Geoit Nedir, Nasıl Oluşmuştur? Dünya'nın Geoit Şekli Ve Sonuçları..

Dünyanın geoit şekli cümlesine sıklıkla günlük yaşantımızda ve coğrafya terimlerinde denk gelmiş olabiliriz. Hatta eğitim hayatımız boyunca dünyanın geoit şekli coğrafya derslerinde sunulmakta ve öğretilmektedir.

Geoit Nedir?

Yer kürenin kütle çekim ve merkez kaç güçlerinin etkisi altında aldığı şekle geoit denmektedir. Geoit olan bu yüzey ya da şekil karaların altından da ilerlediği varsayılmaktadır. Bu varsayım neticesinde duygun okyanus suları ile de temsil edilmektedir.

Haritalardaki topoğrafik yüksekliklerin başlangıcını oluşturan geoit yüzey yani geoit şeklidir. Aynı zamanda geoit kelimesi Türkçe de küre anlamına geldiği için küresel şekillerde olan benzetmeler için de kullanılmaktadır.

Geoit şekli aslında küre şeklinden biraz daha farklı bir yapıdadır. Geoit şekil hem yukarıdan hem aşağıdan basık yapıdadır.

Geoit Nasıl Oluşmuştur?

Dünyanın düz ve kare olduğu Antik Yunan ve Roma döneminde düşünülmekteydi. Sonrasında dünyanın şeklinin geoit olduğu tespit edildi. Bu bilimsel tespit işleminde ise uzay teknolojisi kullanıldı. Bu teknoloji sayesinde dünyanın değişik açıdan fotoğrafları çekildi. Geoit şekil bu şekilde ortaya çıktı.

Dünyanın şeklini belirten geoit kelimesi coğrafyada ekliptik sözcüğüyle de bilinmektedir. Gezegenin bu şekilde olması iklimleri, mevsimleri ve güneşin geliş açısını etkilemektedir.

Coğrafyada kutuplardan hafifçe basık ekvatordan şişkin, kendine özgü olan dünyanın şekline geoit şekli denmektedir.

Dünyanın bu geoit şekli kendi ekseni etrafında dönüşü esnasında meydana gelmiştir. Çünkü dünya kendi ekseni etrafında dönerken merkez kaç gücüyle savrulmuştur. Bu savrulma sonuçta da dünyanın geoit bir şekle sahip olmasına neden olmuştur.

Dünya'nın Geoit Şekli ve Sonuçları

Dünyanın geoit şeklinin elbette ki belirli sonuçları bulunmaktadır. Dünyanın geoit şeklini tanımlarken geoit kelimesinin dışında farklı kelimeler de kullanılmaktadır. Örneğin küre, küresel, yuvarlar sözcükleri bu tanıma dahildir. Fakat dünyanın geoit şeklini en iyi tanımlayan ise kutuplardan biraz basık ekvatordan hafif şişkin olan geoit tanımıdır.

Dünyanın geoit şekli orta büyüklükteki bir yumurtaya halk dilinde benzetilmektedir. Dünyanın geoit olan bu şeklinin sonuçları arasında ekvatorun çevre uzunluğu kutupların çevre uzunluğundan fazladır bilgisi yer almaktadır.

Ekvatorun yarıçapı uzunluğu kutupların yarıçapı uzunluğuna göre 21 km daha uzundur. Bu özellik de dünyanın geoit şeklinin bir sonucudur.

Dolayısıyla bu özelliğe bağlı olarak yer çekimi kutup noktalarından en fazladır. Ekvatorun çevre uzunluğunun yarısı kadarını 60 derece paralelin çevre uzunluğu oluşturmaktadır.

Güneş ışınları da yeryüzüne farklı açılardan düşmektedir. Buna bağlı olarak ekvatordan kutuplara doğru gittiğimizde güneş ışınlarının gelme açısı küçülmektedir. Dolayısıyla ışınların tutma oranı yani enerji kaybı da artmaktadır.

Sıcaklık dağılışını da etkileyen dünyanın bu şekli ekvatordan kutuplara doğru gittiğimizde sıcaklık değerlerinin düşmesine neden olmaktadır.

Sıcak iklim, ılıman iklim ve soğuk iklimlerin oluşmasında dünyanın bu şekli sorumludur. Buradan anladığımız ise dünyanın bu şeklinin sıcaklık dağılışını etkilediği sonucudur.

Bu sonuca bağlı olarak bitki ve hayvan türlerinin dağılışı da farklılık göstermektedir. Kutuplara gidildikçe azalan bir diğer bilgi ise denizlerdeki su sıcaklığı, buharlaşma ve tuzluluk oranıdır.

Dünyanın şeklinin bir sonu da harita çizimlerindeki hatalardır. Kutuplara gidildikçe hatalar daha artmaktadır. Çünkü kutuplara gidildikçe bozulmalar daha fazla meydana gelmektedir.

Paralel çevre uzunluğu ve meridyenler arası mesafenin azalması ekvatordan kutuplara gidildikçe olmaktadır. Kutuplara gidildikçe azalan bir diğer özellik de kalıcı kar alt sınırı, yerleşme ve tarım üst sınırı, orman üst sınırıdır.

Dünyanın bu şeklinden dolayı kutuplarda termik yüksek basınç kuşağı, ekvatorda ise yıl boyunca termik alçak basınç meydana gelmektedir.

Alaca karanlık süreci kutuplara doğru uzamaktadır. Bunun nedeni dünyanın bu şeklinin sonucu olan dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızının ekvatordan kutuplara doğru azalmasıdır.

Aydınlanma çemberi denilen olay aydınlanma çizgisinin daire biçiminde olmasıdır. Çünkü dünyanın bu şekli dünyanın bir yarısının karanlık bir yarısının ise aydınlık olmasına neden olmaktadır.