İşte unutulmaz 11 çocuk kitabı

Küçük Ev- Laura Ingalls Wilder

ABD’li yazar Laura Ingalls Wilder’ın İkinci Dünya Savaşı öncesi 1935’te kaleme aldığı kitap, Amerikan Edebiyatı’nda yeni yerleşimcilerin hayatını gözler önüne sermesi açısından büyük önem taşıyor. Wilder’ın 19’uncu yüzyılda geçen çocukluğundan ve dönemindeki toplumsal hareketlerden yola çıkarak yazdığı hikâye, kırsal bölgede küçük bir kızın hayatını tüm renkleriyle işliyor. ABD’li öncülerin günlük yaşamlarına renkli bir açıdan yaklaşan kitap, sinemaya da uyarlandı.

Meg Furry’nin bir zaman yolculuğu fizikçisi olan babası ortadan kaybolur. Bir gece o, kardeşi Charles Wallace ve annesi beklenmedik bir ziyaretçi ile karşılaşır. Bu ziyaretçi onlara beşinci boyutu kullanarak zaman ve uzayda seyahat edebileceklerini söyler. Meg, arkadaşı Calvin ve küçük kardeşi 5 boyutu kullanarak evrende babalarını aramaya koyulur. Madeleine L’Engle’in 1962’de kaleme aldığı roman, sıra dışı dünyası ile çocuk edebiyatına farklı bir soluk getirmeyi başardı.

Ursula K Le Guin’in Yerdeniz Üçlemesi’nin ilk kitabı olan Yerdeniz Büyücüsü, çocuk edebiyatında farklı üslubuyla dikkat çekiyor. Harry Potter serisine de ilham veren Yerdeniz Büyücüsü’nün ana ekseninde ‘büyümek’ olgusu yer alıyor. ABD’li yazar felsefik bir olguyu, fantastik bir dünyada süsleyerek anlatıyor. 1968’de yayınlanan roman sadece çocukların değil, yetişkin okuyucuların da sıkılmadan, ‘düşünerek’ okuyabileceği bir niteliğe sahip.

Çoğu kitap eleştirmeni tarafından tüm zamanların en iyi çocuk kitabı Charlie ve Çikolata Fabrikası olarak gösteriliyor. Charlie çikolatayı çok sever. Ancak maddi imkânsızlıklar nedeniyle yılda sadece bir kez çikolata yiyebiliyordur. Evlerinden görünebilen dünyanın en iyi çikolata fabrikasında yarışma olduğu öğrenince katılmaya karar verir. Dünya çocuk edebiyatında yayınlandığı 1964’ten itibaren en çok konuşulan romanların başında gelen Charlie ve Çikolata Fabrikası Türkiye’de de oldukça popüler. Sinemaya da uyarlanan roman, listedeki çoğu eser gibi 60’lar yayınlandı. Norveç asıllı İngiliz yazar Roald Dahl’ın kaleme aldığı kitabın yayın tarihi ise 1964.

Winnie-the-Pooh- A. A. Milne

Bu eseri çoğumuz Disney’in Winnie the Pooh çizgi film serisinden tanıyoruz. 1926’da yayımlanan eser, İngiliz yazar Alan Alexander Milne’e ait. Yazar romanın başkarakterine isim verirken oğlunun adı Christopher’ı seçmiş. Milne, olayların geçtiği 100 Hektar Ormanı içinse evinin de bulunduğu İngiltere’nin Doğu Sussex ormanlarının atmosferinden esinlenmiş. Christopher, ayı Winny, küçük korkak Piglet, zıp zıp kaplan Tigger, bahçıvan ve titiz tavşan ve uyuşuk Eeyore’un
1926’da ilk defa ortaya çıktığı Winnie-the-Pooh eleştirmenlere göre dünya çocuk edebiyatına kendine has dünyasıyla farklı bir soluk getirmeyi başardı.

250 dile çevrilen Küçük Prens, aynı zamanda 140 milyon adetle, dünya çapında en çok satılan kitaplar arasında yer alıyor. Fransız yazar ve pilot Antoine de Saint-Exupery’nin kaleme aldığı uzun hikâye, bir çocuğun yetişkinlerin dünyasına bakış açısını anlatıyor. Bazı eleştirmenlere göre kitap, 1943’te yayımlanan uzun hikâyesiyle İkinci Dünya Savaşı’nın yarattığı buhran döneminin toplumuna yönelik eleştiriler de getiriyor.

