Harmanlanmış Öğrenme (Blended Learning)

Türkçe alan yazında karma ve hibrit öğrenme olarak da adlandırılan harmanlanmış öğrenme uluslararası alan yazında blended, mixed, hybrid learning olarak karşımıza çıkıyor. Genel olarak çeşitli öğrenme modellerinin karma olarak uygulanması gibi algılansa da bu kullanım çok yaygın değil. Harmanlanmış öğrenmeyi daha çok sınıfta yapılan yüz yüze öğrenme ile internet (Web) destekli öğrenme modelinin ihtiyaca göre her iki yöntemin de avantajlı yönlerinin kullanıldığı bir model olarak tanımlıyoruz.

Nasıl ortaya çıktı?

Harmanlanmış öğrenme modeli 2000’lerin başında ortaya çıktı. Teknolojinin gelişimi ve internetin keşfiyle birlikte bilgiye erişim kolaylığının olağanüstü derecede artması yüz yüze öğrenme ortamlarının da zamanla öneminin azalacağı olasılığını gündeme getirdi. Bunun üzerine araştırmacılar elektronik öğrenme ortamları tasarladı, hatta bazı üniversiteler ve kurumlar eğitimlerini sadece elektronik öğrenme ile gerçekleştirecekleri programları uyguladı ve bu olasılığın doğru olup olmayacağını araştırdılar. Ancak web tabanlı yapılan öğrenme uygulamalarının özellikle de uzaktan eğitimin bazı eksiklikleri ve dezavantajları olduğu görüldü. Bunun üzerine web tabanlı öğrenme sınıfta yapılan yüz yüze öğrenme modeliyle birlikte kullanılmaya başlandı. Böylece harmanlanmış öğrenme modeli ortaya çıkdı.

21. yüzyıl becerilerini destekliyor

Harmanlanmış öğrenme ortamı, öğrenenlere web tabanlı öğretim ortamı aracılığı ile dilediği yerden, dilediği zamanda, dilediği süre ile ve anında dönüt/düzeltme/pekiştireç alarak çalışabilme gibi birçok avantajı sağlarken, aynı zamanda yüz yüze öğrenme ortamında da tartışabilme, öğretmen ve öğrenenlerle doğrudan etkileşimde ve iletişimde bulunabilme, öğrenenlerin birbirlerinin öğrenme ürünlerini görebilmesi ve inceleyebilmesi gibi yüz yüze öğrenme ortamının güçlü taraflarını birarada sunuyor. Öğrenme ortamında esneklik ve kolaylık sağlama, öğrenme düzeyinde ve başarıda, bilginin kalıcılık oranında, öğrenmeye ilgide ve derse yönelik motivasyonda olumlu etkiler yaratıyor. Ayrıca öğrenenlerin kendi hızında öğrenmesini ve bu süreci kontrol edebilmelerini, yeniden gözden geçirip düzeltme kolaylığı gibi faydalar sunuyor. Aktif bir öğrenme ortamı sayesinde öğrenenlerin istedikleri yerden istedikleri zaman dersle ilgili kaynaklara esnek bir şekilde ulaşabilmesine de olanak sağlıyor. Öğrenciler evlerinden de öğrenme ortamına katılabiliyor. Kaydedilmiş bilgi içerikleri, zaman ve mekan sınırlaması olmadan paylaşılabiliyor. Harmanlanmış öğrenme farklı öğrenme stillerine hitap eder. Kendi kendine öğrenmeyi destekler, öğrenme hedefi (kazanım) değerlendirmeleriyle öğrenmeyi kontrol eder ve tam öğrenmeyi sağlar. 21. yüzyıl becerilerini destekleyen bir modeldir.

