Güncelleme Tarihi:
Canlıların eşeyli ve eşeysiz olarak iki şekilde üremektedir. Eşeysiz üremede döllenme olmadan canlı meydana gelir. Eşeyli üremede ise dölleme söz konusu olmaktadır.
Eşeyli Üreme
Canlıların üreme şekilleri biyolojinin konusu içinde yer almaktadır. Eşeyli üremede döllenme sonucu yeni bir canlı oluşmaktadır. Eşeysiz üremede ise bu söz konusu olmaz. Eşeysiz üremenin çeşitleri de bulunmaktadır. Eşeyli üremenin evrimi oldukça karmaşıktır. Eşeyli üreme sırasında kromozom sayısı mayoz bölünme ile yarıya inmektedir. İki gamet birleşerek eski kromozom sayılarına ulaşır.
Eşeyli üreme ile ilgili kanıtlar bundan yaklaşık 1 milyar yıl öncesine dayanır. Eşeyli üreme tüm bitki ve hayvanların kullandığı üreme yöntemidir. Eşeyli üremede iki değişik cins gametin birleşmesi ile yeni bir canlının oluşur. Yeni oluşan canlı ise kalıtsal olarak farklılık göstermektedir. Eşeyli üremede gamet ve zigotlar birleşerek döllenme meydana gelir. Zigot sonrası bölünmeye ise mitoz bölünme adı verilir.
Eşeyli Eşeysiz Üremenin Farkları Nelerdir?
Eşeysiz üreme ise eşeyli üremeden farklıdır. Eşeysiz üremede herhangi bir canlıdan döllenme olmadan canlı oluşmaktadır. Eşeysiz üreme de oluşan canlılar ise aynı kalıtsal özellikleri taşır. Eşeysiz üreme sonucu oluşan yapıda kalıtsal farklılıklar yoktur. Eşeysiz üreme mitoz bölünme ile gerçekleşir. Kopya bir üreme söz konusudur. Eşeyli üremede yeni kalıtsal yapı oluşurken eşeysiz de tüm özellikler aynı kalır.
Eşeysiz üreme sonucu oluşan canlıların ortama uyumları da az olmaktadır. Bakteriler eşeysiz üreme ile çoğalmaktadır. Ama aynı zamanda eşeyli üreme ile de çoğalabilmektedirler. Eşeysiz üremede bölünme yöntemi olduğu için üreme hızlı olmaktadır. Eşeysiz üreme ile çoğalan canlılar tek hücreli canlılardır. Mantar ve bitkilerde eşeysiz üreme ile çoğalmaktadır.
Eşeysiz Üreme
Eşeysiz üremenin birden fazla çeşidi bulunmaktadır. Tomurcuklanma ile üreme bir eşeysiz üreme yöntemidir. Canlının üstünde bir çıkıntı oluşur. Bu çıkıntı esas canlının benzeri bir döl oluşturmaktadır. Bira mayası, mercanlar bu şekilde üremektedir. Oluşan canlılar yapıdan ayrılabilir ya da yapı ile birlikte yaşamını sürdürebilir.
Bölünerek üremede eşeysiz üreme türleri arasında yer alır. Tek hücreli canlılar ve bakteriler bölünerek üreme yapmaktadır. Buna mitoz ya da amitoz denir. Sporla bölünmede söz konusu olmaktadır. Mantarlar, çiçeksiz bitkilerde sporla üremektedir. Sporla üreme bölünme ile gerçekleşmektedir.
Vejetatif üreme ise yüksek yapılı olan bitkilerde görülmektedir. Bu üremede kalıtsal özelliklere sahip canlılar ile ata canlı üremektedir. Muz, kavak, üzüm gibi canlılar bu şekilde üremektedir. Vejetatif üremede yumruyla üreme, çelikle üreme, soğanla üreme gibi çeşitler bulunmaktadır. Patates bitkisi yumru ile üremektedir. Göz bulunan kısımlarında dikilir ve çoğaltılır. Çelikli üreme nemli topraklarda gerçekleşmektedir.
Soğanla üreme yöntemi ise lale gibi bitkiler için kullanılmaktadır. Muzda soğanla üremektedir. Sürünücü gövde ile üreme vardır. Bu üreme şeklide çilek için kullanılmaktadır. Gövde sürünerek üreme gerçekleşir. Bu üreme toprağın üzerinde veya altında olabilir. Eşeysiz üreme çok hücreli canlılarda olmaz.
Eşeyli ve Eşeysiz Ortak Özellikleri Nelerdir?
Eşeyli üreme ve eşeysiz üreme arasında farklar bulunmaktadır. Eşeyli üreme de döllenme olmaktadır. Eşeysiz üremede ise döllenme söz konusu değildir. Eşeyli ve eşeysiz üremenin ortak noktaları da bulunmaktadır. Her üreme türünde yeni bir organizma meydana gelmektedir. Meydana gelen organizmalar büyür ve gelişir. Yeni organizmalar ise var.