Herzberg çift faktör kuramı nedir? Hijyen faktörleri ve motive edici faktörler nelerdir

Frederick Herzberg kitaplarında çift faktör kuramı, motivasyon, liderlik ve verimlilik gibi konuları ele almıştır. Herzberg'in işletme üzerine yazdığı kitaplardan bazıları şunlardır: 1- İş Motivasyonu 2- Çalışanları Nasıl Motive Edersiniz 3- İş Yaşamı ve İnsanın Doğası

 Herzberg Çift Faktör Kuramı Nedir?

 Herzberg çift faktör kuramı, iş yerinde çalışma düzeninin ve hedeflenen verimliliğin sağlanması için çalışanların çok yönlü ihtiyaçlarının karşılanması ilkesine dayanır. Bu ihtiyaçlar hijyen ve motive edici faktörler olarak ikiye ayrılır.

 Çift faktör kuramının getirdiği yenilik, çalışan psikolojisini çok yönlü olarak ele almasıdır. Bu kuram geliştirilmeden önce sadece çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve ücret gibi faktörleri ele alan teoriler ortaya atılmıştı. Ancak Herzberg'in kuramında çalışma koşulları kadar sorumluluk ve bilinme gibi, doğrudan doğruya insan psikolojisine yönelik kavramlar da bulunmaktadır.

 Hijyen Faktörleri ve Motive Edici Faktörler Nelerdir?

1. A) Hijyen Faktörleri

 Hijyen faktörleri, çalışanlar arasında çekişmeyi ve hoşnutsuzluğu önler. Bu ihtiyaçlar karşılanmadığı takdirde, hoşnutsuzluk artar ve verimlilik düşer.

 1) Şirket Politikası:

 Şirket politikası hijyen faktörlerinin başında geliyor. Şirketin çalışanları arasında ayrım yapmaması ve herkese eşit muamelede bulunması, en önemli unsurlardan biridir. Personelle imzalanan sözleşmelerde önceliği çalışanların hakkı olan ve bu hakları koruyan maddeler olmalıdır.

 2) Ücret:

 Belirlenen ücretlerin tatmin edici olması ve maaşların zamanında yatırılması gibi unsurlar, çalışanların daha fazla motive olmasını ve işini çok daha iyi yapmasını sağlar. Birçok araştırmada çalışanlarına dolgun ücret veren firmaların daha fazla üretim yaptığı ve daha fazla kâr elde ettiği ortaya çıkmıştır. Yılın belli başlı dönemlerinde çift maaş ve ikramiye vermek de motivasyonu ve verimliliği arttıran faktörler arasında yer alıyor.

 3) İş Güvenliği:

 Fabrika ve üretim tesislerinde güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmalıdır. Bunun için personellere iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim verilmelidir. Ek olarak, kaza ve yaralanmalarda ilkyardım yapacak doktorun ve sağlık çalışanlarının iş yerinde bulunması gerekir.

 4) Kişilerarası İlişkiler:

 Hijyen faktörlerinden bir diğeri kişilerarası ilişkiler ve sağlıklı bir iletişimdir. Özellikle alt - üst ilişkisi saygı çerçevesinde olmalı, işe yeni başlayanlara intibak sürecinde yardım olunmalıdır. Kişilerarası ilişkilerin istenen düzeyde olabilmesi için iki faktör önemlidir. 1- Uygulanan şirket politikaları 2- İnsan kaynakları

 5) Denetim:

 Çalışanların motivasyonunu dolaylı yoldan etkileyen bir diğer faktör denetim ve disiplindir. Çok fazla disiplinli olan iş yerlerinde çalışanlar kendilerini baskı altında hissedebilir. Bun nedenle denetim düzeyi belli bir seviyede tutulmalıdır.

1. B) Motive Edici Faktörler

 1) Tanınma:

 Tanınma ve takdir edilme, motive edici faktörlerin başında geliyor. Örneğin birçok iş yerinin ''ayın elemanı'' seçmesi, tanınmaya yönelik bir faktördür.

 2) Başarı:

 Çalışanların gayreti ve başarısı, yetkililer tarafından her zaman takdir edilmelidir. Başarıları ek maaş ve ikramiyelerle ödüllendirmek de motivasyonu ve iş verimliliğini büyük oranda etkiler.

 3- Sorumluluk:

 Kendisine sorumluluk verilen personeller, çalıştıkları şirkete bağlılık duyarlar. Ancak Herzberg'e göre sorumluluk ile angarya arasındaki temel fark gözetilmelidir. Bir personele, kimsenin yapmak istemediği, angarya işler verilirse, o kişinin motivasyonu düşer. Kendilerini daha ''sorumlu'' hissetmeleri için çalışanlara önem arz eden işler verilmelidir.