Final sınavlarının konusu Soma maden faciası

13 Mayıs’da yaşanan ve resmi açıklamalara göre 301 maden işçisinin şehit olmasına neden olan Soma maden faciası, Türkiye’nin ve dünyanın gündemine oturdu. Bir yandan faciadan sağ kurtulan ve hayatını kaybeden madenciler ile yakınları için çalışmalar sürerken, konu final sınavı sorularına da yansıdı. ODTÜ, Maltepe ve Özyeğin Üniversitelerinde hocalar, faciayı farklı açılardan ele alarak öğrencilerine sınav sorusu hazırladı.
Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi iktisat dersi hocası Yrd. Doç. Dr. Çiğdem Boz, öğrencilere, “İktisadi adam (homo economicus) ölümcül bir kaza atlattıktan sonra sedyeyi kirletmemek için ‘çizmemi çıkarayım mı?’ der mi? ya da bunu diyebilen insanları çoğaltmak için nasıl bir ekonomik sistem önerirdiniz?” diye sordu. Boz, sorunun hikayesini şöyle anlattı: “Soma faciası bizim final sınavları dönemimize denk geldi. Olaydan sonraki ilk sınavım buydu ve başka bir şey sormak içimden gelmedi açıkçası. Benim evde 3, okulda 300 çocuğum varken ve 300 canı yitirmişken çocuklardan ‘arz-talep grafiği’ çizmelerini isteyemezdim. Sınav sorusunu bir çırpıda yazıverdim. Sorunun ‘bilimsel’ olmadığı, ‘ajitatif’ olduğu yönünde eleştiriler de geldi. Haklı olabilirler, daha iyi ifade edilebilirdi belki. Ama bu kamuoyuna yapılmış bir açıklama veya bilimsel bir makale değil, bir dönem boyu birlikte iktisat konuştuğumuz çocuklara yapılmış bir iç döküştü, onların fikirlerini almak isteğiydi. Benim derdim, bu bilimi gençlere anlatırken, kafalarında çizdiğimiz ‘rasyonel adam’ı yüceleştirmiş olma ihtimalimiz nedeniyle özür dilemekti.”

Ceza hukuku final sınavında soruldu

Bir diğer Soma sorusu da Özyeğin Üniversitesi ceza hukuku final sınavında çıktı öğrencilerin karşısına. Maden faciasında hayatını kaybeden bir işçinin ailesi ve Soma’da görevli bir polis memurunun hayatından örnekler verilerek, iki ayrı soru yöneltildi öğrencilere. İlk soruda “Yukarıda kendisine yer verilen olaydaki bilgiler doğrultusunda fail/faillerin işlemiş bulunduğu suçları, suçun özel görünüş biçimlerini dikkate alarak açıklayınız” denildi. İkinci soruda ise, “Soma’da yaşanan insanlık dramına dair yöre Cumhuriyet Savcılığı’na TCK mad. 85/2 uyarınca iddianame hazırlanacağı ifade edilmiştir. Bu kararı hukuki açıdan değerlendiriniz” ifadeleri kullanıldı. Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku Özel Hükümler-1 dersini veren misafir Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. R. Barış Atladı sorunun gerekçesini şöyle açıkladı: “Ceza hukuku sınavlarında özellikle failin birden fazla suçu aynı anda ya da değişik zamanlarda işlemesinin hukuki anlam ve sonuçları olduğu için, olay kurgusunda yer alan eylemleri aynı failin (somut sınavda işkence suçunun faili olarak öngörülen polis memuru Cemil) işlediği şeklinde bir kurgu oluşturdum. Esasında tamamen teknik gerekçelere dayanan kurgulamanın, gündemi yoğun biçimde meşgul eden Soma olaylarıyla ilintilendirilmesi ise, sınav katılımcısı öğrencilerin güncel olayları hukuki perspektiften değerlendirebilme ve analiz yeteneklerinin test edildiği, metin sorusunun ders anlatımlarında hukuki olayların, güncel olaylara dayalı olarak ele alınmasından kaynaklanıyor. Akademik içeriklerimizi oluştururken, sorumluluğumuz gereği nesnel verilerle hareket etmek zorundayız. Sınavda da sadece güncel olayların hukuki perspektiften değerlendirilmesinin ayrı teknik bilgi ve sorgulama gerektirdiğini ortaya koymak istedim.”

‘Bunlar olağan şeyler’ açıklaması ne ifade ediyor?

Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi hocası Prof. Dr. Onur Yıldırım ise, facianın ardından yaptığı “Bunlar olağan şeyler” diyen Başbakan’ın sözlerinden yola çıkarak bir sınav yaptı. Öğrencilere, “Soma’daki maden felaketiyle ilgili kamuoyuna açıklama yapan bir üst düzey devlet görevlisi, 19’uncu ve 20’nci yüzyılın başlarında İngiltere ve Amerika’da meydana gelen maden kazalarından örnek vererek, diğer ülkelerde de yaşanan ‘normal şeyler’ olduğunu iddia etti. Bu açıklama bariz entelektüel kusurluluğunun dışında, bize Türkiye’nin çağdaşlığı konusunda ne anlatmaktadır?” diye sordu.