‘GTA’ çocukları nasıl etkiliyor?

Bu oyunda oyuncular genellikle özgür dolaşım özelliği bulunan büyük bir şehirde suç işleyerek veya görevleri yerine getirerek oyunu ilerletir.  Seri, açık dünya mekanikleri, özgür dolaşma özgürlüğü ve görev tabanlı ilerleme sistemi ile tanınır. Oyun, genellikle suç işleme, kaçma, soygun gibi suç temalarına dayanır ve genellikle birbiriyle ilişkili görevlerin tamamlanmasını gerektirir. GTA serisi popülerliğiyle tanınır ve birçok farklı platformda yayımlanan çeşitli oyunlar ve yan oyunlar içerir.

Bir neslin büyümesine katkı sağlayan olumlu ya da olumsuz içerikleri ile etkide bulunan GTA oyun serisi, 1997 yılında Rockstar Games tarafından piyasaya sürüldü. O günden bugüne kadar çıkan birçok oyunuyla büyük bir hayran kitlesine sahip oldu ve neredeyse bir nesli etkiledi. GTA, açık dünya oyun tarzıyla dikkat çeken bir seri. Oyuncular, özgürce hareket edebildikleri büyük bir şehirde görevleri yerine getirir, araba çalar, suça bulaşır ve eylemlerinin sonuçlarıyla başa çıkarlar. Oyunlar, yetişkinlere yönelik şiddet, suç ve mizah içeriğiyle tanınır. Seri, oyun dünyasında özgünlüğü ve devrim niteliği taşımasıyla ön plana çıktı. İlk başta 2 boyutlu grafiklerle başlayan serinin sonraki oyunları 3 boyutlu grafikleri kullanarak gerçeklik hissini artırdı. Ayrıca, açık dünya yapısı ve çeşitli oynanış mekanikleriyle oyun dünyasında yeni bir standart belirledi.

UNUTULMAZ BİR DENEYİM
GTA’nın etkisi çeşitli tartışmalara da neden oldu. Oyunun içeriğindeki şiddet ve suç unsurları, bazıları tarafından eleştirilse de, serinin büyük bir hayran kitlesine sahip olması ve popüler kültüre önemli bir katkıda bulunması inkar edilemez.
GTA’nın başarısı, sadece oyunlarıyla sınırlı kalmadı. Serinin etkisi, oyun kültüründen sinemaya, müziğe ve diğer sanat formlarına kadar geniş bir alana yayıldı. Müzik dünyasında yer alan şarkılar ve soundtrackler, hikaye anlatımı ve karakterleri gibi unsurlar, GTA’nın kültürel etkisini daha da artırdı. Sonuç olarak, GTA oyun serisi, büyük bir etkiye sahip olarak neredeyse bir neslin büyümesine katkıda bulundu. Oyunların özgünlüğü, etkileyici hikaye anlatımı, geniş açık dünya yapısı ve başarılı soundtrackleri, serinin hayranları tarafından unutulmaz bir deneyim olarak değerlendirilir.

PİYASALAR ÜZERİNDE OLUMLU ETKİ
Serinin son versiyonu “GTA 5”,  2013 yılında piyasaya sürülen ve oldukça olumlu eleştiriler alan bir oyun. Yüksek kaliteli grafikleri, geniş açık dünyası ve zengin hikayesiyle dikkat çeker. Oyunda üç farklı karakterin (Michael, Franklin ve Trevor) hikayelerini takip ederken, oyuncular şehirde serbestçe dolaşabilir, görevleri tamamlayabilir veya çeşitli yan aktivitelere katılabilir. GTA 5, piyasaya sürüldüğü zaman büyük bir etki yarattı. İlk haftasında dünya genelinde 800 milyon dolarlık satış yaparak oyun endüstrisinin en hızlı satan ürünlerinden biri oldu. GTA 5’in piyasalara etkisi, özellikle Rockstar Games’in gelirleri üzerinde büyük bir etki yarattı. Oyunun çıkışından bu yana, hem oyun hem de GTA Online üzerinden sürekli olarak içerik güncellemeleri yapılıyor ve bu da oyuncu kitlesini sürekli olarak artırıyor. Ayrıca, oyunun satışları hâlâ devam etmekte ve yeni platformlarda da piyasaya sürülerek sürekli olarak satış rakamları artırılıyor. Sonuç olarak, GTA 5’in piyasalar üzerinde oldukça olumlu bir etkisi olduğu söylenebilir. Hem oyunun kendisi hem de GTA Online, Rockstar Games’in gelirlerini büyük ölçüde etkileyen başarılı bir içerik üretilmiştir.

