Hilat nedir ve hilat giydirmek ne demek? Osmanlı'da siyah hilat giydirmenin anlamı

Hilat kelimesi aslında günlük yaşantımızda sıklıkla kullandığımız sözcükler arasındadır. Çünkü anlam gereği kaftan sözcüğünün anlamına benzetilmektedir. Aynı zamanda tarihi bir terim olduğu için eğitim yaşantımızda tarih derslerinde de karşımıza çıkmaktadır.

 Hilat Nedir?

 Tarihi bir terim olan hilat, Osmanlı döneminde geçen padişahların gönül almak ya da ödüllendirmek amacıyla bunu hak eden kişilere giydirdikleri kaliteli kumaştan yapılan değeri yüksek olan kürkten yapılmış kaftana verilen isimdir.

 Kaftan ise üste giyilmektedir. Uzun, süslü, astarsız, kaliteli, kumaştan yapılmış bir elbise şeklindedir. Hilat ise bir kaftan çeşididir. Üzerine de cübbe giyilmektedir. Kaftan olan ürünlerin kalitesi şerit, renk, düğme gibi özellikleriyle şekillenmekte ve belirlenmektedir.

 Kaftan çeşitleri bu özelliklere göre aynı zamanda hilat haricinde tarihte keçe, murabba, çuha gibi isimlerle anılmaktadır. Bu çeşitler ilgili kaftan ürününün cins ve nevilerine göre belirlenmektedir.

 Hilat Giydirmek Ne Demektir?

 Hilat giydirme geleneği Osmanlı döneminde yer almaktadır. Hilat ürününü bir başka kimselere giydiren kişiler ise yüksek mertebede olan padişah kişileridir.

 Padişah mertebesinin altında olan kategoriler ise sadrazamlık, vezirlik ve başka devletin ileri gelenleridir. Padişahlar bu kişilere hilat kaftan çeşidini giydirmektedir. Elbette ki padişahların böyle bir davranışta bulunmasının çeşitli sebepleri tarihte görülmektedir.

 Bu mertebeler padişahın altında ve daha küçük mertebeler olduğu için genellikle yüceltmek amacıyla hilat giydirilmektedir.

 Küçük aşamalarda olan bu mertebeler yüceltilir, ödüllendirilir ve ilgili mertebe kişileri mutlu edilir. Çünkü hilat kaftanının kumaşından dolayı kaliteli olduğu herkesçe bilinmektedir. Değerli olan bu kumaş kürkten yapılmış ve üste giyilen heybetli gösterişli bir giysidir.

  Osmanlı'da Siyah Hilat Giydirmenin Anlamı

 Osmanlı döneminde hilat giysisinin renklerini devlet belirlemektedir. Dolayısıyla devlette hilat kaftan giysisinin renklerinin belirli anlamları da bulunmaktadır. Daha çok iyi amaçlarla giydirilen hilat kaftanı kötü amaçlarlar da giydirilmektedir.

 Osmanlı devletinde hilat giydirmek bir gelenek haline gelmiştir. Aynı zamanda hilat hanedanın meşruiyetini ve devlete olan bağlılığını da temsil etmektedir.

 Tarihte siyah renkte hilat giydirmek ölüm anlamına gelmektedir. Aynı zamanda tarihte bu konuyla ilgili de ilginç bilgiler yer almaktadır. Osmanlı devletinde hakkında idam kararı verilmiş Divanı Hümayun üyelerine siyah hilat giydirilmektedir.

 Hilat giydirmek başlarda özellikle de İslamiyet tarihinde iyi anlamlarda kullanılmıştır. Özellikle Hz. Muhammet'in hırkasını Zübeyr'e vermesiyle bu gelenek başlamıştır. Buradan da anlaşıldığı gibi hilat giydirmek bu dönemde hediye etme tarzı gibi gelenekleri ifade etmektedir.

 Osmanlı dönemine geldiğimizde ise padişahlar ödüllendirmek için hilat giysisini giydirmeyi tercih ettiği gibi siyah renkli hilatları da ölüm kararı verilen kişilere giydirmeyi tercih etmişlerdir.

 Dönemde siyah renk ölümü, yası ve idamı temsil etmektedir. İdam edilecek kişiye siyah renk hilatın giydirilmesinin niyeti ise kefen anlamındadır.

 Günümüz şartlarında normal şekilde yaşamını sürdürüp belirli bir yaşta eceliyle ölen kişilere kefen niyetiyle giydirilen ürünün rengi ise beyaz renktir.

 Buradaki siyah hilat kefen olarak anılmasının nedeninde ortaya bir ceza sonucunda idam verilmesini ifade etmektedir.

 Siyah renk haricinde hilat giydirme yani hediye etme ve iyi anlamlarda olan gelenek tam olarak Osmanlı devletinde ikinci Mahmut dönemine kadar sürmüştür. Bu dönemde sonra siyah hilat giydirme geleneğine ağırlık verilmiştir.