İsim fiil nedir, ekleri nelerdir ve nasıl bulunur? Ad eylem örnekleri ile konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Türkçede yer alan bazı ekler kelimelere getirilerek farklı anlamlar ifade eden yeni kelimeler oluşmaktadır. Ek getirilen kelimelerin başında isim, sıfat ve fiil sözcükleri gelmektedir. Bunlara getirilen eklerden dolayı fiilimsi kavramı ortaya çıkmaktadır. Fiilimsiler tek başlarına anlamı olmayan ancak cümle içinde kullanıldığında anlam kazanan kelimeler olarak ifade edilmektedir. Peki, isim fiil nedir, ekleri nelerdir ve nasıl bulunur? Ad eylem örnekleri ile konu anlatımı nasıl olmaktadır? İşte, isim fiil hakkında tüm detayları derledik.
İsim fiil, fiillerin kök ya da gövdelerine çeşitli ekler alarak türetilen kelimelerden oluşmaktadır. Fiillere getirilen ekler o kelimenin isim olmasını sağlamaktadır.
İsim Fiil Nedir, Ekleri Nelerdir Ve Nasıl Bulunur?
İsim fiil, fiillere getirilen '' - ma, - me, - mak, - mek, - iş, - ış, - uş, - üş,'' ekleri kullanılarak türetilen kelimeler olarak ifade edilmektedir. Bu ekleri kolay hatırlamak için şu şekilde belirtmek mümkün olmaktadır: - ma , - ış, - mak. Bu ekleri fiil köklerine getirerek isim yapmak mümkün olmaktadır. İsim fiillere şu şekilde örnek verilebilmektedir:
- Arkadaşınla tanışmayı annen de istiyor.
- Türkü okuyuşunu herkes hayranlıkla dinledi.
- Ekmek yapmak bir yetenek işidir.
- Otogardan ayrılmak bana çok zor gelmişti.
İsim fiiller çekim eklerini alarak da kullanılmaktadır.
Örneğin: Bu kızın yürüyüşünde bir aksaklık var. Cümlesinde ''yürüyüşünde'' kelimesinde isim fiilin iyelik (-ü) ve hal ekleri (-de) alarak kullanıldığı görülmektedir.
İsim fiillerin olumsuzluk eki alan fiillerle karıştırılmaması gerekmektedir.
Örneğin: Kardeşime kalemimi sakın kırma, demiştim. Bu cümlede kırma kelimesi olumsuzluk eki olan -ma ekini almıştır. Bahçeye tohum ekme işini bana verdiler cümlesinde yer alan ekme kelimesinde yer alan -me eki is isim fiil eki olarak kullanılmıştır ve bir eylemin adını belirtmektedir.
İsim fiil eki almalarına rağmen kalıplaşmış ve bir varlığa ad olarak kullanılan kelimeler bulunmaktadır. Bu durumda olan kelimeler isim fiil olarak kabul edilmemektedir. Örneğin: Bugün yemekte dolma var. Bu cümlede yer alan dolma kelimesi isim fiil eki almış olmasına rağmen bir varlığın adı olduğu için fiilimsi olarak değerlendirilmemektedir.
Ad Eylem Örnekleri İle Konu Anlatımı
İsim fiillerin sahip olduğu birtakım özellikler bulunmaktadır. Bu özellikler şu şekilde belirtilmektedir:
- İsim fiiller zamanla sıfat görevinde de kullanılmaktadır. Bu durumda kelimeler isim fiil olmaktan çıkarak sıfat görevinde kullanılmaktadır.
Örneğin: Yemeklerde mutlaka sıkma portakal suyu içerdi. Bu cümledeki sıkma kelimesi isim fiil özelliğini kaybederek bir adı nitelemiş ve sıfat görevinde kullanılan bir sözcük haline gelmiştir.
- Fiil olan bazı sözcükler isim fiil eklerini alarak kalıcı bir şekilde bir varlığın adı olarak ifade edilmektedirler. Bu nedenle bu sözcükler isim fiil olarak nitelendirilmezler.
Örneğin: ekmek, çakmak, kavurma, dolma, sarma, dokuma, gözleme, yarışma, buluşma, uçurtma, tartışma kelimeleri bu durumdaki sözcüklerden bazıları olmaktadır.
- Olumsuz eki olan -me ve -ma eki isim fiil eki olan -me ve -ma ile karıştırılmaması gerekmektedir. Bunu ayırt etmenin yolu cümle içinde hangi anlamda kullanıldığına bakmak olmaktadır.
Örneğin: Yazma işi çok zoruma gidiyor.
Ablam evin duvarlarına yazı yazma dedi. İlk cümlede yer alan yazma sözcüğü isim fiil eki alarak fiilimsi olurken ikinci cümlede yer alan yazma sözcüğü olumsuz eki almış bir eylem olarak ifade edilmektedir.
- İsim fiiller tamlayan ve tamlanan eki alarak tamlama oluşturmaktadırlar. Bu tamlama her zaman isim tamlaması olmamaktadır.