I. Mustafa kimdir? I. Mustafa dönemi olayları ve 1. Mustafa'nın hayatı
Güncelleme Tarihi:
Osmanlı Devletinin 15. padişahı olan I. Mustafa, tıpkı Fatih Sultan Mehmet gibi iki kez tahta çıkmıştır. İlk saltanatı sadece 3 ay sürdü. Tam adı Mustafa Bin Mehmet'tir. Osmanlı kaynaklarında Şehzade Mustafa ismiyle bilinir. I. Mustafa kimdir, padişahlık yaptığı dönemde hangi olaylar yaşandı? Merak edenler için detaylı bir şekilde araştırdık.
Mustafa Bin Mehmet, aynı zamanda 91. İslam halifesidir. Babası III. Mehmet'tir. Bazı kaynaklarda Handan Sultan annesi olarak gösterilse de bu konuda kesin bir malumat yoktur.
- Mustafa Kimdir?
- Mustafa, I. Ahmed'i yerine geçmiş Osmanlı padişahıdır. I. Ahmed'i padişah olduğu dönemde, yaklaşık 15 yıl boyunca bir odada kilitli tutuldu ve esir hayatı yaşadı. Bu durum şehzade Mustafa'nın psikolojisini olumsuz etkiledi. Akli melekeleri yerinde olmayan padişah son derece sinirli bir yapıya sahipti. Birinci Mustafa, Osmanlı tarihinde eşi ve çocuğu olmayan tek padişahtır. Aynı zamanda lalalar tarafından eğitilmeyen tek padişah olarak kayıtlara geçmiştir. Bunun nedeni psikolojisinin yerinde olmamasıdır. Saray erkanınca kaleme alınan birçok eserde, I. Mustafa'nın havuzdaki balıklara para attığı ve gerekçe olarak ''onların da ihtiyacı var'' dediğini öne sürülmüştür.
Birçok kaynakta adı ''Deli Mustafa'' ve ''Mustafa-yı Evvel'' olarak geçer. Devlet meseleleriyle ilgilenmemiş ve hiçbir zaman padişah olmak istememiştir. Yeniçerilerin baskısı ve desteğiyle iki kez tahta çıksa da, devleti yönetenler arka planda yer alan Yeniçeriler olmuştur. Sinirli bir yapıya sahip olmasına karşın birçok kaynakta 1. Mustafa'nın hassas bir kişiliğe sahip olduğu belirtilir. Dine ve sanata ilgi duyan padişahın akıl sağlığının yerinde olduğu iddia edilmiştir. Bazı tarihçilere göre 1. Mustafa'nın deli gibi gösterilmesi, taht kavgalarının bir parçasıydı.
- Mustafa'nın tahtta kaldığı yaklaşık 2 yıllık dönemde, Osmanlı Devleti hem siyasi hem de kültürel açıdan en verimsiz zamanlarından birini yaşamıştır. Buna padişahın rahatsızlığı ve ülkede yaşanan iç karışıklıklar neden olmuştur.
- Mustafa Dönemi Olayları
- Mustafa padişah olmadan önce kardeşi 1. Ahmet, Osmanlı Devletinde önemli bir değişikliğe imza attı. Taht savaşlarını ve iç karışıklıkları önlemek amacıyla Ekber ve Erşed sistemini getirdi. Bu sistemle birlikte Osmanlı yönetimine, padişah öldükten sonra yerine en büyük ve olgun oğlunun tahta geçme şartı getirildi. Osmanlı Devleti bu dönemde Duraklama Dönemine girmiş ve düşman ülkelere karşı güç kaybetmişti. Ekber ve Erşed sisteminin en büyük getirisi I. Mustafa'ya oldu. Bu tarihten önce boğdurulan veliahtların aksine O, sarayın bir odasında tutuldu.
- Mustafa, adına hutbe okutulduğunda ve kendisine biat edildiğinde, öncelikli olarak hapisteki herkesin salınmasını emretti. Yaklaşık olarak 15 yıl süren hapis hayatı, bu kararı vermesinde etkili oldu. Psikolojik rahatsızlığında amcası II. Osman'ın katledilişinin de payı büyüktür. Halk, II. Osman'ın öldürülmesinden I. Mustafa'yı sorumlu tuttu. Çıkan ayaklanmanın sonucunda Davut Paşa suçlu bulundu ve asıldı.
- Mustafa'nın Hayatı
- Mustafa 1591 yılında Manisa'da dünyaya geldi. Abisi I. Ahmet tahtta kaldığı süre içerisinde bir odada mahsur tutuldu. Buna Osmanlı'da ''Kafes hayatı'' denmektedir. İlk kez 22 Kasım 1617 tarihinde tahta çıktı. 26 Şubat 1618 tarihinde yerine II. Osman geçti. Yeniçeriler, bu dönem içerisinde Osmanlı Sarayındaki dengeleri değiştirecek birçok eyleme imza atmıştır. Bu eylemlerin sonucunda II. Osman tahttan indirildi ve I. Mustafa, bir kez daha padişah oldu. İkinci saltanat dönemi 19 Mayıs 1622 tarihinde başladı ve 10 Eylül 1624 tarihinde sona erdi.
15 yıl daha yaşayan 1. Mustafa, geçirdiği sara krizi sonucu vefat etti. Padişahın cenazesi 20 Ocak 1639 tarihinde Ayasofya Cami'ne defnedildi.