Genelleme nedir? Nasıl yapılır? Genelleme özellikleri ve örnek cümleler
Güncelleme Tarihi:
Sınırlı sayıdaki verileri kullanarak belli başlı konular hakkında yargıya varmaya genelleme denir. Genellemeler, başta edebiyat, sosyoloji ve psikoloji olmak üzere birçok uzmanlık alanında kullanılır. Birçok filozof ise, herkesin farklı olduğunu, bu nedenle genellemelerin gerçeği yansıtmayacağını söylemiştir. Alman filozof Friedrich Nietzcshe'nin ''Tüm genellemeler yanlıştır, bu da dahildir'' sözü meşhurdur. Genelleme nedir? Nasıl yapılır? Örneklerle birlikte derledik.
Bir şeyin genelleme olarak nitelendirilmesi için ''çoğunluğu'' değil ''tümü'' kapsaması gerekir. Çoğunluğa dair yorumların bilimsel ya da istatistiksel bir geçerliliği vardır. Örneğin: ''Erkeklerin çoğu futbol maçı izlemekten hoşlanır.'' doğru bir önermedir. ''Erkeklerin hepsi futbol maçı izlemeyi sever.'' cümlesi genellemedir ve yanlıştır.
Genelleme Nedir?
Kişisel izlenimlerden, deneyimlerden ve gözlemlerden yola çıkılarak, bir topluluk ya da konu hakkında verilen hükümlere genelleme denir. Genelleme aynı zamanda bir düşünce sistemidir.
Sosyoloji ve psikolojide, genelleme yapmak önyargılı insanlar tarafından tercih edildiği için olumsuz bir kavram olarak nitelendirilir. Çünkü bu tür yargılar, kişilerin belli başlı grupları dışlamasına neden olabilir. Bu da toplumda infiale ve çatışmalara yol açar.
Genelleme Nasıl Yapılır?
Genelleme aynı zamanda bir akıl yürütme yöntemidir ve tümevarım ile benzer özellikler taşır. Tıpkı tümevarımda olduğu gibi genelleme yapılırken de tikellerden tümele doğru gidilir. Yine de bu yöntemde elde edilen sonuçların hepsi doğruyu yansıtmaz.
Örneğin:
Kediler dört ayaklıdır.
Tilkiler dört ayaklıdır.
Tilki ve kedi hayvandır.
Öyleyse bütün hayvanlar dört ayaklıdır.
Yukarıdaki örnekte son cümle bir genellemedir. Bu genel yargıya tümevarım yöntemi uygulanarak ulaşılmıştır. Ancak bütün hayvanların dört ayaklı olduğu yönündeki çıkarım hatalıdır.
Genelleme yapmak için en az iki tikele ihtiyaç vardır. Tikellerin sayısı arttıkça varılan hükmün doğru ve geçerli olma ihtimali artar. Örneğin iki kişinin belli başı özelliklerini baz alarak tüm insanlar hakkında bir yargıya varmak hatalıdır. Ancak 100 kişinin ortak özelliklerinden yola çıkarak bir hükme varmak çok daha makul olacaktır.
Genelleme Özellikleri ve Örnek Cümleler
1- Genellemeler kullanıldıkları alanlara göre birçok türe ayrılır. Örneğin matematik, psikoloji, biyoloji ve embriyoloji gibi alanlarda yapılan genellemelere bilimsel genelleme denir.
2- Yapılan araştırmalarda, insanların yaşamlarını çok daha kolay ve pratik hale getirmek için genelleme yaptığı ortaya çıkmıştır.
3- Genellemeler kişisel izlenimlere ve varsayımlara dayandığı için, doğru olmayabilir.
4- Genelleme yapabilmek için en az iki şey arasında ''ortak özellik'' bulunmalıdır.
Örnek Genelleme Cümleleri:
1- Kadınlar alışveriş yapmayı çok sever.
2- Boşanmaların en büyük nedeni çiftlerin birbirleriyle sağlıklı iletişim kuramamasıdır.
3- Ülkemizde en çok izlenen filmler Hollywood yapımıdır.
4- Bekar evleri genellikle dağınık olur.
5- Köpekler kedilere göre daha cana yakındır.
Not: Kişinin günlük rutinlerinden bahsettiği cümleler genelleme değildir. Örneğin: ''Hafta sonları genelde evde kalıp film izlerim.'' Bu cümlede bir alışkanlıktan bahsedildiği için genellemeden bahsedilemez.