ŞİDDET EĞİLİMLERİ SADECE OYUNA BAĞLI DEĞİL
GTA oyun içeriğindeki şiddet ögeleri elbette ki öğrenilmiş davranışlara dönüşebilir. Bu durum oyun oynarken oyun içerisinde yaşayan bireyin empatik becerilerini zayıflatarak duyarsız, acımasız, şiddet odaklı bir karakter oluşumunu destekler. Diğer taraftan oyun içerisindeki şiddet karakterlerinin ya da öğelerini gerçekten çocukta şiddeti oluşturup oluşturmadığına dair bilimsel sonuçlar olmamakla beraber; insanların şiddet eğilimleri üzerine etkileyebilecek birçok faktör var ve sadece bir oyuna bağlı değil.  Ancak bazı araştırmalar, şiddet içeren video oyunları oynamanın, bazı çocuklarda saldırganlık, düşük empati ve daha az olumlu davranışlarla ilişkilendirilebileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, diğer faktörler (aile, arkadaş çevresi, medya tüketimi vb.) de çocukların şiddet eğilimlerini etkiler ve sadece bir oyuna bağlı olarak değerlendirmek doğru olmayabilir. Çocukların oyun seçimleri, yaşlarına ve olgunluk seviyelerine uygun şekilde yapıldığında, olumsuz etkilerin minimize edilmesi mümkündür. Ayrıca, çocukların oyunları oynarken aktif ebeveynlik ve iletişim de önemli.

BU TÜR OYUNLAR NEDEN TERCİH EDİLİYOR?
Dijital mecralarda şiddet içerikli oyunların tercih edilmesinin, ilgi görmesinin ve sevilmesinin birden çok nedeni olabilir.  Söz konusu bu durumu birçok faktöre bağlamak mümkündür. Bu bağlamda bu tür oyunların tercih nedenini;

1- Psikolojik ve sosyal nedenler

2- Oyun içeriklerine bağlı teknik ve motivasyonel nedenler olarak iki şekilde sıralamak mümkün.

Buna göre; bu tür oyunların tercih edilmesinin psikolojik ve sosyal yönüne bakıldığında:

1- Rekabetçi ve heyecanlı deneyim: Şiddet içerikli oyunlar, oyunculara rekabetçi bir ortamda heyecan ve adrenalini artırıcı bir deneyim sunar. Çoğu insan, bir yarışma veya mücadele içinde olduğunda motivasyonu ve ilgisi artar.

2-  Kendini ifade etme aracı: Bu oyunlar, oyunculara karakterlerini kontrol etme ve aksiyonlara katılma fırsatı verir. Bir karakterin gücünü kullanma ve şiddet yoluyla farklı durumları ele alma yeteneği, oyuncunun kendini ifade etme aracı olarak görülebilir.

3- Fantazi dünyalarına kaçış: Bazı insanlar, gerçek dünyadaki sınırlamalardan kaçmak ve hayallerindeki gücü yaşamak için şiddet içerikli oyunları tercih ederler. Bu oyunlar, oyunculara sanal bir gerçeklik deneyimi sunarak farklı bir dünyaya geçici bir kaçış sağlar.

4- Topluluk deneyimi: Çok oyunculu çevrimiçi oyunlar, oyuncular arasında bir topluluk hissi yaratır. Oyuncular, ortak bir ilgi alanı etrafında bir araya gelir ve birbirleriyle etkileşime girerek sosyal bir deneyim yaşarlar. Bu sosyal bağlar, şiddet içerikli oyunların ilgi görmesine katkıda bulunabilir.

5- Psikolojik ihtiyaçlar: Araştırmalar, insanların şiddet içerikli oyunları tercih etmesinin bazen psikolojik ihtiyaçlardan kaynaklandığını göstermektedir. Örneğin, öfke veya stres gibi duygusal durumlar, şiddet içeren oyunlardan zevk almayı artırabilir.

Bu noktada, şiddet içeren oyunların tercih edilmesi ve sevilmesi konusunda farklı görüşler bulunduğunu da belirtmek önemli. Bazı insanlar, şiddet içerikli oyunların olumsuz etkileri olduğuna inanırken, diğerleri bunun sadece eğlence amaçlı olduğunu düşünüp bu tür oyunları tercih edebilir.

OYUNLARIN İLGİ GÖRMESİNİN 6 SEBEBİ
GTA gibi şiddet içerikli oyunların popüler bir şekilde ilgi görmesinin  üretilen içeriğin teknik ve tasarımsal motivasyonel yönüne bakıldığında:

1- Aksiyon ve heyecan: GTA gibi oyunlar genellikle hızlı tempolu, aksiyon dolu ve heyecan verici bir deneyim sunar. Birçok oyuncu, bu tür oyunları oynarken adrenalin salgılanması ve gerçek dünyadaki sınırlamaların dışına çıkabilme hissi yaşar.