Teknoloji ve sınıf içi etkinlikler birarada

Harmanlanmış öğrenme sınıflarda daha çok teknolojinin ve internetin kullanılmasını değil, bunun dengeli bir şekilde sınıf içi etkinlikleri de destekleyecek bir şekilde kullanılmasını öneriyor. Örneğin, öğrenci laboratuvarda deney yaparak öğrenirken simülasyonla, web tabanlı etkinliklerle sanal olarak bunu destekleyebiliyor. Böylece hem yüz yüze öğrenmenin avantajlarını, hem de web tabanlı öğrenmenin avantajlarını birlikte kullanabiliyor. Harmanlanmış öğrenmede okul dışında internet üzerinde bir sanal sınıf oluşturabiliyor ve bu sanal sınıf üzerinde hem bir önceki dersle ilgili hem de bir sonraki dersle ilgili ödev, soru, quiz, not, sunum, video, animasyon paylaşılabiliyor. Öğrenenin bir önceki derste öğrendiklerini pekiştirmesini ve bir sonraki derse de hazırlıklı olarak gelmesi sağlanabiliyor. Böylelikle derste daha çok grup etkinliği, tartışma, yaratıcı problem çözme etkinlikleri yapabiliyor ve zamanı daha verimli kullanabiliyoruz. Harmanlanmış öğrenme ile öğretmenin görev ve sorumlulukları azalmıyor aksine daha da artıyor. Öğretmen öğrenenleri yönlendiren bir rehber haline geliyor. Şunu unutmayalım: Teknoloji hiçbir zaman öğretmenin yerini alamayacak, önemini azaltamayacak fakat öğretmenin görev tanımını değiştirecek.

Harmanlanmış Öğrenmenin önemi

Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde harmanlanmış öğrenmeye büyük önem veriliyor. Harmanlanmış öğrenmeyi destekleyici pek çok içerik sağlayıcı bulunuyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde Discovery Education, Adaptive Curriculum vb. Türkiye’de ise EBA, Vitamin Eğitim gibi eğitim portallar ve içerik sağlayıcılar kullanılarak sınıfta yapılan yüz yüze öğrenmeyle desteklenerek harmanlanmış öğrenme modeli uygulanabiliyor. Model bütün dünyada gittikçe yaygınlaşıyor. Türkiye’de araştırmacılar dışında harmanlanmış öğrenme modeli bilinmiyor ve uygulanmıyor. Bu model daha çok yüksek lisans ve doktora düzeyinde yapılan araştırmalarda kullanılıyor. Genellikle de üniversite düzeyinde yapılan araştırmalarda kullanıldığı görülüyor. Ancak bu model ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde daha olumlu sonuçlar verebilir. Benim bir ilköğretim okulunda yaptığım araştırmada, harmanlanmış öğrenme, öğrenenlerin başarılarını ve kendi kendine öğrenme becerilerini artırırken aynı zamanda motivasyonlarını ve derse yönelik tutumlarını da olumlu bir şekilde değiştirdi.

Harmanlanmış Öğrenme ve FATİH Projesi

Harmanlanmış öğrenme, Türkiye’ye uygun olmakla beraber Türkiye eğitim sisteminin de ihtiyacı olan bir model. Ülkemizde uygulanmaya başlanan FATİH projesi eğer bir teknoloji projesi olmaktan daha çok bir eğitim projesi olarak anılacaksa harmanlanmış öğrenme gibi bir modelin de uygulanması gerekir. Aslında FATİH Projesi açıklandığında proje ile birlikte uygulanacak program ve model de ortaya konulmalıydı. Ancak bu yapılmadı hatta düşünülmedi. FATİH Projesi ile uygulanacak en uygun modelin harmanlanmış öğrenme olduğunu düşünüyorum. Milli Eğitim Bakanlığı’nın vakit kaybetmeden FATİH Projesi için uygulanacak olan öğrenme modelini ve programı (müfredat) ortaya koyması, bu model ve programın öğretmenlere etkili hizmet içi eğitim teknikleri kullanılarak aktarılması ve okullarda uygulamaya geçmesi gerekiyor.

Harmanlanmış Öğrenme ile ilgili projemiz

Harmanlanmış öğrenmenin yıldızının bundan sonraki süreçte daha da parlayacağını ve giderek yaygınlaşacağını düşündüğümüz için İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi olarak Eğitim Teknolojileri Araştırma Uygulama Merkezi’ni kuruyor ve buna bağlı olarak da Türkiye’de ilk defa Harmanlanmış Öğrenme Okulu’nu açmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Harmanlanmış Öğrenme Okulu sayesinde bazı okullarımızda bir öğrenme modeli olarak bunu uygulayacağız. Bu modeli uygulamak isteyen okullarımıza ve öğretmenlerimize Harmanlanmış Öğrenme Okulumuz ile destek olmayı planlıyor ve bu modelin FATİH Projesi ile doğan model ihtiyacını karşılayacağını düşünüyoruz.

Twitter: @devrimakgunduz