Geçişsiz fiil nedir ve nasıl bulunur? Geçişsiz fiil örnekleri ile konu anlatımı

Cümle içerisinde öğelere bakıldığı vakit yüklem üzerinden uyumluluk önemli bir yere sahiptir. Bu doğrultuda yüklem üzerinden sorulan sorular ile beraber, cümle içerisindeki öğeler ortaya çıkarılır. Bazı durumlarda ise sorular üzerinden birtakım öğelerin olmadığı anlaşılır. Böyle durumlarda ise geçişli ya da geçişsiz fiil ifadeleri ön plana çıkar.

 Geçişsiz Fiil Nedir?

 En çok merak edilen konulardan biri olarak geçişsiz fiil gelmektedir. Genel tanımı itibariyle; geçişsiz fiil cümle içerisinde nesne almayan fiiller olarak öne çıkar. Diğer bir ifadeyle nesnesi olmayan ya da nesne alamamış olan cümleler şeklinde anlatmak mümkün. Böyle durumlarda yükleme sorulacak olan gerekli sorular ile beraber, cümle içerisinde bu konuda herhangi bir cevap alınmaz. Yani nesne olması gereken kelime eğer cümle içerisinde yok ise o vakit geçişsiz fiil ortaya çıkar. Böyle durumlarda yüklem üzerinden mutlaka öznenin olması gerekmektedir. Bu durum aynı zamanda gizli özne de olabilir. Böylece cümle bütünlüğü yakalanmış olur.

 Geçişsiz Fiil Nasıl Bulunur?

 Öne çıkan cümle içerisinde geçişsiz fiil bulabilmek için yüklem üzerinden bazı soruların cevabı olmaması gerekir. Yükleme sorudan bir takım sorular ile beraber eğer yanıt cümle içerisinde gelmiyorsa, o vakit geçişsiz fiil ortaya çıkar. Bu sorular arasında şunlar bulunmaktadır;

 - Ne

 - Kim

 - Neyi

 - Kimi

 Bu şekilde yukarıda öne çıkan 4 farklı soru yükleme yöneltildiği vakit, geçişsiz fiillerde cevap yoktur. Yani böyle durumlarda cümle içerisinde herhangi bir nesnenin bulunmadığı ön plana çıkar. Böylece bu cümlenin geçişsiz fiil olduğu anlaşılır. Özellikle öğrencilerin mutlaka bilmesi gerektiği en önemli dilbilgisi konuları içerisinde yer almaktadır. Genel olarak cümle içerisinde geçişli ya da geçişsiz fiil olup olmadığı üzerine birtakım sorular sınavlarda ön plana çıkıyor. Yöneltilen bu sorular ile beraber cevap alınmadığı takdirde, cümlenin geçişsiz fiil olduğu anlaşılabilir.

 Geçişsiz Fiil Örnekleri ile Konu Anlatımı

 Geçişsiz fiile anlayabilmek için cümle üzerinden birtakım örnekler vermek daha doğrudur. Böylece cümlenin öğeleri üzerinden geçişli ya da geçişsiz fiil olup olmadığını daha iyi anlama şansı elde edebilir.

 Bu olayın ardından tamamen içine kapandı. (Geçişsiz, nesne bulunmuyor.)

 Gelir gelmez yorgunluk yüzünden hemen uyudun. (Geçişsiz, nesne bulunmuyor.)

 Bugün hep beraber sinemaya gittiler. (Geçişsiz, nesne bulunmuyor.)

 Yukarıdaki örnek cümleleri bakıldığı vakit ‘ne, kim, kimi ve neyi’ sorular yöneltildiği vakit herhangi bir şekilde cevap alınmıyor. Bu da cümlenin geçişsiz fiil üzerinden bir yapı olduğunu göstermektedir. Böylece herhangi bir cümlenin geçişi ya da geçişsiz olup olmadığını bu şekilde anlama şansı elde edilebilir.

 Geçişli Fiil Üzerinden Özne ve Nesne Farkı

 Bazı cümlelerde yüklem üzerinden kim sorusu soruldu vakit cevap alınır. Ancak böyle durumlarda cümle içerisinde nesne olduğu durumunu yansıtmaz. Çünkü böyle zamanlarda nesnel cümle içerisinde özne olduğu anlaşılır. Bu da yine aynı şekilde cümlenin geçişsiz fiil olduğunu göstermektedir.

 Ben bugün arkadaşlarımla beraber sinemaya gittim. (Geçişsiz, nesne yok.)

 Yukarıdaki örnek cümleye bakıldığı vakit kim sorusu yöneltildiğinde cevap olarak, ‘ben’ yanıtı geliyor. Böyle durumlarda öne çıkan yanıt ile beraber özne olduğu anlaşılmaktadır. Yani yine cümle içerisinde herhangi bir şekilde nesne olmadığı öne çıkıyor. Bu da cümlenin geçişsiz fiil olduğunu göstermektedir.