İstirdat davası nedir, ne zaman ve hangi mahkemede açılır? İstirdat davası açma süresi ve zamanaşımı

İcra hukuku içerisinde yer alan istirdat davası 2 şart üzerinden açılmaktadır. İstirdat davaları genel mahkemeler tarafından görülmektedir. Borçlu olmamasına rağmen borcunu ödemiş olan tüm vatandaşlar istirdat davası açabilir ve dava sonucunda ödemiş olduğu miktarı talep edebilmektedir. Bunun yanı sıra menfi tespit davaları da istirdat davalarına dönüşebilmektedir.

 İstirdat Davası Nedir?

 Bu dava türünde, borçlu olan kişi, cebri icra baskısı ile icra takibine konu olan borcu ödemiş ise, istirdat davası açıp herhangi bir borcu olmadığını ispat edebilir ve bunun sonucunda ödemiş olduğu miktarın iadesini talep edebilir. İstirdat davasının biri maddi hukuk, diğeri takip hukuku olmak üzere toplamda iki şartı bulunmaktadır. Birinci şart; geri iadesi istenen paranın icra takibi esnasında ödenmiş olmasıdır. İkinci şart; borçlu olan kişinin, maddi hukuk açısından borçlu olmadığı paranın cebri icra baskısı ile ödemek zorunda kalmış olmasıdır.

 İstirdat Davası Ne Zaman Açılır?

 İstirdat davası, 1 senelik hak düşürücü bir süreye tabi tutulur. Bu süre, mahkeme tarafından gözetilmektedir. Belirtilmiş olan 1 yıllık sürede borç olmayan paranın, icra dairelerine tümüyle ödenmiş olduğu günden itibaren başlamaktadır. Sonuç olarak bu süre dolmadan dava açılmalıdır. İstirdat davası şu durumlarda açılır:

Belirtilen icra dairesine paranın borçlu sayılan kişi tarafından ödenmiş olması.

Borçlu olan kişinin sahip olduğu malların haczedilmek sureti ile satılması ve bu sayede ödemenin yapılmış olması. Yani borçlunun cebri icra tehdidi ile borcunu ödemek zorunda kalmış olmasıdır. 

 İstirdat Davası Hangi Mahkemede Açılır?

 İstirdat davası, genellikle icra dairesinin bulunmuş olduğu ve davalık olan kişinin yerleşim yeri davanın açılacağı bölgedir. Yani genel mahkeme adı altında asliye hukuk mahkemeleri istirdat davalarına bakmaktadır. Yaşanabilecek herhangi bir durumda istirdat davaları icra üzerinden de açılmaktadır.

 İstirdat Davası Açma Süresi ve Zamanaşımı

 İstirdat davası, toplamda 1 senelik hak düşürücü bir süreye tabidir. Bu hak düşürücü süre, mahkeme tarafından kendiliğinden gözetilir. Süre içerisinde, borç durumunda olmayan paranın icra dairelerine ödendiği gün itibari ile başlamaktadır. Bu süreç içerisinde davanın açılması gerekmektedir.

 İstirdat davaları açıklandığı gibi borç olmayan bir paranın icra dairelerine tamamıyla ödenmiş olduğu günden itibaren başlar ve bu günden itibaren 1 senelik hak düşürücü süresi vardır.

 Menfi Tespit Davasının İstirdat Davasına Dönüşmesi

 İcra takibi başladığı günden itibaren borçlu olan kişiye ödeme emri gönderilir. Borçlu olan kişi gönderilmiş emre itiraz edebilir ve borçlu olmadığını ifade edebilir. Eğer borçlu olan kişi itiraz etmemiş veya ettiği itirazın kaldırılması durumunda, herhangi bir borcunun olmadığının tespit edilmesi için menfi tespit davası açabilmektedir. Bu dava türüne menfi tespit davası adı verilmektedir.

 Borçlu olan kişinin, menfi tespit davası neticesinde tedbir kararı almadan ve borçlu olmadığı halde borcu ödemiş ise, mevcut olan dava istirdat davası şeklinde devam etmektedir. İstirdat davasında borçlu olmadığını iddia eden ve buna rağmen borcu ödemiş olan kişi toplam ödediği parayı geri alabilmeyi amaçlar. Borçlu kişi, menfi tespit davası açmış olsa bile, bu dava sonuçlanmadan önce belirtilen borcun ödenmesi ile söz konusu olan menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilmektedir.