Hayat boyu öğrenme modelinde sadece akademik yeterlilik yetmiyor
Güncelleme Tarihi:
Eğitim dünyası hızla değişirken, değişimi yakalayabilecek, anlayan ve sorgulayan öğrenciler yetiştirmek önem kazanıyor. IB Türkiye Elçisi Jale Onur, “Gençlere, sadece akademik başarı değil, dünyanın ve zamanın gereği olan becerileri de kazandırmak gerekiyor” diyor.
Türkiye’de ilk kez 1994 yılında uygulanan Uluslararası Bakalorya Programı’nın (IB) Türkiye Elçisi Dr. Jale Onur ile IB’nin Türkiye’deki gelişimini ve çalışmalarını konuştuk.
Uluslararası Bakalorya Programı (IB) nedir?
IB, Dünya Savaşları’nın ardından UNESCO ve birçok uluslararası vakıf ve derneğin desteğiyle farklı ülkelerden eğitimcilerin bir araya gelerek “Daha iyi ve daha barışçıl bir dünya yaratmak amacıyla gençleri gerekli beceriler, değerler ve bilgiyle güçlendirme ortak vizyonu” (IBO) ile hazırlanan uluslararası bir eğitim programı. Resmi olarak merkezi İsviçre’de kâr amacı gütmeyen bir organizasyon olarak 1968 yılında kuruldu.
IB’nin Türkiye’de ilk uygulaması ne zaman oldu?
Türkiye’de IB ilk kez 1994 yılında Vehbi Koç Vakfı Koç Özel Lisesi’nde uygulandı. Ben de bu ilk grup içinde yer aldım.
40 OKUL EKLENECEK
Ardından nasıl bir gelişim süreci yaşandı?
Çalışmalar, diğer özel okullar tarafından da yakından izleniyordu. Hemen ertesi yıl, Eyüboğlu Lisesi başvurularını yaptı. Onu da başka okullar izledi. 2007’de ilk devlet okulu İstanbul Prof. Dr. Mümtaz Turhan Sosyal Bilimler Lisesi aramıza katıldı. Şu anda Sosyal Bilimler Liselerin’den başka aralarında İmam Hatip Liseleri, Anadolu Liseleri ve Fen Liseleri’nin de bulunduğu 8 devlet okulunda da IB Diploma Programı uygulanıyor.
Şu anda kaç okul bu programlardan yararlanıyor?
Şu anda IB tarafından onaylanmış 92 okulda 45 PYP, 12 MYP ve 58 DP programı uygulanıyor. 40 okulun da akreditasyon sürecinde olduğunu biliyoruz.
Bu açılardan bakıldığında IB Türkiye öğrenci profilinde hangi eksiklere yanıt veriyor?
Tüm IB Programları için Öğrenen Profili kapsamında belirlenen evrensel değer ve beceriler kavramsal olarak çok net tanımlanıyor. IB öğrencilerimizin de bu kavramsal netliğe ulaşmasını, çok yönlü ve uluslararası bakış açısını kazanmasını, iletişim becerilerini geliştirmesini ve yapıcı bir tutum içinde eleştirel bakabilme gibi pek çok özelliği kazanmasını sağlıyor.
IB programından yararlanan öğrencileri, mezun olduktan sonra neler bekler?
IB Programları dünyanın her yerinde tanınıyor. Dolayısıyla IB, dünyanın pek çok yerinde prestijli üniversitelere kabulü kolaylaştırıyor. İyi puanlarla mezun olanlar için burs, üniversite birinci sınıf derslerinden krediyle muafiyet gibi avantajlar da mevcut. Ülkemizde üniversitelerde yabancı öğrenciler için de IB Diploması yeterli. Ancak Türk vatandaşları ulusal diploma ile kabul olabilirler. Bazı vakıf üniversitelerinde mezuniyet notlarına göre değişen oranlarda burslar kazanıyorlar.
ÇOCUKLAR İÇİN DAHA İYİ BİR DÜNYA
Okullar neden IB programlarını tercih etmeli?
Eğitimle uluslararası bakış açısı edinen bireyler; dünyanın gidişatı hakkında geniş bir perspektife sahip olur, dünya vatandaşı olarak kendi rolünün ve hareketlerinin sorumluluğunun farkına varır, farklılıklara değer verir, toplumsal çevreyle yerelden globale etkileşim içine girebilir, dünyayı daha eşitlikçi ve sürdürülebilir hale getirme çabalarına katkı sağlamaya çalışır. Artık dünyanın bu bakış açısına sahip ve bunları yapabilecek kapasitede insanlara ihtiyacı var. Veliler de çocukları için daha iyi bir dünya istiyorlar. Eğitimde geride kalmak istemeyen, öğrencilerini sadece akademik değil, aynı zamanda dünyanın ihtiyacı olan değerler ve zamanın gereği becerilerle donatmak isteyen okullar bu eğitim programlarını tercih etmeye başladı.
Gelecek için hedefleriniz neler?
Öncelikle Türkiye Özel Okullar IB Komisyonu ve IB Okul Yöneticileri ve Koordinatörleri gruplarıyla Türkiye IB Okulları Grubu (TIBSA) olarak yaptığımız çalışmalarımıza devam edeceğiz. Her zamanki gibi paylaşımcı bir tutumla okulların hazırladıkları çeşitli IB etkinliklerine destek vereceğiz. Bir de IB Günün’de MEB yetkililerinin de desteklemeye söz verdikleri gibi YÖK yetkililerine IB Programı’nı anlatma girişimimizin sonucunu bekliyoruz.
1968’DE BAŞLADI
İlk IB programı 1968 yılında üniversite öncesi 16-19 yaş aralığı için IB Diploma Programı ile başladı. Ardından birbirini tamamlayarak takip eden programların yürürlüğe girmesiyle bir bütünlüğe kavuştu.
IB’NİN EĞİTİM KRİTERLERİ NELER?
- Kültürü ve dili farklı olsa da bir arada yaşayayabilen dünya vatandaşları yetiştirmek,
- Öğrencilerin kimlik algısını ve kültürel farkındalığını güçlendirmek,
- Gençlerin evrensel insani değerleri tanıma ve geliştirmelerine yardımcı olmak,
- Merak ve araştırma duygularını teşvik etmek,
- Bilgiyi tek başına ya da grup olarak öğrenme becerileri ile donatmak. Bu beceri ve bilgileri gereken farklı alanlarda uygulayabilme yetisini kazandırmak,
- Yerel gereksinmelere cevap verebilen uluslararası içerik sağlamak,
- Öğretim yöntemlerinde farklılık ve esnekliği teşvik etmek,
- Uygun değerlendirme yöntemleri ile uluslararası karşılaştırmalar yapma imkânı sağlamak.
PANDEMİDE NELER DEĞİŞTİ?
TIBSA, IB Okullar Grubu Başkanı Mine Erim, “Özellikle fen derslerinin projelerinde laboratuvar çalışmaları, simülasyonlar veya çevrim içi bulunabilecek hazır veriler ile yürütüldü. Dünyanın birçok ülkesinde pandeminin değişik seyretmesi üzerine bu yıl mezun verecek ülkelerin risk durumuna göre sınavlı veya sınavsız yöntemle değerlendirme yapılıyor. Türkiye’de vaka sayılarının artması üzerine geçtiğimiz ay sınavsız yönteme geçildi” dedi.
PROF. DR. ORHAN ARIKAN - BİLKENT ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ: ÜNİVERSİTEYE BİR ADIM ÖNDE BAŞLIYORLAR
IB Diploma Programı; öğrencileri üniversite sınavı yerine üniversite hayatına hazırlayan bir eğitim programı. IB Öğrencileri program kapsamında aldıkları dersleri meraklarına göre istedikleri derinlikte tercih edebiliyor ve meslek seçimlerini çok daha bilinçli yapabiliyorlar. Üniversitelerin çekirdek eğitim programlarında yer alan matematik, fen, beşeri ve sosyal bilimler alanlarındaki birinci sınıf derslerini lise programlarında görerek kalıcı olarak öğrenebiliyorlar.
SEÇİMLERDE ETKİLİ
IB çalışmaları ile yürütülen proje ve diğer etkinlikleri profesyonel seviyede raporlama ve sunma becerisi kazandırır. Böylece lisans eğitimleri sırasında araştırma gruplarına girebilir ve mezuniyetleri öncesinde bildiri veya makale yazabilirler.
IB mezunları keşfettikleri merakları ile daha bilinçli meslek seçimi yapabilir. Liderlik ve inisiyatif alabilme becerileri ile daha dinamik kariyerlere sahip olurlar, hayat boyu öğrenme ihtiyacı duyarlar. Sadece ders kitaplarının dar ve sığ sınırları içinde kalmayarak yürüttükleri araştırma faaliyetleri ile ihtiyaçlarını karşılayacak hayat boyu öğrenme teknikleri kazanırlar.
Mezun olduklarında ya da sonraki yılda üniversitede bir bölüme yerleştirilen IB diplomalı ve notu 45 üzerinden en az 30 olanlar aynı puan türüyle öğrenci alan ve puanlarının yerleşmeye yetmediği aynı veya başka bir fakülteye bağlı bir bölüme geçiş için ön başvuru yapabiliyor.
AKADEMİK BAŞARIYI ARTTIRIYOR
Bilkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde Türkiye’de uluslararası programlarda eğitim görmüş öğrencilerin üniversiteye geçiş süreci araştırıldı. Araştırmanın sonucunda Uluslararası Bakalorya (IB) programlarından yararlanmış öğrencilerin akademik performans ve beceriler açısından üniversite hayatına daha hazırlıklı olduğu ortaya çıktı.
IB öğrencilerinin not ortalamaları standart Milli Eğitim Programları’ndan mezun olan öğrencilere göre daha yüksek. Ayrıca IB öğrencileri çeşitli üniversite seviyesindeki derslerde de daha başarılı. İki grup arasındaki en büyük fark İngilizce dersinde ortaya çıkıyor. Ardından Türkçe, kimya, fizik ve matematik dersleri geliyor. Diğer yandan mezuniyet oranları 2009 yılı girişli öğrenciler baz alınarak karşılaştırıldığında IB öğrencilerinin dört yıl içinde üniversiteyi tamamlama oranları (yüzde 61,4), diğer öğrencilere (yüzde 22,9) göre üç kat daha fazla. Araştırmanın başka bir çarpıcı sonucu ise iki grubun “zaman yönetimi ve eleştirel düşünme becerileri” arasında büyük bir fark olması. IB öğrencilerinin aynı anda her iki programı da takip etmek zorunda olmaları, etkili zaman yönetimi becerilerini de geliştirmelerine yardımcı oluyor.
OKUL ÖNCESİNDEN LİSEYE KADAR IB
Okul öncesinden lise bitinceye kadar IB programlarının üçünü birden (PYP, MYP, DP) bütünsel ve kesintisiz olarak uygulayan Işıkkent Eğitim Kampüsü, Ege Bölgesi’nin tek, Türkiye’nin sekiz okulundan biri oldu. Ülkemizde eğitim kalitesinin sınav sonuçlarıyla değerlendirildiğini söyleyen okulun genel müdürü Canan Harmancı, “Eğitim felsefemizle uyum içinde olan IB programları, eğitim anlayışımızın pedagojik çerçevesini oluşturuyor. Öğrencilerin bütünsel gelişimini merkeze alan, her öğrencinin farklı olduğu bilinciyle hareket eden, öğrenmede öğrencilerin aktif olmasını öngören ve öğrenmenin bir süreç olduğu gerçeğiyle disiplinler arası çalışmanın önemini vurgulayan bu pedagojik çerçeve, okulumuzda MEB programıyla uyumlu bir şekilde uygulanıyor” dedi.
IB PROGRAMLARINDA NELER VAR?
Kâr amacı gütmeyen IB, 3 ile 19 yaş arasındaki öğrenciler için dört farklı programı içeriyor: İlk Yıllar Programı (PYP), Orta Yıllar Programı (MYP), Diploma Programı (DP) ve Kariyerle İlgili Program (CP)
PYP (3 ile 12 yaş arası öğrenciler için): Kültürlere empati ve saygı göstermeyi, yaşam boyu öğrenme yetisini geliştirmeyi amaçlıyor. Çocuk merkezli yaklaşımı ile güven, yaratıcılık ve gelecekteki öğrenme becerilerini geliştiriyor. Programın bir öğrenciye en büyük katkısının sorgulayan bir zihin ve kendi cevaplarını bulma yeteneği olduğu belirtiliyor.
MYP (11 ile 16 yaş arası öğrenciler için): Gençlerin öğrenme şekline göre tasarlanan programın müfredatı üç farklı unsurdan yola çıkarak tasarlanmış: Öğrenme yaklaşımları, anahtar ve ilgili kavramlar ile öğrencilerin belirli bir süre içinde önemli bir çalışmayı tamamlamaları gereken bağımsız öğrenim projeleri. Öğrenciler, e-Portfolyo ile değerlendiriliyor.
DP (16-18 yaş arası öğrenciler için): Öğrencilere üniversite ve sonrasındaki yaşam için hazırlık sağlamayı amaçlıyor. İki yıl boyunca çalışılan altı konu grubuna ayrılmış kapsamlı ve zorlu program, dil ve edebiyat, dil edinimi, bireyler ve toplumlar, bilimler, matematik ve sanat gruplarını kapsıyor. Öğrencilerin dünyanın önde gelen üniversitelerine girmelerini ve bu üniversitelerde başarılı olmalarını hedefliyor.
CP (16 ile18 yaş arası öğrenciler için) : Programda kaliteli bir akademik temel ile gerçek uygulamalı kariyer deneyimi bir araya getiriliyor. CP, akademik bir temel ve kariyerle ilgili başarılı bir çalışma sağlamak için iki veya daha fazla DP kursundan oluşuyor. CP’nin içeriğinde dört bileşen var: hizmet öğrenimi, kişisel ve profesyonel beceriler, dil gelişimi ve yansıtıcı proje. CP’yi okuyan öğrencilerde, amaç duygusu, dayanıklılık, yansıtma, empati ve etik dahil olmak üzere önemli yaşam becerileri için sağlam bir temel oluşturmak hedefleniyor.