Güdüleme nedir? Nasıl yapılır ve ne anlama gelir? Güdüleme kuramları nelerdir?

Güdüleme; gütmek fiilinden gelmektedir. Güdü ise; bir insanı harekete geçiren temel neden demektedir.

Güdüleme Nedir?

Güdüleme; bir canlı da öğrenmeye ya da işe geçme isteği olarak tanımlanabilmektedir. Bir kişinin bir enerjisini belli bir hedefe yönlendiren davranışlar için gösterdiği bilinçsiz ya da bilinçli davranışlardır.

Güdüleme Nasıl Yapılır?

Güdüleme belli süreçler ile ortaya çıkmaktadır. Bu süreçler şu şekildedir:

Gerekseme; bir canlı yoksunluğun yarattığı gerekleri düşünerek bu gereksinimleri gidermeye çalışması yani gereklilik duymasıdır.

Ortam arama; gereksinim duyduğu şeyin doğru ve elverişli bir ortam olmasıdır.

İsem; bir canlı gereksinimi için doğru ortamı bulduktan sonra istemeye dönüşür.

Seçenek arama; istemi karşılamak için elverişli seçenekler aramaya başlar.

Davranış; bir canlı seçtiği seçenek hangi oranda geçerli ise istemi de o oradan başarıya ulaşır.

Doyum; bu bölümde iş gören yeterli doyuma ulaştığında gerilimden kurtulur.

Güdüleme Kuramları:

Canlıların davranışlarını yönlendiren belli güdüleme yaklaşımları bulunmaktadır. Bu yaklaşımlara da güdüleme kuramları denilmektedir. Bu kuramlar şu şekildedir:

Dürtü Kuramı; bu kuram canlıların hayatta kalmalarını sağlayacak temel gereksinimleridir. Bu gereksinimlerden mahrum kalındığında canlıda gerilim hali olacaktır. Canlı bu gerginliği azaltmak için harekete geçer. Örnek olarak aç kalan bir canlının ilk isteği bu açlığı giderme gereksinimidir.

Özendirici Uyarıcı Kuramı; biyolojik bir unsur bulunmasına bazı davranışlarda gereklilik yoktur. Bir durum davranışın oluşmasında uyarıcı olabilmektedir. Yeni bir telefonunuz olsa bile ondan sonra çıkan model olan telefonu isteme eğiliminde olabilirsiniz. Ya da yemek yedikten sonra güzel kokan bir tatlıyı yeme ihtiyacı da duyabilirsiniz. Bu durumlara özendirici uyarıcı adı verilmektedir.

En Uygun Düzeyde Uyarılma Kuramı; canlı sürekli olarak belli bir uyarılma şeklinde kalmak istemektedir. Bu uyarılma düzeyinin altına düşüldüğü zaman canlı çevresinde olan daha çok uyarıcı arar. Ya da canlı uyarılma düzeyenin çok üstünde ise daha sakin bir ortam arar. Örnek olarak yüksek sesli müzik dinleme gereksinimi gibi.

İçgüdü Kuramı; leyleklerin mevsimler olarak göç etmeyi gibi davranışlar içgüdü kuramına girmektedir. Kendi türlerine özgü davranışlar yapmasıdır.

Bilinçdışı Güdüler; canlılar çoğu zaman sebeplerini bilmediği davranışlar gerçekleştirir. Bilinçaltında olan istekler zaman geçtikçe dışarıya çıkar. Bilinçaltımız da olan bu istekler yok olmaz ve zamanla ortaya çıkar.

Biyolojik Denge Kuramı; canlılar hayatını devam ettirebilmesi için hava, su, temel besin maddelerine ihtiyaç duymaktadır. Örnek olarak susuzluk çekildiğinde bu gerilimi azaltmak için bu ihtiyacını gidermesi gerekmektedir. Vücut içerisinde olan bu dengeyi korumasıdır.