Görme engelli öğretmenlerle ilgili çarpıcı araştırma: Yüzde 20'si mobing mağduru

Eğitimde Görme Engelliler Derneği (EGED), 1.000 civarında olan görme engelli öğretmenlerin sorunlarını yaptığı anketi verileriyle açıklıyor. EGED Yönetim Kurulu Üyesi Merve Erten, “Biz, engelli öğretmenlerin mesleki sorunlarını ilgi alanı olarak belirleyen bir derneğiz. Ülkemizde görme engelli öğretmenlerin sayısı her geçen gün artıyor. 2014-2015 eğitim yılı verilerine göre Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bünyesinde 896 görme engelli öğretmen bulunuyor. O tarihten sonra yapılan atamalarla sayı 1.000’i aştı. Bu öğretmenlerimiz çeşitli konularda sorunlar yaşıyor. Onların mesleğini yaparken karşılaştığı sorunları verilerle ortaya koymak için 327 görme engelli öğretmenle bir anket düzenledik” dedi.

EN BÜYÜK SORUN ÖNYARGI
Anketin internet ortamında, Ocak 2017’de yapıldığını belirten Erten, şunları söylüyor:
“Sonuçlara göre; görme engelli öğretmenlerin erişilebilirlik ve önyargı sorunlarıyla karşılaştığını görüyoruz. MEB tarafından sunulan, başta e-kitaplar olmak üzere hiçbir ders içeriği görme engelli öğretmenler için erişilebilir değil. Braille (kabartma) olarak basılan kitaplarda bile, fotoğraf ve karikatür gibi görsel içerikler hakkında bilgilere yer verilmiyor. Her geçen gün kullanımı teşvik edilen EBA (Eğitimde Bilişim Ağı) ise, ne görme engelli öğretmenlere, ne de öğrencilere hitap etmiyor. Diğer taraftan bazı okullarda görme engelli öğretmen istenmiyor. Ona ders verilmiyor ya da sadece seçmeli derse girmesine müsaade ediliyor. Anket sonuçları da bu tespitlerimizi doğruluyor.”

AKILLI TAHTALAR ERİŞİLEBİLİR DEĞİL
Anket sonuçları arasında öne çıkan veriler ise şöyle:
- Katılımcıların yüzde 20’si aday öğretmen statüsünde. Dolayısıyla adaylık sürecinde verilen eğitimlerin görme engelli öğretmenlere uygun hale getirilmesi önemli.

- Ankete katılanların yüzde 97’si çeşitli düzeylerde bilgisayar kullanabiliyor. Hiç görmeyenler ekran okuyucu yazılımlardan, az görenler ekran büyültme uygulamalarından yararlanıyor. Fakat Fatih Projesi’yle okullara kurulan etkileşimli tahtaları kullanabilenlerin oranı yüzde 64; dağıtılan tablet bilgisayarları kullananların oranı ise yüzde 55. Hem tahtalar, hem de tablet bilgisayarlar görme engelli öğretmenler için erişilebilir değil. Bunları kullanabilenler kendi imkânlarıyla ek donanım veya yazılımlar temin ediyor. Ayrıca Bakanlık bünyesinde verilen uzaktan eğitimlerden görme engelli öğretmenler yararlanamıyor.

- Katılımcılar yüzde 80 oranında ders kitaplarına dijital ortamda ulaşmak istiyor. Ancak EBA’dan indirilebilen ders kitaplarının kendilerine uygun olduğunu düşünenlerin oranı yalnızca yüzde 9. Bu kesim görme kaybı düşük kişilerden oluşuyor. Video ve görüntü dosyalarının erişilebilir olduğunu söyleyenlerin oranı ise yüzde 12’yi geçmiyor. Ayrıca EBA internet sitesinin erişilebilirlik kriterlerine göre tasarlandığını ifade edenlerin oranı sadece yüzde 16.

YÜZDE 20 MOBİNGE UĞRADIĞINI DÜŞÜNÜYOR
- Görme engelli anket katılımcıları kurum içi yazışmaları sağlıklı olarak takip edemiyor. Sadece yüzde 17’lik bir kesim, yazışmaların kendisine dijital ortamda ulaştığını dile getiriyor.

- Yüzde 17, idarecileriyle ilişkilerini olumlu olarak değerlendirmezken; yüzde 20’si ise tamamen ya da kısmen mobinge uğradığını düşünüyor.

- Ankete katılan görme engelli öğretmenlerin yüzde 97.5’i öğrencileriyle olan ilişkilerini olumlu olarak değerlendiriyor.

KATILIMCI PROFİLİ
Katılımcıların yüzde 60’ı erkek, yüzde 40’ı kadınlardan oluşuyor. Yüzde 57’si yüzde 90 ve üzeri, yüzde15’i ise yüzde 80-89 arası görme kaybına sahip.

Yüzde 75’i 10 yıldan az bir süredir görev yapıyor. Dolayısıyla görme engelli öğretmenlerin büyük bölümü gençlerden oluşuyor. Yüzde 89’u genele hitap eden eğitim kurumlarında çalışıyor. Bu, herhangi bir okulda görme engelli öğretmene rastlama ihtimali bulunduğunu gösteriyor. En fazla Türkçe, Sosyal Bilgiler, Rehberlik, Tarih ve Türk Dili ve Edebiyatı branşlarında görev yapıyor. Yüzde 43’ü Ankara, İstanbul ve İzmir’de.