Gençler ve çocuklar doğayı keşfediyor

Aynı dönem Roots & Shoots’un kurucusu Dr. Jane Goodall’a hep hayran olan ve şempanzelere de ilgi duyan Aslıhan Niksarlı da iki öğrenciden habersiz bir şekilde Türkiye’de bu girişimi başlatmak istiyordu. Avusturya’daki ekiple uzunca bir süre iletişimde kalan Niksarlı, iki lise öğrencisinin kuruluşla iletişime geçtiğini öğrenmesiyle kuruluş çalışmalarına başladı. Türkiye’de kurulduğu günden beri anasınıfı düzeyinden yüksek lisans düzeyine kadar her yaştan birçok kişi kuş, böcek, kelebek, mantar gibi birçok canlıyı gözlemliyor, doğayla bir araya geliyor. Niksarlı, “Aslında ekosistemimiz çok kısır zannediyoruz ama çok çeşitli. Gözlem yaparken bakmadan önce dinliyoruz. Canlıları seslerine göre tanımaya çalışıyoruz. Mesele sadece bakmak ya da görmek değil, tüm duyu organlarımızla doğayı hissetmek” diyor. Gönüllüğün esas alındığı bir dernek olduklarını söyleyen Dernek Başkanı ve Kurucu Üye olan Niksarlı, 7 kurucu üyeden biri. Niksarlı, derneğin çocuk ve gençlerin doğayla olan iletişimini destekleyen çalışmalarını şöyle özetliyor.

ÇOCUK VE GENÇLERLE BİRLİKTE HAREKET EDİYORUZ
“Roots & Shoots’un 7 kurucu üyesinden biriyim. Şu anda yönetim kurulu başkanlığını yürütüyorum ama biz bu görev tanımlamalarından ziyade yatay bir hiyerarşiyle çocuklar, gençler ve alandaki uzmanlarla beraber hareket eden bir kuruluşuz. Roots & Shoots şu an 62 ülkede faaliyet gösteriyor ve çocukların, gençlerin çevre alanında çalışmalarına alan açan bir yer. Biz de Türkiye’de bunu kurarken ‘Türkiye’de bizim neye ihtiyacımız var’ diye düşündük. Aslında çocuklar ve gençler için değil onlarla birlikte hareket edebildiğimiz, onların yapmak istediği projelere alan açabileceğimiz, güçlenmelerine destek olabileceğimiz bir ortam yaratmak için kurulduk. 1 buçuk senedir de bunun için çalışıyoruz. Şu an farklı okullarda, farklı yaş düzeylerinde çalışmalarımız devam ediyor. Ama bunun dışında bir de gözlem grubumuz var. Bu grup daha çok üniversite ve yüksek lisans düzeyinde eğitim gören gençlerden oluşuyor. Etkinliklere bağlı olarak daha küçük yaş gruplarıyla da çalışıyoruz.

ÇOCUKLARIN MERAK DUYGUSU TETİKLENİYOR
Genellikle çocuklarla olan çalışmalarımıza onların yaş grubuna göre üniversite öğrencileri de dahil olabiliyor. Burada tüm çalışmalarımızda gençleri de dahil etmeye özen gösteriyoruz. Birbirimizden ayrı değiliz, nesiller arası diyalog bizim için çok önemli. Bu şekilde birbirimizin deneyimlerinden de faydalanabiliyoruz. Özellikle çocukların doğa çalışmalarına katıldıklarında merak duygularının tetiklendiğini fark ediyorum. Örneğin çocuklarla birlikte doğa gözlemine geldiğimizde yazmayı bilmeseler bile gördükleri hayvan ya da bitkileri defterlerine resmediyorlar. Bunların çok kıymetli ve çok güzel birer adım olduğunu düşünüyoruz.

ÖĞRENECEĞİMİZ ÇOK ŞEY VAR
Bizim gelecekteki hedefimiz tüm Türkiye’ye erişmek. Çünkü ulaşmamız gereken çok fazla çocuk ve genç var. Şu an için kısıtlı imkanlar nedeniyle sadece İstanbul’da çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Fakat yapabileceğimiz etkinlikleri mümkün oldukça çevrim içi ortamlarda yürütmeye çalışıyoruz ki farklı yerlerden kişiler de katılabilsin. Elimizden geldiğince birinci prensibimiz her zaman kapsayıcı olmak ve erişilebilirliği artırmak. Bununla ilgili de farklı çalışmalarımız var. Çünkü çocuklardan öğreneceğimiz çok şeyimiz var.

İLGİMİZ OKUDUĞUMUZ LİSEYLE BAŞLADI
Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü 1’inci sınıf öğrencisi Işıl Anık ve liseden arkadaşı Mazlume Rümeysa Lacin Roots & Shoots’un Türkiye’de kurulması için ilk adımı attı. Onlar, pandemi döneminde hem doğa özleminin etkisi hem de kendilerine ve insanlara fayda sağlayacak bir girişim yaratma dürtüsüyle Türkiye’de bu oluşumun başlaması için ilk ışığı yaktılar. Işıl Anık, “Liseden arkadaşım Rümeysa ile pandemi döneminde bir şeyleri değiştirmek istediğimize, insanlara farkındalık kazandıracak çalışmalar yapmak istediğimize karar verdik. Sonrasında araştırmaya koyulduk. Karşımıza Roots&Shoots çıktı ve dedik ki ‘Biz bu kuruluşu Türkiye’ye getirebilir ve çalışmalar yapabiliriz’. Sonrasında süreç ilerledi. Doğaya olan ilgimiz okuduğumuz lise sayesinde başladı. Erenköy Kız Lisesi’nin büyük bir bahçesi var ve orada bitkilerle, hayvanlarla bir aradaydık” dedi.

