İdari Vesayet nedir? Nasıl kullanılır? İdari vesayet özellikleri ve hiyerarşi örnekleri

 İdari Vesayet, yönetsel vesayet olarak da bilinmektedir. İdare sınıfı ile yönetim alanı arasında bütünlük sağlanması için kullanılan bir denetim mekanizmasıdır. 

 İdari Vesayet Nedir? 

 İdari vesayet diğer adı ile yönetsel vesayet olarak da bilinmektedir. Özellikle üniter yapısı olan devletlerde yönetim alanı ile genel idare sınıfı arasında bütün sağlanması amacı ile kullanılan bir mekanizmadır. Diğer tamamlayıcı olan denetim mekanizması genel idare sınıfının içinde yer alan merkezi yönetim ve taşra arasındaki bağı kuran da hiyerarşi olarak tanımlanır. İdaredeki bütünlük ilkesiyle doğrudan bağlantılı olan idari vasiyet merkezi yönetim ile taşra arasında kademeli bir şekilde ilişki kurar. Daha fazla bölgesi olan devletlerde görülmektedir. 

 Kısa bir tanımlama yapılması gerekirse idari vesayet yerel yönetimlerin merkezi yönetim ile desteklenmesidir. İdare hukuku ile anayasal kurallar içinde üstlerin astı denetlemesi anlamına da geldiği bilinmektedir. Ülkemizde 1982 Anayasasının 127. maddesinde idari vesayetten bahsedilir ve ülkemizde de idare hukukunun önemli bir yeri vardır. 

 Nasıl Kullanılır?

  İdari vesayetin yetkisi istisnai nitelikte olmaktadır. Bundan dolayı da hangi işlemlerin idare vesayete bağlı olduğunun kanunlarda açık bir şekilde belirtilmesi gerekir. İdari vesayetlerin nasıl kullanıldığı bu noktada en merak edilen konulardan biridir. İdari vesayet, kanun ile merkezi bir organ, bir makama ya da merkeze bağlı memura verildiği, merkezi idareye ait olan bir yetki olduğundan dolayı hiyerarşik bir tabaka içinde kullanılması mümkün değildir. 

 Vesayet yetkisi genellikle kanun tarafından öngörülen bir bozma,, erteleme, onama ya da değiştirme esnasında onama gibi sınırlı yetkileri içermektedir. Hiyerarşik yetki aynı olan tüzel kişilikler içinde kullanılan bir yetkidir ve harici bir kanuni düzenlemeye gerek olmaz. İdari vesayetin kullanılması ise ancak kanunlarda düzenlenmiş olması ile mümkündür ve bu durum istisnai bir durumdur. 

 Hiyerarşik yetki üzerinde kullanılmış olan astlar bu yetki ile yapılan işlemlere dava açamaz. Fakat idari vesayette yetki üstünde kullanılmış olan kişiler kullanılmış olan yetkilere karşı dava açma hakkına her zaman sahip olurlar. Vesayet yetkisinde vesayet makamı tarafından verilen emirler ve talimatlar mümkün değildir. Aksi olmadığı sürece alınmış olan hiçbir kararın değiştirilmesine izin verilmez.

  İdari Vesayet Özellikleri ve Hiyerarşi Örnekleri 

 İdari vasiyetin özellikleri birçok kişi tarafından merak edilmektedir. Özelliklerini öğrenerek idari vesayet hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. İdari vesayet özellikleri şu şekildedir: 

İdari vesayet yetkisine istisnai bir yetki olması özelliği yüklenmiştir. Bundan dolayı hangi işlemlerde idari vesayetin kullanılacağının kanunlar ile açık bir şekilde belirtilmesi gerekir. 

Vesayet yetkisi yalnızca kanunlara dayanır ve yalnızca kanunlar ile sınırlıdır. Merkezi idare bu yetkisini yalnızca kanunda belirtildiği yerde ve kanunların öngördüğü hali ile kullanabilme hakkına sahiptir. 

Vesayet dardır ve yorumlara tabi tutulur. İstisnai olan yetkilerin dar yoruma tabi tutulması da hukukun genel bir ilkesi olarak karşımıza çıkar. 

İdari vesayet, kanun ile merkezi organ, makam ya da merkeze bağlı olan bir memura verildiği zaman merkezi idareye ait olan bir yetki olmasından dolayı hiyerarşik tabaka içinde kullanılması mümkün değildir. 

Vesayet yetkisi, kanun tarafından belirtildiği şekilde bozma, onama, erteleme ya da değiştirerek onama gibi bazı sınırlı ve belirtilen yetkilere sahip olarak kabul edilir.