Filogenetik sınıflandırma nedir, nasıl yapılır ve basamakları nelerdir? Filogenetik sınıflandırma örnekleri

Doğal sınıflandırma ise, bir diğer ifade ile filogenetik sınıflandırma İsveçli fizikçi ve biyolog Carl Linnaeus (linne) tarafından yapıldı.

 Filogenetik Sınıflandırma Nedir?

 Canlıların akrabalık derecelerini yani evrimsel ilişkilerini göz önüne alarak yapılan sınıflandırma çeşidine doğal sınıflandırma adı verilir. Doğal sınıflandırma türlerinde; hücre sayısı ve tipi, protein benzerlikleri gibi benzeri pek çok özellik dikkate alınır. Bilgisayar destekli filogenetik, bilgisayar metotlarının, algoritmalarının ve programlarının filogenetik analizlere uygulanması gerekir. Amacımız türlerin ve genlerin evrimsel akrabalıklarını gösteren bir filogenetik ağaç ortaya çıkarmaktır.

 Geleneksel filogenetik, organizmaların fenotipik miktarları belirlenerek ve özellikleri ölçülerek gözlemlenen, morfolojik bilgilere dayanır. Moleküler filogenetik ise, genleri kodlayan nükleotid proteinleri ya da dizilerini kodlayan aminoasit dizilerini sınıflandırmada önemli bir rol oynar. Filogenetik ağaçlarının oluşturulması için, moleküler filogenetikteki dizi karşılaştırması için kullanılır. Filogenetik ağaçlar, farklı türlerlerdeki homolog genlerin arasında bulunan evrimsel ilişkiyi gösterir. Bir filogenetik ağaç oluşturulması sırasında, karşılaştırılan gruplar içindeki karakterlerin homolojisinin ölçülmesi çok önemlidir. Bu nedenle de moleküler çalışmalar sırasında, genler ya da ilgili aminoasit dizileri arasında bulunan çoklu dizi karşılaştırmasının (Multiple Sequence Aligment) yapılması gerekir.

 Filogenetik Sınıflandırma Nasıl Yapılır ve Basamakları Nelerdir?

 Filogenetik sınıflandırma yapılırken dikkate alınması gereken en önemli özelliklerden birisi de homolog organlardır. Aynı zamanda doğal sınıflandırma bir diğer ifade ile filogenetik sınıflandırma bilimsel olarak yapılan bir sınıflandırma çeşididir. Canlıların embriyonik gelişim döneminde aynı hücre gruplarından farklılaşan organlar aynı organlar aynı kökene sahiptir. Kökenleri aynı, görevleri farklı olan organlara homolog organ ismi verilir.

 Önceden canlılar filogenetik bir şekilde prokaryot ve ökaryot olmak üzere iki farklı bölüme ayrılıyor. 1970’li yılların sonunda Carl Woeseve George Fox, ökaryot ve prokaryot ayrımı kadar temel bir ayırımın, prokaryotların içinde de var olduğu ise, 16S rRNA analizleri ile kanıtlandı. 1990’lu yıllarda Kandler, Woese ve Wheelis, filogenetik ağacın yeni üç parçalı şeklini önerdiler. Bu ağaçta ise, bakteri, arke ve ökaryotlar da yer alır.

 Akrabalık derecelerinin belirlenmesi için gereken temel özellikler şunlardır;

Embriyonik benzerlik

Fosillerden elde edilen kanıtlar

Biyokimyasal benzerlik

Homolog organ

Fizyolojik benzerlik

Filogenetik Sınıflandırma Örnekleri

 Homolog organların yapı ve gelişimleri de birbirlerine benzer. Bunu örneklerle açıklayacak olursak; insanın kolu, balinanın yüzgeci, atın ayağı ve yarasanın kanadı hem damar, hem de kas ve kemik sayısı açısından büyük benzerlikler gösterir. Bu bilgilerden yola çıkarak atın ayağının, insan kolunun, balinanın yüzgecinin ve yarasanın kanadının aynı kökenlerden gelmiş olan homolog organlar olduğu söyleyebilir. Filogenetik analizde DNA ya da protein dizileri kullanılarak genom benzerlikleri bulunur.

 Bu dizilere ait bilgilerin özetlenmesi ve görsel olarak daha net anlaşılabilmesi için filogenetik ağaçlar kullanılır ve oluşturulur. Bu ağaçlar ise genellikle, çok karmaşık metotlar ile elde edilirler. Bir filogenetik ağaç, ortak bir atadan gelen insanlar arasında gelişen evrimsel ilişkileri gösterir.

 Filogenetik (Doğal) Sınıflandırma Yapılırken Kullanılan Ölçütler Nelerdir?

Hücre yapısının benzerliklerine

Proteinlerinin benzerliklerine

DNA (deoksiriboz nükleik asit) benzeliklerine

Anatomim ve fizyolojik benzerliklerine

Embriyonik benzerliklerine

Vücutlarındaki simetrik benzerliklerine

Evrim süreçlerinin benzerliklerine

Boşaltım atıklarının benzerliklerine

Homolog organ benzerliklerine de çok dikkat edilir ve bu bir ölçüt olarak kullanılır.