Evde üniversiteli olmak

Uzaktan üniversite eğitimi, bu döneme özgü pek çok deneyimin ertelenmesine ve gençlerin birtakım zorluklar yaşamasına sebep oluyor. Amerikalı gelişim psikoloğu Jeffrey Jensen Arnett (2000) ‘emerging adult’ yani beliren yetişkin olarak tanımladığı 18-29 yaş aralığındaki gençlerin, özellikle üniversite yıllarında kendilerini keşfetmek ve kişiliklerini geliştirmek adına çeşitli fırsatları değerlendirdiklerini belirtiyor. Ancak pandemi gölgesinde üniversiteye başlayan gençlerin bu fırsatlara erişimi oldukça kısıtlı olacak. Bununla birlikte evde yaşamaya devam eden gençler aileye dair sorumluluklarını devam ettirmeleri gerektiğinden kendilerine istedikleri kadar zaman ayıramayabilir. Beliren yetişkinliğin bir diğer özelliği, bu dönemde gençlerin birçoğunun kendini ergenlik ve yetişkinlik arasında kalmış gibi hissetmesi.

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ KENDİLERİNİ LİSELİ GİBİ GÖREBİLİR
Uzaktan eğitimde üniversite öğrencisi olan gençler kendilerini hala lise öğrencisi gibi görebilir, hayatlarında hiçbir şeyin değişmediğini hissedebilirler. Kazandıkları üniversiteye gidememek, bu kuruma dair aidiyet hissinin gelişmesini zorlaştırabilir ve motivasyonlarının düşük olmasına sebep olabilir. Beliren yetişkinlik döneminde aile ilişkilerinde de değişiklik yaşanıyor. Araştırmalar, üniversitede evden ayrılan gençlerin ebeveynleriyle daha yakın ilişkilerinin olduğunu (Whiteman, McHale ve Crouter, 2010) ve günlük çatışmaların azaldığını gösteriyor. Türkiye’de lise son öğrencileriyle yürüttüğümüz araştırma (Işık Akın, Breeman ve Branje, 2020) hem anne hem de babasıyla çatışmalı bir ilişkisi olduğunu belirten gençlerin evden ayrılma motivasyonunun yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Bu sonuçlardan yola çıkarak pandemi sürecinde evde yaşamaya devam eden gençlerin aileyle ilişkilerinin daha çatışmalı hale gelebileceğini düşünebiliriz.

KARDEŞLER ARASINDA DA GÜNLÜK ÇATIŞMALAR ARTABİLİR
Kardeşleri de unutmamak lazım. Aynı çatı altında eğitim gören ve evin kısıtlı kaynaklarını (internet, çalışma masası gibi) kullanmaya çalışan kardeşler arasında da günlük çatışmalar artabilir. Peki, bu zorlukları etkin bir şekilde yönetebilmek ve tüm kısıtlamalara rağmen üniversitenin ilk yılından verim almak için öğrenciler neler yapabilir?

- Belirsizlikler karşısında dayanaklı ve esnek olun. Pandemi döneminin beraberinde getirdiği belirsizlikler stres ve kaygı duygunuzun artmasına yol açabilir. Bunun için mümkün olduğunca hayatınızda kontrol edebildiklerinize odaklanmaya çalışın. Kendinize bir günlük rutin oluşturun. Dersler, ödevler, yeme-içme, egzersiz, uyku ve kendinize ayırdığınız zaman için bir düzeniniz olsun. Bir yandan da bu düzen içinde esnekliğe yer ayırın. Örneğin, üst üste yapmanız gereken işler olduğunda ikisinin arasında yeterli zaman olsun. Önceki işiniz uzayabilir veya arada biraz dinlenmek isteyebilirsiniz.