DOĞAYI FARKLI ŞEKİLLERDE ANLIYORUZ
Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) Biyoloji okumak isteyen Mazlume Rümeysa Lacin ise, “İnsanlar doğanın bir parçası ve şu an yaşadığımız yüzyılda kayıtsız kalamayacağımız birçok ekolojik problem var. İklim değişimi bunlardan biri ve habitat kaybı da bunun bir parçası. Bunu ortak bir şekilde ele alabilecek, insanların ve hayvanların bir araya gelebileceği bir yerde olmak istiyordum. O yüzden de buradayım. Burada hepimiz doğayı farklı şekillerde anlıyoruz. Ben daha iyi gözlem yapabiliyorum ama ekipte iyi dinleyiciler de var” dedi.

DOĞADA OLMAK NE KATTI?
İletişim Fakültesi mezunu olan Onat Karakuzu, Roost & Shoots ile birlikte hayatının yönünün değiştiğini söyleyerek “Önceden mezun olduktan sonra kurumsal bir iş hayatı hayal ederken şimdi hayata daha geniş bakmaya ve kendi isteklerimi öğrenmeye başladım. Bunun yanı sıra burada çocuklarla da bir araya gelebiliyoruz. Fark ettim ki çevremde gördüğüm tüm çocuklar tablet, bilgisayar ve telefonda vakit geçiriyorlar. Fakat biz burada çocukların tabletleri bırakıp yeşil alanları sevmesi için de çalışmalar yapıyoruz. Bu konuda çocuklarla çalışmayı çok seviyoruz çünkü onlar bizim geleceğimiz” dedi. İstanbul Üniversitesi’nde Deniz Biyolojisi üzerine doktora yapan Bikem Kesici ise “Ben yaklaşık 5 aydır buradayım. Roots & Shoots bana rekabetin olmadığı tamamen güvenli hissettiğim bir alan sundu ve bana çok iyi geldi” dedi. Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik 3’üncü sınıf öğrencisi İnci Şardağ ise burada çocuklarla birlikte kuş gözlemi yaptığını ve çocuklardan çok fazla şey öğrendiğini söyledi.

DOĞA GÖZLEMİ İÇİN İPUÇLARI
Roots & Shoots kurulduğundan beri ekipte yer alan Mazlume Rümeysa Lacin, doğada gözlem yapmak için aslında hiçbir şeye ihtiyaç yok diyerek doğa gözlemi için şu ipuçlarını verdi:
“Gözlem yapmak için herhangi bir şeye ihtiyacınız yok ama ben herkese yanına defter ve kalem almasını tavsiye ediyorum. Bu sayede doğada gezerken neyi gözlemliyorsanız bunu not edebilirsiniz. Örneğin bir kuş sesi duydunuz, kuşun sesini tarif ederek not edebilirsiniz. Metalik bir sesti ya da melodik bir sesti gibi. Sonrasında eğer kuşu gördüyseniz onu defterinize yazarak ya da çizerek tasvir edebilirsiniz. Bunun yanı sıra kalabalığın az olduğu sabah saatleri gözlem için uygun zamanlar olabilir. Ayrıca hava durumu, nem oranı gibi hava şartlarını da not ederek var olan şartlarda hangi türlerle karşılaştığınızı yazmanız fayda sağlayacaktır.”

DR. JANE GOODALL KİMDİR?
Dr. Jane Goodall, 1960 yılında, şimdiki adıyla “Gombe Stream National Park”a ayak basarak şempanzelerle ilgili çığır açacak araştırmayı başlattı. Dönüm noktası sayılabilecek bu keşfi yaptığında 26 yaşındaydı. Şempanzenin termit avlamak için kendine bir alet yaptığını gözledi. O yıllarda yaban hayvanlarının alet kullanımı pek bilinmiyordu. Goodall 1965’te, lisans derecesi olmadan doktor unvanını alan sekizinci kişi oldu. 1977 yılında Jane Goodall Enstitüsü’nü kurdu. Günümüzde bu enstitü dünya genelinde faaliyet gösteren eğitim ve koruma programlarını yürütüyor. Afrika’nın en büyük şempanze koruma alanında çalışıyor ve Gombe’de yürütülen araştırmalara destek veriyor. Dr. Jane’in başlattığı Roots & Shoots programı da 1991’de Tanzanya’lı bir grup gençle toplumsal sorunlar üzerine yaptığı bir görüşmenin ardından kuruldu ve Dr. Goodall bu programla Birleşmiş Milletler Barış Elçisi unvanını aldı.