Listede yer alan 19’uncu yüzyıla ait iki eserden biri de Küçük Kadınlar. Kitap bu yüzyılın çetrefilli ekonomik sorunlarını gündeme taşıyor. Edebiyat tarihçileri; 4 kız kardeşin zorluklara karşı verdiği mücadelede yazarın kendi çocukluk deneyimlerden yola çıktığını belirtiyor. Bu nedenle roman otobiyografik unsurlar da taşıyor. Güçlü ve iyi işlenmiş karakterleri, gerçekçi diyalogları, aile dinamiklerine bakış açısıyla Küçük Kadınlar çocuk edebiyatında yayımlandığı yüzyıla yeni bir soluk getirmeyi başarmış nadir eserlerden biri.

Dünyadaki birçok edebiyat eleştirmenleri bu eseri oluşturan hayal gücünün çok az kitapta olduğu konusunda hem fikir. Alice Harikalar Ülkesinde, günümüz çocuk edebiyatı ve sinemasında hala popülerliğini koruyor. Yarattığı dünya o denli zengin ki, yayımlandığı 1865’ten beri çocuk raflarında en önde kendine yer bulmayı başarıyor. Edebiyat tarihçileri, kitabın yazarı Charles Lutwidge Dodgson’ın hikâyede kullandığı takma ismiyle Lewis Caroll’un ‘garip’ ve ‘hastalıklarla’ mücadele eden bir yazar olduğunu söylüyor. Alice Harikalar Ülkesinde, girdiği tavşan deliğinde fantastik bir dünyada kendini bulan Alice’in maceraları anlatılıyor. Eser kimi edebiyat eleştirmenleri tarafından Viktorya dönemine yapılan bir hiciv olarak değerlendirilse de, bugün çocuk edebiyatında yarattığı eşsiz fantastik dünyayla adından söz ettiriyor.

Maurice Bernard Sendak’ın 1963’te yazdığı ve resimlediği kitap, özellikle ABD’de en çok bilinen ve okunan çocuk kitaplarının başında geliyor. Max’in odasında kendisini birden bire canavarlar ülkesinde kurt kostümüyle bulmasıyla başlayan hikâye, çeşitli maceralarla devam ediyor. Kitabın resimlerini yazarın yapması esere güçlü görsel bir anlatım gücü de veriyor. Kötülüğün ve çocuk masumiyetinin sorgulandığı eser Türkçe’ye geçen yıl ‘Vahşi Şeyler Ülkesinde’ adıyla çevrildi. Ancak kitabı ‘Canavarlar Ülkesinin Kralı’ adıyla bulmak da mümkün.

Aslan, Cadı ve Dolap- Clive Staples Lewis

İrlandalı yazar Clive Staples Lewis’in 1950’de yayımladığı eser, Narnia Günlükleri serisine bağlı bir kitap. Lucy’nin bir dolabın içerisinde sihirli bir orman keşfetmesiyle başlayan hikâye, cadı gibi çeşitli kötü kahramanların dâhil olmasıyla sürükleyici bir hal alıyor. C.S Lewis, kitapta Türk kültüründen esinlenmelere de yer veriyor. Türk lokumu ve ‘Aslan’ gibi Türkçe adlandırılan kahramanlara da rastlanıyor.

Charlotte’un Sevgi Ağı-Elwyn Brooks White

Sevginin farklılıkların üstesinden gelebileceğini şiirsel bir dille anlatan Charlotte’un Sevgi Ağı, dünya çapında 50 milyon satış rakamına ulaştı. Edebiyat eleştirmenlerince etik ve arkadaşlık değerlerini işleyiş biçimiyle övgüler toplayan eser, 1952’den günümüze popülerliğini sürdürüyor. Hikâye bir domuz ve örümceğin sıra dışı arkadaşlığı çevresinde, büyülü atmosfere sahip bir çiftlikte geçiyor. Çizgi film versiyonları da yapılan Charlotte’un Sevgi Ağı, kimi edebiyat eleştirmenleri tarafından tüm zamanların en iyi çocuk kitabı olarak görülüyor. Eser Türkçe’ye ise ‘Örümcek Ağı’ adıyla da çevrildi.