Kalıp yargı nedir? Tehdidi Nasıl Oluşur? Felsefede Kalıp Yargı Özellikleri..
Güncelleme Tarihi:
İlk kez Amerikalı yazar Walter Lippman tarafından kullanılan kalıp yargı ifadesi, toplum nezdinde belli başlı sosyal gruplara dair oluşmuş ön yargılardır. ''Zihnin tasavvuru'' ve ''stereotip'' adıyla da bilinen kalıp yargı terimi, toplumsal kutuplaşmanın temel nedenleri arasında yer alır. Kalıp Yargı nedir ve tehdidi nasıl oluşur? Felsefede Kalıp Yargı kavramının özelliklerini örnekleri ile birlikte derledik.
Kalıp yargılar belli sosyal gruplara ve mesleklere yönelik olabilir. Bu yargıların ortak özelliği tüm ön yargılar gibi negatif yönde olmasıdır. Bunun neticesinde iletişim kopukluğu, yabancılaşma ve gruplar arası çatışma ortaya çıkar.
Kalıp Yargı Nedir?
Toplum nezdinde, cinsiyete, belli başlı meslek gruplarına ve topluluklara karşı oluşan öngörülere kalıp yargı denir. Bunun dışında, yaş, fiziksel görünüm ve sosyal statü gibi olgular da kalıp yargıların temel nedenleri arasında yer alır. Kalıp yargıların ortadan kalkması için öncelikli olarak bireyler arasında sağlıklı bir iletişim kurulmalıdır.
Kalıp Yargı Tehdidi Nasıl Oluşur?
Kalop yargı tehdidinin oluşmasında hem psikolojik ve fiziksel, hem de sosyo-kültürel ve çevresel faktörler önemli rol oynar. Kişinin yetiştirilme tarzı, aldığı eğitim, aile ve arkadaş ortamı kalıp yargıların oluşmasını ve gelişmesini tetikler.
Bununla birlikte yapılan son araştırmalarda sosyal medya paylaşımlarının, reklamların ve televizyon programlarının da kalıp yargı tehdidinin oluşmasında etkili olduğu saptandı. Kişi, izlediklerinin, sosyal çevresinin ve başkalarının duyduklarının etkisiyle belli başlı gruplara karşı ön yargılı davranmaya başlar. Bunun sonucunda ''kalıp yargı'' olarak adlandırılan toplumsal ön yargılar ortaya çıkar.
Felsefe Kalıp Yargı Özellikleri ve Örnekleri
Toplumsal cinsiyete dair kalıp yargı örnekleri
1- Bir erkeğin her ne olursa olsun evini geçindirme zorunluluğunun olması. Dolayısıyla toplumda işsiz kalan bir erkeğe tembel ve işe yaramaz gözüyle bakılması.
2- Gece, geç saatte işten evine dönen bir kadına dair yapılan ahlaki yorumlar.
3- Ailedeki tüm üyeleri ilgilendiren bir konuda anne ve kız çocuğunun değil, sadece babanın ve erkek çocuğunun fikrinin sorulması.
4- Kadının ekonomi ve politika gibi konularda yeterli bir donanıma sahip olmadığının sanılması.
Meslek Gruplarına Yönelik Kalıp Yargı Örnekleri
1- Kadınların hemşirelik ve bakıcılık gibi işleri erkeklere göre daha iyi yapabileceğine dair geliştirilmiş ön yargı.
2- Ülke ve dünya genelindeki mevcut ekonomik şartları göz ardı ederek, kuaförlük, emlakçılık ve avukatlık mesleklerinden birini yapanların çok para kazandıklarının zannedilmesi.
3- Sağlık sektöründe çalışan doktorlara, hemşirelere, hasta bakıcılara ve sağlık personellerine ''işlerini yapmadıkları'' gerekçesiyle saldırılması