Her çocuk ‘biricik’tir, unutmayın

Bebeklik döneminde; fizyolojik ihtiyaçlarının giderilmesinin yanında, bakım veren annenin ses tonu, bakışları, vücut ısısı, kokusu, çocuğu kabullenişi veya reddedişi çocuğun psikolojik yaşamının temelini oluşturur.

İlk 3 yaş, çocukta özgüven gelişimi için bu nedenle çok önemlidir. 2 yaşından itibaren çocuk yavaş yavaş sosyalize olmaya başlar. Anneden ayrışmayı, ilerleyen dönemlerde özellikle ergenlikte aileden ayrışma izler. Tüm bu süreçlerde ebeveynlerin çocuğun özellikleri ve içinde bulunduğu dönem ve koşullara uygun davranması önemli.

Çocuk ve aile arasındaki iletişimden kaynaklı bazı sorunlar görülebilir. Bunları, çocuklarda gözlenen ve ebeveynlerde karşılaşılan sorunlar olarak ikiye ayırmak mümkün.

Çocuklarda gözlenen sorunlar:

1-Ebeveynlerin isteklerine itiraz etme (2 yaş sendromu ve ergenlikte gelişimsel olarak artar).

2-Uyku ve iştah sorunları (uyumayı veya yemeği reddetme ya da aksine fazla uyuma ve yeme).

3-Sorumluluk almama veya yetersiz sorumluluk alma.

4-Öfke patlamaları ve şiddet içeren davranışlarda bulunma, oto kontrolun zayıflaması (altını ıslatma gibi).

5-Küsme veya içe kapanma.

6-Öz bakımını ihmal etme.

Ebeveynlerde gözlenen sorunlar:

1-Çocukta ortaya çıkan ve çoğu kez dönemsel olan sorunlara uygun olmayan yanıtlar.

2-Aşırı anlayışlı, fedakar ve koruyucu olmak.

3-Aşırı otoriter ve cezalandırıcı davranmak.

4-Çocuğu aşırı yönlendirme.

5-Ebeveyn evlilik sorunları ve iletişimde çocuğa yüklenen roller.

6-Çocuğa karşı sabırlı, duyarlı, gereğinde esprili olamayan ebeveyn inanç ve tutumlarının varlığı.

EBEVEYNLERİN EN SIK YAPTIĞI YANLIŞLAR

- Aşırı koruyucu ve rahatlatıcı olmak, çocuğun sınır ve sorumluluklarını algılama ve öğrenmesini güçleştirir.

- Aşırı müdahaleci ve cezalandırıcı davranışlar, çocuğu inatçı, kaygılı, öfkeli yapabilir; şiddete eğilimini arttırır.

- Çocuğu aşırı yönlendirme.

Ebeveynin geçmişinde yapamadıklarını yapmasını beklediği, anne-babanın projesi haline gelen çocuklar kendini gerçekleştiremeyip erişkinlikte mutsuz olurlar; ebeveynliklerinde yeni proje çocuklar üretip kuşaklar boyunca bu durumu devam ettirebilirler.

DOĞRU İLETİŞİM KURMANIN YOLLARI NELER?

Ebeveynlerin sevgi, şefkat duyguları, ilgi ve kabul eden tutumlarıyla sıcak bir ortam yaratmaları önemli. Empatik, yargılamadan, farklılıkları kabul eden bir tutumla, etkin dinleme ve ortak, uzlaşmacı bir dil geliştirilmesi gerekir. Çocuklar anne-babayla konuşabilmeli, dinlenmeli ve cevapsız bırakılmamalı. Ebeveynler çocuğun gelişim dönemlerine ilişkin bilgi sahibi olmalı, ihtiyaçlarına uygun cevaplar verebilmeli.

Anne-babalar yumuşak ama kararlı bir tutumla sınır koyabilmeli, “Hayır” diyebilmeli; çocuğun kendi sınır ve sorumluluklarının bilincini geliştirmek için olasılık ve sonuçlara ilişkin bilgi verme, mantık yürütme, kural koyma, izleme ve denetleme yapabilmeli. Karar verme süreçlerine çocuğun katılımı sağlanarak, çocuğun duygusal özerkliğinin gelişimi pekiştirilir. Ebeveynler duyarlı, sabırlı, yerine göre şakacı ve esprili olabilmeli.