İstiare nedir? Edebiyatta söz sanatı istiare (eğreltileme) özellikleri nelerdir?

Edebiyat içerisinde birçok farklı konu bulunur. Bu konular kendi içerisinde farklı özelliklere sahiptir. Böylece bu özellikler hem düz yazı hem de şiir üzerinden ele alınır. Böylece güzel bir süsleme yapılmış olur. Bunlar içerisinde özellikle istiare, yani eğer eğreltileme çok fazla kullanılır. Üstelik günlük hayatın içinde de çok yaygın kullanılan bir yapı olduğunu ifade etmek mümkün.

İstiare Nedir?

Herhangi bir sözcüğü kendi anlamı dışında kullanmak suretiyle, bir duruma benzediği başka bir varlığın yerine kullanma sanatı istiare olarak bilinir. Diğer ismi ile beraber eğreltileme olarak ifade edilir. Bu konuda iki farklı öğe bulunur. Bunlardan biri benzeyen ve bir diğeri ise benzetilen olarak öne çıkar. Tam bu noktada istihare ise bunlardan birinin söylenmemesi üzerinden gerçekleşir. Böylece birçok farklı alanda özellikle süsleme sanatı konusunda oldukça etkilidir. Edebi bir yönden değişik yerlerde hem de günlük yaşamda yaygın olarak kullanılır.

Edebiyatta Söz Sanatı İstiare (Eğreltileme) Özellikleri Nelerdir?

Aralarında benzerlik olan iki sözcükten birini, diğerini yeniden kullanma ile birlikte istiare sanatı gerçekleşir. Böylece bir sözcük kendi anlamı dışında başka bir sözcüğün yerine kullanmak suretiyle değerlendirilir. Aynı zamanda bu durum bir mecazi özellik ortaya çıkarır. Sonuç olarak herhangi bir durum veya konup çok daha etkili, abartılı bir şekilde anlatılabilir. Böylece konunun ya da durumun ne kadar güçlü ve önemli olduğunu gösterme özelliği ortaya çıkarır. Diğer taraftan açık istiare ve kapalı istiare olarak iki farklı biçimde ele alınır. Hem birçok farklı şiir üzerinden hem de düz yazı ile birlikte önemli oranda değerlendirilir.

İstiare Örnekleri

Örnekler üzerinden ele alındığı zaman istiare iki farklı biçimde kategori olarak gerçekleşir. Bunlardan biri kapalı istiare ve diğeri ise açık istiare şeklinde değerlendirilir. Bu doğrultuda sırasıyla şu şekilde örnekler vermek mümkün;

Açık istiare:

‘’Bugün üniversiteden kuzum geliyor.’’ (Kuzu gibi masum ve körpe bir yavru)

 ‘’Elbet hayatında bir gün sabah olacak.’’ (Umut)

‘’İçime bir ateş düştü.’’ (Korku ve tedirginlik)

Bu şekilde görüldüğü gibi farklı örnekler vermek mümkün. Aynı zamanda kapalı istiare üzerinden de bazı örnekler verilebilir.

Kapalı istiare:

‘’Çatma kurban olayım çehreni, ey nazlı hilal.’’ (Mehmet Akif Ersoy)

‘’Bugün okula dörtnala gittim.’’

Yapılan bu kapalı istiare ise sadece benzeyenin kullanılması ile beraber gerçekleşir. Ancak söz konusu açık istiare olduğu zaman hem benzeyen hem de benzetilen ele alınmak suretiyle yapılır. Birçok farklı alanda edebiyat üzerinden kullanılan en önemli yapılar içerisinde gelir.