İlk sözcük "Semsek"

Prof. Dr. Akalın, TDK ve Harran Üniversitesinin (HRÜ) iş birliğiyle üniversitenin Osmanbey Yerleşkesi'nde düzenlenen Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı'nın açılışında yaptığı konuşmada, çalıştayın “Türkiye Türkçesi”nin ülke sınırlarındaki ağızlarının yanı sıra Orta Doğu, Kafkasya ve Balkanlar'daki uzantılarını içerdiğini belirtti.

“Türkiye Türkçesi” ağızlarını konu alan, böylesine geniş katılımlı ve uluslararası nitelikli bir toplantının ilk defa düzenlendiğini ifade eden Akalın, çalıştaya 15'i yabancı 77 dil bilimcinin katıldığını, Şanlıurfa'da da böyle bir etkinliğin ilk defa gerçekleştirildiğini kaydetti.
Çalıştayda, hazırlıklarını 1 yıldır sürdürdükleri Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü'nün yazılımının sanal ortamda Vali Yusuf Yavaşcan tarafından hizmete sunulacağını bildiren Akalın, söz konusu çalışmanın TDK'nın iki ayrı dönemde yürüttüğü çalışmaların tek bir veri tabanına aktarılması olduğunu ifade etti.

TDK'nın gerek Türkiye Türkçesi gerekse kardeş Türk cumhuriyetleri ve topluluklarındaki ağızları Türk dilinin zenginliği olarak gördüğünü, ağızlara tamamen bilimsel açıdan yaklaştıklarını kaydeden Akalın, ağızlar üzerine yapılan çalışmaların dil tarihindeki karanlık yönlerin aydınlanmasında ve yazı dilinde bulunmayan bazı bölümlerin ortaya çıkarılmasında yardımcı olduğunu söyledi.
Bu yöndeki çalışmaların önemli bir bölümünün “söz derleme” üzerine olduğunu, yazı dilinde kullanılmayan ancak bölge ağızlarında canlı biçimde yaşayan söz varlığının dilin en önemli zenginliklerinden olduğunu ifade eden Akalın, “Bir bölgenin söz varlığı o bölge halkının kültür yapısını, dünya bakışını, olayları algılama biçimini ve halkının kültür özelliklerini ortaya koyar. Söz varlığındaki alıntı, sözlerde o bölge halkının diğer kültürlerle yaşadığı etkileşim ve boyutları konusunda ipuçları verir. Bu nedenle bölge ağızları üzerinden yapılacak dil çalışmaları kültür açısından da çok önemlidir” dedi.
Akalın, Türkçe üzerindeki çalışmaların bin yıl öncesine dayandığını söylemenin mümkün olduğunu, Kaşgarlı Mahmud'un “Divan-ı Lugat'it Türk” adlı eserinin Türkçenin ilk sözlüğü ve ilk dil bilgisi kitabı olduğunu belirtti.

SANAL ORTAMDA 520 BİN SÖZCÜK
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla her alanda olduğu gibi dil alanında da bilimsel ölçütlere dayalı önemli çalışmalar yapıldığını, 12 Temmuz 1932'de TDK'nın kurulduğunu anımsatan Prof. Dr. Akalın, TDK'nın kuruluşundan 3 ay sonra Türkiye'nin çeşitli yerlerinden yörük ve karakeçili aşiretlerinin de katılımıyla dil kurultayının yapıldığı belirtti.
Bu tarihten sonra TDK'nın Türkçenin söz varlığı ve ağız araştırmaları üzerine çeşitli çalışmalar yaptığını kaydeden Akalın, şunları söyledi:
“Bugün kullanıma açacağımız Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, TDK'nın bugüne kadar yürüttüğü derleme çalışmaları sonucu yayınlanan Derleme Sözlüğü ile yine kurumumuzca yayınlanan 33 ağız çalışmasının veri tabanına katılmasıyla hazırlanmıştır. Veri tabanında 231 bin 268 sözcük bulunmaktadır. Güncel Türkçe Sözlüğü adı altındaki yazı dilimizin 117 binden oluşan söz hazinesi, Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü'ndeki 164 bin 399 ve Kişi Adları Sözlüğü'ndeki 11 bin söz varlığıyla TDK'nın sanal ortamdaki söz varlığı 520 bini aşmıştır. Bu söz varlığını sanal, bilgisayar ortamında ve cep telefonlarına ücretsiz sunmaktayız. Kurumumuz, yeni sözcüklerle birlikte 20 Ekim 2008'de başlayacak 6. Uluslararası Türk Dili Kurultayı'nın açılışında 6 yüz bine ulaşan söz varlığıyla Türk ulusuna en büyük armağanı sunacaktır.”

İLK SÖZCÜK “SEMSEK”
Daha sonra, Şanlıurfa Valisi Yusuf Yavaşcan, TDK'nın hazırladığı ve 231 bin 268 sözcüğün bulunduğu Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü veri tabanına “semsek” (yörede yapılan börek benzeri bir yemek çeşidi) yazarak hizmete sundu.
Çalıştayın açılışına HRÜ Rektörü Prof. Dr. İbrahim Halil Mutlu, İl Jandarma Komutanı Albay Fahri Cici, yurt içi ve yurt dışından akademisyenler, kamu kurum ve kuruluşlarının amirleri ile öğrenciler katıldı.
28 Mart Cuma gününe kadar sürecek çalıştayda “Türkiye Türkçesi Ağızlarının Sınırı Nereden Başlar, Nerede Biter”, “Ağız Araştırmaları Derleme Yerini Belirlenmesi”, “Uluslararası Fonetik Alfabe ve Türkiye'de Ağız Araştırmaları” konularında sunumlar yapılacak.