Genç bilim insanlarına TÜBİTAK’tan ödül

Üsküdar SEV Ortaokulu’nun genç bilim insanları, TÜBİTAK Proje Yarışmalarında üç ana alanda bölge birinciliği kazanmalarının ardından Türkiye finallerinde de üç ödül aldı. Yarışmasının Türkiye finallerinde Üsküdar SEV Ortaokulu öğrencileri; biyoloji, fizik ve kimya alanında yurdun dört bir yanından yarışan yüzlerce proje arasından ödülleri topladı. 8’inci sınıf mezunu Belfu Berkol biyoloji alanında Türkiye 2’ncisi; 8’inci sınıftan Emir Esin ve Sedat Dursunoğlu fizik alanında Türkiye 3’üncüsü olurken; 7’nci sınıftan Zeynep Naz Ertaş ve Mert Gözütok ise kimya alanında teşvik ödülüne lâyık görüldü. Yarışmaya biyoloji alanında katılan Belfu Berkol, gıda atıkları arasında yer alan balkabağı kabuklarının yapısındaki ligninden insan vücuduna zarar veren ilaç filtrelerinin yerine de kullanılabilecek biyopolimer üretti. Zeynep Naz Ertaş ve Mert Gözütok, kimya alanındaki projeleri kapsamında; çeşitli meyve ve sebze atıklarının kuruyemiş kabuklarının, dolapta sararmış yeşilliklerin, kurumuş yaprakların ve atık çimenin özütünü kullanarak altın nanoparçacık yaptı. Emir Esin ve Sedat Dursunoğlu ise fizik alanında, evsel atık olarak çeşitli meyvelerin kabukları, kuruyemiş kabukları, sebze atıkları ve atık yeşilliklerden biyohidrojen üretti.

AKILLI TRAFİK PROJESİYLE BİRİNCİ OLDU
Uğur Okulları İzmir Gaziemir Kampüsü 7’nci sınıf öğrencisi Barkın Özsoy ‘Akıllı Trafik Sinyalizasyonu İçin Kontrol Ünitesi Yapımı’ projesiyle TÜBİTAK Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışmasında Teknolojik Tasarım dalında birinci oldu. 12 yaşındaki Barkın Özsoy, bu projeye ailesiyle birlikte yaptığı bir seyahat sırasında yaşadığı bir olay sonrası başladığını anlattı. Bir gün kavşakta hiç araç olmadığı halde, kırmızı ışıkta beklediklerini söyleyen Barkın şöyle konuştu:
“Bizim aracımızın bulunduğu yolda araçlar kırmızı ışıkta beklerken, diğer yollarda hiç araç yoktu. Bu bana ilginç geldi. Babama neden beklediğimizi sorduğumda, yollarda otomasyon sisteminin olmadığını, yüksek maliyetler nedeniyle de uygulanamadığını öğrendim. Bu deneyimim sonrası, aklıma basit ve ucuz bir akıllı trafik sistemi yapma fikri geldi. Mekanik ve yazılım konusuna ilgi duyuyorum. Öncelikle internetten trafik ışıklarının ve akıllı trafik sistemlerinin nasıl çalıştığını araştırdım. Fen bilimleri öğretmenim Benginur Kankılıç danışmanlığında araştırmalarıma devam ettim. Öğretmenimle birlikte literatür taraması da yaptık. Sonrasında fikirlerimizi paylaşmak, önerilerini almak için İzmir İl Trafik Şube Müdürü ve İzmir Ulaştırma Merkezindeki uzmanlarla görüştük. Gerekli malzemeleri temin ettikten sonra basit, ucuz ve uygulanabilir bir kontrol ünitesi yaptık. Kontrol ünitesi, dört yönlü kavşaklar için araç ve yaya uyarımlı akıllı trafik sinyalizasyon sistemi uygulamalarında kullanılabilecek. Ayrıca projede yatırım ve işletme maliyetlerinin düşürülmesi, günümüz sabit ve değişken sabit zamanlı sistemlerden daha iyi bir alternatif olması, mevcut sistemlere göre daha basit olup gerçek ortamda da kullanılabilmesi gözetildi. Böylece akıllı trafik sistemi uygulamalarının yaygınlaştırılmasına katkıda bulunulması hedeflendi. Etrafımızdaki birçok makina otomasyon ile çalışıyor. İleride bunun daha da çok yaygınlaşacağını düşünüyorum. Ben de kendimi yazılım konusunda geliştirerek, makina mühendisi olmak istiyorum.”

BİYOLOJİ PROJESİ BİRİNCİLİK GETİRDİ
İSTEK Belde Okulları öğrencisi Meliha Nur Kılıç, 14. TÜBİTAK Ortaokul Öğrencileri Araştırma Proje Yarışmasında 'Nöroblastoma kanser hücrelerine sisplatinin etkisinde oksijen ve glikoz kısıtlamasının rolleri' biyoloji projesiyle Türkiye birincisi oldu. Kılıç projesinde, kanser kemoterapisinde en çok kullanılan ilaçlardan biri olan sisplatinin etkilerini kanser hücre kültüründe araştırdı. Sisplatin kanser hücre DNA’sındaki pürin bazlarına bağlanarak onarım mekanizmalarının bozulması üzerinden hücre ölümüne neden oluyor. Bununla beraber, kanser kemoterapisi sırasında özellikle beyin ve böbrek gibi organlarda yan etkileri görülebiliyor. Bu nedenle kanser tedavisinde kullanılacak dozun sağlıklı hücreleri en az etkileyebilecek doza düşürülmesi amacıyla öncelikle sisplatinin etkin dozunu; insan vücudundaki tümör dokusunun iç kısmındaki hipoksik ortamı taklit etmek için oksijen glükoz kısıtlamasının etkin doza katkısını ve kanserde olumlu etkinliği ile bilinen diyetin sisplatinin etkisine olan katkısını anlamak için sadece glikoz kısıtlamasının rolünü araştırdı.

'PROJENİN DEVAMINDA SAĞLIKLI HÜCRELERDE DENEME YAPMAK İSTİYORUM'
Çalışmalarının üçüncü aşamasında glikoz içermeyen besi yeri kullandığını belirten Meliha Nur Kılıç şunları anlattı:
“Bu projenin devamında diyet kısıtlamasını taklit amacıyla kullandığım glikoz kısıtlamasını hem kanser hem de sağlıklı hücrelerde denemek istiyorum. Düşükten başlayarak farklı glikoz kısıtlamasına kanser ve sağlıklı hücrelerin duyarlılığını moleküler mekanizmaları ile değerlendireceğim. Bir sonraki aşamada ise deney hayvanlarında kanser modeli yaparak çalışmalarımı genişletmek istiyorum. Öncelikle öğretmenimin teşvikiyle proje yarışmasına katılma imkânı bulmak ve sonrasında TUBİTAK panellerinde projemi sunmak harika bir deneyimdi. Bu proje sayesinde hücre çalışmalarının sonsuz olduğunu fark ettim. Çalışmalarda hücrelerin ölüm süreçlerini gözlemleyebilmek, genetik mekanizmalarının çalışmalarını görmek beni çok sevindirdi. Bundan sonra da laboratuvarda çalışmak istiyorum.”