ERG’den MEB bütçesi değerlendirmesi: En fazla kaynak meslek liselerine

Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) 2018 yılı bütçe görüşmeleri bugün (18 Aralık Pazartesi) TBMM’de yapılıyor. 2018 yılında eğitime 134 milyar 727 milyon TL kaynak ayrıldı, bunun 92 milyar 528 milyon 652 bin TL’sini MEB bütçesi olarak belirlendi. 27 milyar 761 milyon 363 bin TL’si Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve üniversitelere, 537 milyon 550 bin TL’si ise Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi’ne (ÖSYM) ayrıldı.

Eğitim Reformu Girişimi (ERG), ise bütçe görüşmeleri öncesinde MEB’in 2018 bütçe tasarısını değerlendirdi. Hazırlanan rapora göre, MEB bütçesi olarak belirlenen 92 milyar 528 milyon 652 bin TL’lik teklifin 72.9 milyar TL’si okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim okullarına ayrılıyor. Ortaöğretimin payı incelendiğinde ise, en fazla ödenek 12 milyar 419 milyon 331 bin TL ile meslek liselerinin oluyor. Ancak öğrenci başına düşen harcamada 12 bin 707 TL ile imam hatip liseleri önde gidiyor. “Tüm çocukların nitelikli eğitime erişimi için ihtiyaçları gözeten, farklılıkları dikkate alan, eşitlikçi bir bütçe hazırlanması ihtiyacı devam ediyor” değerlendirmesi yapılan ‘ERG’nin Milli Eğitim Bakanlığı 2018 Yılı Bütçe Tasarısı Değerlendirmesi’nden öne çıkanlar özetle şöyle:

EN BÜYÜK PAY MESLEK LİSELERİNE
- MEB bütçesinin yüzde 31’inin liselere ayrılması öngörülüyor. 2017 bütçe ödeneğine göre, genel ve meslek liselerinde yüzde 39’luk artış görülürken, bu oran imam hatip liselerinde yüzde 96’ya çıktı. Okul türlerine göre dağılıma bakıldığında ise 2018 bütçesinin yüzde 23’ü imam hatiplere, yüzde 33’ü genel liselere ve yüzde 44’ü de meslek liselerine ayrılıyor.

İMAM HATİPLER ÖNDE
- Rapora göre, ortaöğretimde okul türlerine ayrılan bütçe ödeneği ile bu okullardaki öğrenci sayısı karşılaştırıldığında, dengesiz bir dağılımla karşılaşılıyor. İmam hatip liselerinde öğrenci başına düşen ödenek teklifi 12 bin 707 TL iken genel ortaöğretimde 6 bin 153 TL, mesleki ve teknik liselerde ise 7 bin 504 TL oluyor.

1.000 TL’de 19 TL OKUL ÖNCESİNE AYRILIYOR
- Bütçede en fazla artışa ihtiyaç duyulan alanlardan biri okul öncesi eğitim. Okul öncesinde yatırımları ilgilendiren sermaye giderleri için 461 milyon TL ödenek ayrılıyor. Önceki yıla göre yüzde 32’lik bir artış olsa da, okul öncesinin tüm çocuklara zorunlu ve parasız olması hedefi için bu yatırım ödeneği yeterli olmayabilir. 2016-2017 eğitim-öğretim yılında okul öncesinde okullulaşma oranları 3-5 yaşta yüzde 36, 4-5 yaşta yüzde 46 ve 5 yaşta yüzde 59. Okul öncesinde öğrenim gören çocukların yüzde 15.5’i özel okullara gidiyor. Okul öncesine ayrılan bütçenin azlığına dikkat çekmek için raporda basit bir hesaplamaya da yer veriliyor. Buna göre eğer bakanlığın bütçesi 1.000 TL olsaydı bunun sadece 19 TL’si devlete ait okul öncesi kurumlara ayrılmış olacaktı. Tüm kademelerde bir özel okul öğrencisine verilen teşvik miktarı ise toplam bütçe içinde 16 TL’ye denk gelecekti.

TAM GÜN EĞİTİME DAHA FAZLA YATIRIM
- En güncel 2015 yılı verilerine göre, ilkokul öğrencilerinin yüzde 50.5’i, ortaokulun yüzde 40.8’i, liselilerin yüzde 10.2’si ikili öğretim yapan okullarda. Açıklamalarına göre, tam gün eğitim için gereken derslik sayısı 58 bin. Bir derslik için 150 bin TL gerektiği tahmin ediliyor. Kabaca derslik açığını kapatmak için 8.7 milyar TL’ye ihtiyaç var. 2018’de yatırımlar için öngörülen bütçe ödeneği ise 7.7 milyar TL. Bunun yaklaşık yarısının yapı tesisine ayrılacağı tahmin edilebilir (2017’de yapı tesisi ödeneği 4.3 milyar TL’ydi). 2019 sonuna kadar ikili eğitimin sonlandırılması hedefine ulaşmak için derslik yapımı başta olmak üzere yatırım harcamalarının artması gerekiyor.

İLKÖĞRETİME AYRILAN ÖDENEK ARTTI
- 2018 MEB bütçe teklifinin 72.9 milyar TL’si (yüzde 79’u), okul öncesi kurumlar, ilköğretim ve ortaöğretim okullarına ayrılıyor. Yatırım ihtiyacının fazla olduğu ilköğretime ayrılan ödeneğin yüzde 99 arttığı görülüyor. Bu durum, derslik ihtiyacının tamamen giderilemese bile azaltılacağına işaret ediyor.

BÜTÇEDE BÜYÜK BİR ARTIŞ YOK
- Tasarıya göre, 2018 yılı için MEB bütçesi ödeneğinde, 2017’ye (85 milyar 48 milyon 584 bin TL) göre yaklaşık yüzde 8.8’lik bir artış öngörülüyor. 2017 bütçe ödeneği enflasyon dikkate alınmadığında 2016’ya göre yüzde 11.4 artmış görünüyor; ancak enflasyon dikkate alındığında artış yüzde 1.4. Benzer bir enflasyon ile 2018 bütçe ödeneğinin 2017’ye göre yüzde 1-2 aralığında artacağı tahmin edilebilir. Dolayısıyla büyük bir artıştan bahsedemiyoruz.