daha sonraki devletler üzerinde birçok tesiri olmuştur.
Karahanlılar Devleti Karluk Türk boyları, Çiğil, Yağma boylarının bir araya gelmesi ile oluşmuştur. Başta Türkçe, Farsça, Çince dilleri kullanılırken İslamiyet ile tanışmadan sonra Arapça da kullanılmaya başlanmıştır. Karahanlı Devletine başkentlik yapan şehirler Balasagun, Semerkand ve Kaşgar olmuştur.
Karahanlılar Devleti adını "Kara" ve "Han " sözcüklerinden almaktadır. Her iki kelime de öz Türkçedir. Kara sözcüğünün manası "siyah" ve soyluluğu temsil eden bir renktir. "Han" ise hükümdarlara verilen isimdir. Karahanlılar Devleti "Bilge Kül Kadir Han" tarafından kurulmuştur. Karahanlılar İslamiyet'i kabul eden ilk Türk Devleti olma özelliğine de sahip bulunmaktadırlar. Süreç içerisinde Uygur alfabesini kullandıkları halde zamanla önce Arapça ve Farsçadan bazı sözcükleri dillerine almışlar daha sonra ise Arap alfabesine geçmişlerdir.
Karahanlı Türkçesi ile ortaya çıkarılmış mühim edebi eserler bulunmaktadır. Karahanlılar Devleti İslamiyet ile karşılaşılan ve bu medeniyetle kaynaşmanın olduğu bir dönemdir. Bu özellik ortaya çıkarılan edebiyat eserlerinde de görülmektedir. Bu dönem edebiyat eserleri daha sonraki yüzyıllarda zirveye ulaşmış olan "Divan Edebiyatı"nın da temellerinin atıldığı bir dönem olmuştur. Karahanlı döneminin başlıca eserleri şöyledir:
Kutadgu Bilig ( Yusuf Has Hacip )
Divan-ı Hikmet ( Ahmed Yesevi )
Divanü Lügati't Türk ( Kaşgarlı Mahmut )
Atabet ül Hakayık ( Edip Ahmet Yüknek )
Bu dönem edebi eserler Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. Ayrıca Karahanlılar döneminde yazılmış eserler İslami Türk edebiyatının ilk eserleri kabul edilmektedir.
Kutadgu Bilig isimli eser Mesnevi tarzında yazılmıştır. Bu eserde devlet adamlarında bulunması gereken nitelikler sayılmaktadır ve devlet yönetiminde uyulması gereken kurallar hakkında bilgi verilmektedir.
Divanü Lügati't Türk ise sadece bir sözlük niteliğinde olmayıp daha çok Ansiklopedik niteliği ağır basan bir eser olarak dikkat çekmektedir.
Karahanlı Dönemi Türk Edebiyatı
Karahanlı döneminin en fazla bilinen "Kutadgu Bilig" ve "Atabetü'l Hakayık" gibi eserler bu dönemin ürünleridir. Karahanlı Dönemi Edebiyatının Özelliklerini şu şekilde sıralayabilmek mümkündür:
Karahanlı dönemi edebiyat eserleri Türk Dil ve Edebiyatı tarihi açısından pek önemlidir. Çünkü bu dönem eserleri Türklerin tarih içerisinde gelişim süreci ve Türklerin medeniyet değişikliği yani İslamiyet'e geçişle birlikte ortaya çıkan medeniyet değişikliği hakkında araştırmacılara geniş ve derin bilgi vermektedir.
Bu dönem edebiyat eserlerinde "Hakaniye Lehçesi" yani yani Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır.
Başta yani İslami ilk dönem edebiyat ürünlerinde sade bir Türkçe kullanıldığı görülmektedir. Fakat yine de ilk kez bu eserlere Arapça ve Farsça kelime ile kavramlar girmeye başlamıştır.
Karahanlı dönemi Türk Edebiyat eserlerinde İslam dininin incelik ve kuralları gibi dini konulara yer verilmiştir. Ancak sosyal ve toplumsal konular da ele alınmıştır.
Bu dönem edebi eserlerde Arap ve Fars edebiyatlarının biçim özelliklerinin kullanıldığı görülmeye başlanmıştır.
Daha sonraki yıllarda yüksek aydın zümrenin edebiyatı olarak bilinen "Divan Edebiyatı" denilen edebiyatın ilk eserlerinin ürünleri de bu dönemde verilmeye başlanmıştır.