İstinabe Nedir? Hukukta İstinabe Nasıl Yapılır

Mahkemelerin her birinin bir yargı çevresi vardır. Mahkemeler yargı çevreleri içinde yer alan usul işlemlerini yerine getirirler. 

 İstinabe Nedir? 

Mahkemenin yargı çevresini ise, mahkemenin bulunduğu ilçenin idari sınırları belirler. Bir mahkeme kendi yargı sınırları dışında kalan bir işi yapmak zorunda kalması durumunda ise, o yerde bulunan mahkemeden hukuki olarak yardım ister. Buna ise, istinabe yani hukuki yardımlaşma adı verilir. 

 Hukuki yardım talep edilen mahkeme, bu talebi olumlu karşılamak ve kabul etmek zorundadır. Hukuki yardım, Türk mahkemeleri arasında gerçekleşebileceği gibi, Türk mahkemesi ve yabancı mahkeme arasında da yaşanabilir. Davada dinlenmesi gereken tanık başka şehirde, bilirkişi incelemesi yapılacak arsa başka ilde, keşif yapılacak ev başka ilde olması gibi pek çok nedenden dolayı mahkemelerde görülen davalarda istinabe yoluna başvurulması günümüzde çok sık karşılaştığımız bir durumdur. 

 Hukukta İstinabe Nasıl Yapılır? 

 İstinabe, davanın görüldüğü mahkemeye gönderilmek için başka bir yerde bulunan tanıdığın o yerde bulunan mahkeme tarafından ifadesinin alınmasıdır. Aile Mahkemeleri, Ticaret Mahkemeleri ve Asliye Hukuk mahkemelerinde görülen kişiler arası uyuşmazlıklarla ilgili dosyalara bazen başka mahkemenin yetkili olduğu lokasyonda araştırma ve inceleme yapılması gerekir. Bu sürece ise istinabe ismi verilir. 

 İstinabeden yararlanabilmek için bir dilekçe ile başvuru yapmak gerekir. Bir hastalık ya da malullük gibi bir nedenden dolayı tanık ya da bilirkişinin duruşmada hazır bulunamayacağı anlaşılırsa istinabe ya da naiplik yolu ile dinlenmesine karar verilebilir. 

 İncelenen dosyanın içeriğine göre davalının bulunduğu il sınırları içinde istinabe yolu ile yapmaya çağrıldığı gibi davalı tarafa ise, talimat aracılığı ile gönderilen ihtarname ile davalının yemin edeceğine dair bir açıklama bulunmaz. Bunun için mahkeme usulüne göre yerine getirilmeyen yemin ispat yükümlülüğü doğurur. 

 Yemin işlemine bağlı olarak davacının ispat yükümlülüğünü yerine getirdiği gerekçesi sonucunda davanın kabulüne karar verilir. İstinabe ile naip tayini birbirinden çok farklı şeylerdir. Naip hakim tayini, heyet olarak görev yapan toplu mahkemelerde bir üyenin belli bir işi yapması için görevlendirilmesine verilen isimdir. Naip ise, hakimin görev alanı mahkemenin yargı çevresi içinde kalan tüm işlerdir.