Grotesk Nedir? Edebiyatta Ve Tarihte Grotesk Kavramı
Güncelleme Tarihi:
Fransızca kökenli bir sözcük olan Grotesk kelimesi, orijinal dilinde ''grotesque'' şeklinde yazılır. Groteskin sözlük anlamı, korkunç ve ürkütücü olsa da, çeşitli sanat dallarında farklı anlamlarda da kullanılmaktadır. Edebiyat, tiyatro ve resim gibi sanat dallarının yanı sıra mimarlık ve tipografi gibi alanlarda da kullanılan bu kavram, sıra dışı, uçuk ve absürt olan şeyleri tanımlar. Grotesk nedir? Merak edenler için edebiyatta ve tarihte grotesk kavramını detaylı olarak derledik.
Grotesk sanat ve edebiyat hakkında kaleme alınmış bazı eserler şu şekilde sıralanabilir: 1- Natsuo Kirino - Grotesk
2- Joyce Carol Oates - Lanetliler ve Grotesk Öyküle
3- Semra Doğan Ak - Halkın Gülüşü: Grotesk İmge
Grotesk Nedir?
Grotesk, absürt, tuhaf, rahatsız edici ve korkunç anlamına gelir. Grotesk olarak adlandırılan eserlerin ortak noktası zıtlıkları bünyesinde barındırıyor olmasıdır. Bu tür kitaplarda acı - haz, mutluluk - nefret gibi duygular bir arada verilir. Grotesk edebiyatçıların yarattığı karakterlerin çoğu ise, toplum tarafından dışlanan, gizemli ve tuhaf kişilerdir.
Grotesk kavramı sadece edebiyat ile sınırlı kalmamış, tiyatro, resim ve sinema gibi sanat dallarında da kullanılmıştır. Tiyatroda, üç birlik kuralını reddeden, genellikle absürt ve tuhaf olayların anlatıldığı üç perdelik oyunlar grotesk olarak adlandırılır.
Edebiyatta ve Tarihte Grotesk Kavramı
Tarihte grotesk kavramı Antik Roma'ya kadar uzanmaktadır. Antik Roma döneminde bazı mimarların figürlerin üzerinde çeşitli düzenlemeler yaparak uyguladığı süsleme sanatına grotesk adı verilir. Bu figürlerin en önemli özelliği çarpık şekillerden ve korkutucu yüz ifadelerinden oluşmasıdır.
Roma sanatında insan suretleri ile hayvan figürleri birbirine karıştırılarak, sıra dışı ve tuhaf şekiller elde edilmiştir. Bu süsleme sanatı, o dönemde kilise ve şapel gibi dini yapılardan çok şatolarda kullanılmıştır. Şatolardaki gotik üslup ile grotesk sanatının birbirini tamamlıyor olması, mimarların bu tür süslemeleri daha çok şatolarda kullanmasına zemin hazırlamıştı.
Edebiyatta da grotesk ile gotik terimleri arasında belli başlı benzerlikler vardır. Her iki edebiyat türünde de standart çizgilerin ve ölçülerin dışında olan hayali karakterlere yer verilir. Karanlık bir atmosferde geçen öykü ve romanların kahramanlarını cinler, şeytanlar, hayaletler ve vampirler oluşturur.
Gotik bir çizgi roman olan Batman'da yer alan Joker, grotesk karakterlere örnek olarak gösterilebilir. Bunun dışında, Edgar Allan Poe, Wolfgang Kayser ve Joe Ruskin, grotesk edebiyatın öncü isimlerinde yer alır. Sinemada ise bu türün öncüleri David Lynch, Tim Burton ve Luis Bunuel'dir.