- Motivasyonunuzu yüksek tutun. Özellikle gün boyu bir ekran karşısında oturarak derslere katılmak kısa bir süre sonra yorucu gelmeye başlayabilir. Bunun için kendinizi motive etmenin yollarını keşfedin. Beklentilerinizi yeniden gözden geçirin. Olağandışı bir dönemden geçtiğinizi ve her zamanki gibi verimli çalışmanızın mümkün olamayabileceğini kendinize hatırlatın. Uzun vadeli hedeflerinizi kısa vadeli hedeflere dönüştürün. Günlük hedefler bile belirleyebilirsiniz. Bu hedeflere ulaştıktan sonra kendinizi ödüllendirin. Sevdiğiniz, keyif aldığınız bir şey yapın. Hayatınızda sizi mutlu eden şeyleri fark edin. Her gün sizi mutlu eden, minnettar olduğunuz üç şeyi bir not defterine yazın.

SINIRLARINIZI YENİDEN TANIMLAYIN
- Sınırlarınızı yeniden tanımlayın. Evinizde ayrı bir odanız veya sadece çalışmak için size ait bir masanız var mı? Yoksa üniversitedeki ilk yılınızla birlikte ailenizle bu ihtiyacınızı konuşabilir misiniz? Evinizde uygun bir köşe varsa burayı çalışma alanınız olarak belirleyebilirsiniz. İlişkilerinizdeki sınırları da gözden geçirebilirsiniz. Örneğin, ailenize uzaktan eğitimde derslerin nasıl olacağını, odaklanabilmeniz için neye ihtiyacınız olduğunu anlatın. Ders programınızı herkesin görebileceği bir şekilde buzdolabının üzerine asın. Eğer ayrı bir odanız varsa kapıya küçük bir not asarak ‘dersteyim’ diye yazabilir ve acil bir durum olmadığı sürece rahatsız edilmemeyi isteyebilirsiniz.

- Sosyal ilişkilerinizi koruyun. Var olan arkadaşlıklarınıza zaman ayırın. Lise arkadaşlarınızla ilişkilerinizi devam ettirerek üniversite deneyimlerinizi paylaşabilir birbirinize destek olabilirsiniz. Henüz üniversitede arkadaş edinememiş olabilirsiniz. Üniversitenizin size sunduğu sosyal faaliyetlere uzaktan katılmaya çalışın. Her ne kadar daha fazla ekran başında oturacak olsanız da sosyal aktiviteler üniversite deneyiminin ve yeni arkadaşlıklar edinmenin en değerli yolu.

REFERANSLAR
- Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55, 469-480.
- Işık Akın, R., Breeman, L.D., & Branje, S. (2020). Motivation to leave home during the transition to emerging adulthood among Turkish adolescents, Journal of Youth Studies. Advance online publication. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13676261.2020.1820970
- Whiteman, S. D., McHale, S. M., & Crouter, A. C. (2010). Family relationships from adolescence to early adulthood: Changes in the family system following firstborns’ leaving home. Journal of Research on Adolescence, 21(2), 461 – 474.

RENGİN IŞIK AKIN KİMDİR?
2004 yılında Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun olan Rengin Işık Akın, yüksek lisans eğitimini ABD’de bulunan Columbia Üniversitesi, Psikolojik Danışmanlık Bölümü’nde tamamladı. ABD’de kaldığı süre boyunca hem psikoterapist olarak çalışmış hem de çeşitli üniversitelerde dersler vermiştir. 2012 yılından bu yana Koç Üniversitesi, Akademik Başarı ve Hayat Becerileri (Academic and Life Skills- ALIS) programında öğretim görevlisi olarak çalışıyor. Ayrıca gençlere yönelik bir bilinçli farkındalık programı olan Koru Mindfulness’ın lisanslı eğitmeni. Doktora çalışmalarını Hollanda’da bulunan Utrecht Üniversitesi, Gençlik ve Aile Bölümü’nde sürdürüyor ve Türkiye’de beliren yetişkinlik dönemi ve aile ilişkilerindeki değişimi inceliyor.