Güney kutbunda rekor sıcaklık ne anlama geliyor
Güncelleme Tarihi:
Güney Kutbu’nda bulunan araştırma istasyonu Dome Concordia’da 18 Mart Cuma günü ölçülen eksi 11,5 derecelik sıcaklık tüm zamanların en yüksek sıcaklığı olarak kayıtlara geçti. Bu durum bilim çevrelerinde endişe yarattı. Eldeki verilere göre aynı bölgede 12 Mart 2013’te eksi 16 derece; 17 Aralık 2016’da eksi 13,7 sıcaklık ölçülmüş ve bu değerler o güne kadar görülen en yüksek sıcaklıklar olarak kaydedilmişti. 11,5 derecelik son rekor ise mevsim normalllerinin 30 derece üzerinde bir değer.
Türkiye’den Güney Kutbu’na giden araştırma ekibinde yer alan iki bilim insanı bu gelişmenin nedenleri ve sonuçlarını Hürriyet Gazetesi’ne yorumladı.
Antarktika’daki Kutup Araştırmalarında üç kez liderlik yapan TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Kutup Araştırmaları Enstitü Müdürü ve İstanbul Teknik Üniversitesi, Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burcu Özsoy yaşanan son sıcaklık rekorunu ve iklim değişikliğinin dünyaya etkilerini şöyle değerlendirdi:
Ölçülen değerle yola çıktığımızda ne karasal buzullar eridi, su seviyesini yükseltti diyebiliriz ne de ölçülen değerin birebir direkt etkisini şu an için konuşabiliriz. Küresel ısınmanın temel göstergelerinden birisi olan buzul ve deniz buzu erimesi son yıllarda özellikle Arktik bölgede (Kuzey Kutup Dairesi’nin üst kısmı) dikkat edilmesi gereken büyüklüklere ulaştı.
İklim değişikliği, tüm dünyanın gündeminde olan bir olay. İklim değişimini etkileyen meteorolojik parametreler, yağış rejimleri, mevsim normallerindeki sıcaklıklar hissedilir derecede değişim gösterdi. Bu nedenle, dünyanın kara kutusu, gezegenimizin arşivi olan kutup bölgelerindeki çalışmaların önemi de arttı. Antarktika kıtasında yıldan yıla yüksek sıcaklık rekorları kırılıyor. 2020 yılında batı Antarktika’da Seymour Adası’nda ölçülen 20.7 °C sıcaklık değerinin ardından geçtiğimiz günlerde de Antarktika’nın doğusunda Concordia istasyonunda sıcaklık değeri rekor kırdı.
KUTUPLARDAKİ SICAKLIK ARTIŞI ANİ HAVA OLAYLARININ HABERCİSİ
Sıcaklık değerlerindeki artış, havanın yükselmesine ve dolayısıyla yağış sisteminin derinleşmesine etki eder. Sıcaklık değerinin artış eğiliminde olması, ani meteorolojik hadiselerin oluşumunu tetikleyeceği anlamına gelir.
Ayrıca, yükselen hava yerden yaklaşık 12-15 km yukarıda ve saatte 250 km/h hızı bulan jet akımları ile dünya atmosferinde başka bölgelere de taşınabilmektedir. Örneğin, kutuplardaki soğuk hava ekvator bölgelerine ve ekvatordaki sıcak hava da kutup bölgelerine jet akımları ile taşınabilir. Böylece, meteorolojik hadiselerde ani değişimler ve kutup bölgelerinde büyük buz kütlelerin kopması veya tamamen erimesi görülebilir. Bu nedenle, sıcaklık artışının direkt olarak iklimi etkilemesi söz konusu.
UZUN VADELİ GÖZLENMELİ
Antarktika’daki çalışmalar için 5 kez sefere çıkan TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Hakan Yavaşoğlu da artan sıcaklıkları şöyle değerlendirdi;
Antarktika’da ölçülen sıcaklık rekorları ikilim değişikliği için tedbirlerin bir an önce alınması gerektiğinin habercisi olup uzun vadede meteorolojik gözlemlerin önemini ortaya çıkarıyor Kutup bölgeleri, gezegenimizin sinir uçları olup, bu bölgelerde görülen değişiklikler dünyamızın tümünü etkiliyor. Deniz buzları, buzullar, yağış rejimleri, bio-çeşitlilik ve okyanus akıntılarında bu etkileri gözlemliyebiliyoruz.
“DÜNYA İÇİN İLK İŞARET FİŞEĞİ”
Uzun vadede yapılacak olan meteorolojik gözlemlere göre, Antarktika’da meydana gelen sıcaklık değişimlerinin dünyamızı nasıl etkileyeceğini söylemek gerekirse örneğin, soğuk ve sıcak su akıntılarının kasırgaları etkilediğini biliyoruz. El Niño ve La Niña gibi salınımların, yağış rejiminin ve basınç sistemlerinin kutuplarda yaşanan sıcaklık değişimlerinden nasıl etkilendiği güncel araştırmalara konu oluyor. Antarktika’da sıcaklık artışının küresel ısınma ve sera gazlarından kaynaklı olduğu düşünülüyor. Bu sıcaklık artışı ile ilgili sonuçlar dünyamız için ilk işaret fişeğidir. Kutup bölgelerinde ölçülen ‘’rekor’’ sıcaklıkları daha detaylı incelemeyi zorunlu kılıyor ve geleceğe dair alınacak tedbirler için geç kalınmamasını gerektiğini hatırlatıyor. Bunun için, daha fazla ölçüm ve daha uzun vadeli gözlemlere ihtiyaç var.