2- Özgürlük: GTA gibi açık dünya oyunları, genellikle oyunculara büyük bir özgürlük sunar. Çeşitli görevleri yerine getirirken veya şehri keşfederken, oyuncular oyun dünyasında istedikleri gibi dolaşabilir ve kendi hikayelerini oluşturabilirler. Oyuncular, görevleri yerine getirme veya özgürce dolaşma gibi çeşitli seçeneklere sahiptir, bu da oyunun tekrar oynanabilirliğini artırır.

3- Sosyal deneyim: Grand Theft Auto serisi, çevrimiçi çok oyunculu modlarına sahiptir. Bu modlar, oyuncuların dünyanın her yerinden diğer oyuncularla etkileşimde bulunmasına olanak tanır. Arkadaşlarla bir araya gelip takılmak veya yabancılarla rekabet etmek gibi etkileşimli deneyimler sunarak sosyal bağlantıları artırabilir.

4- Hikaye anlatımı ve karakterler: GTA serisi, genellikle derin karakter gelişimi ve karmaşık hikaye örgüleri ile dikkat çeker. Oyuncuların karakterleriyle bağlantı kurması ve oyun dünyasındaki maceralara katılmaları kolaylaşır. İyi kurgulanmış hikayeler ve derinleştirilmiş karakterler, oyuncuları oyun dünyasına daha fazla çeker.

5- Gerçek dünyadan kaçış: GTA gibi oyunlar, oyunculara gerçek dünyadaki streslerden ve sınırlamalardan kaçma fırsatı sunar. Sanal bir dünyada şiddet içeren eylemler gerçekleştirerek, oyuncular stres atabilir ve günlük hayatlarından bir süreliğine uzaklaşabilirler.

6- Geniş, detaylı şehirlerde özgürce dolaşma imkanı sunar, bu da oyunculara keşif ve özgürlük hissi verirken adrenalin içerikli gezintinin süresi ne kadar artarsa oyun ve içeriğine bağımlılık da o kadar arta bilmektedir. Sonuç olarak; bu tür oyunlar her ne kadar eğlence amaçlı kullanılsa da ortaya koymuş olduğu motivasyonel etkiler bağlamında oyuncuların şiddet içerikli dürtülerini pekiştirmekte, çevresinde bulunan canlılara karşı duyarsız, sabırsız, tahammül sınırları olmayan, kabul edilebilir yapıcı ve esnek düşünce profili sergilemekten yoksun haz odaklı, şiddeti normalleştiren  bir yaşam biçimi benimsemeleri nedeniyle karakter evrilmesine  maruz kalabilirler.

PROF. DR. TUNCAY DİLCİ KİMDİR?
1970 yılında Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesinde dünyaya geldi. İlk orta ve lise öğrenimini Kayseri’de tamamladı. 1990 yılında başladığı lisans öğrenimini Dicle Üniversitesi ve Ondokuzmayıs üniversitelerinde 1994 yılında tamamladı. Aynı yıl Milli Eğitim Bakanlığı’nda başladığı öğretmenlik görevini Şırnak ve Malatya illerinde sınıf öğretmeni ve beden eğitimi öğretmeni olarak sürdürdü. 2001 - 2002 yıllarında Fırat Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü eğitim yönetimi ve teftiş alanında yüksek lisans, yine aynı üniversitede eğitim programları ve öğretimi ana bilim dalında doktora derecesini aldı. Dilci, Gaziantep Üniversitesi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi ve Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakülteleri’nde çalışırken; bu çalışmalarının yanı sıra, emniyet Genel müdürlüğü personeline suç piskolojisi ve davranış analizi üzerine çalışmalarıyla katkıda bulundu. ASELSAN, ASPİLSAN, Maliye Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde bulunan bir çok okul ve personele konferans ve danışmanlıklar gerçekleştirdi. Uluslararası Psikologlar Derneği ile işbirliği halinde çocuklarda davranış bozukluğu, ileri iletişim teknikleri, hipnotik tekniklerle bilinçaltı analiz, aile danışmanlığı ve benzeri alanlarda kişisel gelişim eğitimleri vererek son on yılı içerisinde yaklaşık 400 bin aile ve eğitimciye seminerler verdi. Çocuklarda öğrenme güçlüğü ve davranış bozuklukları üzerine akademik çalışmalarını doçentlik düzeyinde sürdürmüş, dünyada ilk olarak bilinen bilinçaltı yapay zeka algoritmik sistemle çalışan bilinçaltı ölçerin mucidi ve geliştiricisidir. Dijital yaşam üzerine yaptığı çalışmaları sadece ülkemizde değil uluslararası birçok platformda da kabul görmüştür. Gazi Üniversitesi merkezli oluşturduğu kısa adı DİYAM olan Dijital Yaşam Araştırma Merkezi’nin de kurucusu.