Genetik nedir ve genetik çeşitlilik ne anlama gelir?
Güncelleme Tarihi:
Günlük hayatta sık sık kullanılan sözcüklerin yanında daha az kullanılan sözcükler vardır. Bireylerin ortak dilleri olan günlük dil ve hayatın olağan sürecindeki konularla ilgili olan bu sözcükler herkes tarafından bilinir. Konuşma dilinde anlaşılır ve iletişimde kolaylıkla kullanılır. Fakat daha ender duyulan sözcüklerin ne manaya geldiği elbette merak konusu olmaktadır. Seyrek de olsa karşılaşılan bazı sözcükler de "terim"lerdir. Bir alan ya da bilim dalına özgü bir tanımı ifade eden bu terimlerden biri de genetik sözcüğüdür. Son zamanlarda sık duyulan bu kelimenin manası araştırılmakta, sözlüğe bakılmakta veya internet üzerinden genetik hakkında bilgi edinilmeye çalışılmaktadır. İşte ilgiyle okuyacağınız genetik nedir, genetik çeşitlilik nedir, ne anlama gelir ve konu hakkında çok daha fazlasını detayları ile derledik.
Almancadan Türkçeye geçmiş olan "genetik" sözcüğü bir terimdir
Genetik sözcüğü Almancadan Türkçeye geçmiştir. Fakat sözcüğün esas kaynağı ve dayanağı Yunanca olan "genetikos" sözcüğüdür. Bu sözcük 1831 yılında türetilmiştir, çünkü genetikos sözcüğünün de ana dayanak kelimesi Yunanca olan "genesis" sözcüğüdür. Genetik sözcüğünün sözlük anlamı ise; "genlerle ilgili, kalıtımla ilgi, genlerin belirlediği, genlerle geçen, kalıtım bilimi"dir.
Genetik sözcüğü biyoloji biliminin bir terimidir. Genetik veya kalıtım bilim; biyolojinin organizmalardaki kalıtım ve çeşitliliği inceleyen bir daldır.
Genetik bilimi ya da kalıtım bilimi; canlıların özelliklerini ve kalıtsal karakterlerini inceleyen ve bu karakterlerin nesillere geçişini belli kalıtım yasalarına bağlayan, genin yapı ve görevlerini araştıran bir bilimdir. Esasında genetik bilimi yeni sayılabilecek bir bilim dalıdır. Henüz XX. Yüzyıl başlarında çok hızlı bir ilerleme ve gelişim göstermiştir.
Genetik biliminin konusu olan meselelerle ilgili çalışmalar elbette yeni değildir. İnsanlık tarihi boyunca bu alandaki konular hakkında çeşitli fikirler yürütülmüş bunlar bazen ilerleme göstermiş bazen de duraklama göstermiştir. Aristoteles gibi ünlü filozof ve düşünürlerin de genetik konusunda düşünce ve fikirler olmuştur. Fakat genetik bilim asıl sıçramayı son asırda yapmıştır.
1866 yılında Çekoslovakya'da bilim adamı Gregor Mendel tarafından bezelye cinsleri arasında yapılan çaprazlamalar ve elde edilen sonuçlar günümüz modern genetiğin temelini oluşturmuştur. Gregor Mendel genetik biliminin babası kabul edilmektedir. Mendel Kanunlarının daha sonra başka bilim adamları tarafından da doğrulanması sebebiyle 1900 yılı Kalıtım Bilimi'nin doğum yılı kabul edilmektedir.
Genetik Çeşitlilik Ne Anlama Gelir?
Genetik biliminin en önemli konu başlıklarından birisin genetik çeşitlilik oluşturmaktadır. Genetik çeşitlilik, bir biyolojik çeşitlilik düzeyi olup bir türün gen havuzundaki genetik özelliklerinin toplam sayısını göstermektedir. Kısaca genetik çeşitlilik, bir tütün genetik yapısındaki toplam genetik özellik sayısını ifade eder. Genetik çeşitliliğin ölçülmesi mümkündür. Bir popülasyonun sahip bulunduğu genetik çeşitlilik bazı basit ölçümlerle tespit edilebilmektedir. Bunlar; genom üzerindeki polimorfik lokusların oranı, poşimorfik lokuslara sahip olan bireylerin ortalama sayısıdır. Ayrıca lokus başına alel sayısı da genetik çeşitliliği göstermek için kullanılmaktadır. Genetik çeşitlilik, çeşitlenen genetik özellikleri tanımlayan genetik değişkenlik terimi ile karıştırılmamalıdır. Genetik çeşitliliğin önemini şu başlıklar altında toplamak olanaklıdır:
Modern bilim bugün genetik çeşitliliği belirlemekte ve ölçmektedir. Bunun için bazı farklı yol ve yöntemler kullanmaktadır.
Genetik bilimi, hayvanlardaki genetik çeşitlilik kaybının güncel nedenlerini araştırmış ve tespit etmiştir.
Günümüz bilimsel çalışmalar biyoçeşitlilik ile genetik çeşitlilik arasında bağlantı olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Genetik ve biyolojik çeşitlilik arasındaki karşılıklı bağımlılık oldukça hassastır.
Biyolojik çeşitlilikteki değişiklikler, arta kalan türleri adapte olmaya yönlendirerek, canlıların yaşam ortamında değişikliklere yol açmaktadır.
Popülasyonların kaybolması ya da ortadan kalkması gibi genetik çeşitlilikte olan değişiklikler devamla biyolojik çeşitliliğin de kaybına yol açmaktadır.