ERG Eğitim İzleme Raporu 2017-2018: Okul terki azalıyor

Eğitim Reformu Girişimi’nin (ERG) dün yayınladığı ‘Eğitim İzleme Raporu 2017-2018’e göre, Türkiye, okul öncesinde ülke içi hedeflerini tutursa da hala OECD ortalamalarının gerisinde. Okul öncesine ayrılan kaynaksa hala diğer düzeylere göre en az. Üstelik resmi kurumlarda da ‘eğitime katkı payı’ adıyla ücret alınmaya devam ediyor. Sınıf tekrarını önlemek için alınan önlemlerse yetersiz. ERG, ayrıca tarımda çalışma yaşının 5’e kadar düştüğünün altını çiziyor. Bu yıl merkezi yönetim bütçesinden MEB’e ayrılan kaynak da azaldı. Rapordan öne çıkan başlıklar şöyle:

BÜTÇE 2 KAT ARTTI
MEB bütçesi, 2018’de geçen yıla oranla yüzde 8.8 artarak 92 milyar TL’ye ulaştı. Enflasyon dikkate alındığında bütçe 2007’den bu yana 2 kat arttı. Geçen yıla göre, MEB bütçesinde artmasına rağmen, GSYH’deki artışın bütçedeki artıştan fazla olması nedeniyle, MEB bütçesinin GSYH’ya oranında azalma var. 2018’de MEB bütçesinin GSYH’ya oranı yüzde 2.7.

OKUL ÖNCESİNE EN AZ KAYNAK
2018’de en çok harcama ilköğretim hizmetleri için yapıldı. Okul öncesi eğitimde ise geçen seneki durum değişmiyor. Yine en az harcama bu kademede.

YATIRIM BÜTÇESİNDE ARTIŞ DÜŞÜK
2018’de MEB’e ayrılan yatırım bütçesi geçen seneye göre küçük bir artışla 7 milyar 737 milyon 121 bin TL’ye çıktı. Geçen yıl merkezi bütçe yatırım ödeneğinin yüzde 10.9’u MEB’e ayrılmışken, bu yılki oran yüzde 11.2.

İKİLİ EĞİTİMİN SONU İÇİN 60 BİN DERSLİK
2017-18 eğitim-öğretim yılı verilerine göre ilköğretim kurumlarının yüzde 14.4; ortaöğretim okullarının ise yüzde 6.4’ünde ikili eğitim yapılıyor. MEB verilerine göre, 2019 sonuna kadar ikili öğretimin kaldırılması için Türkiye genelinde 57 bin 132’si temel eğitimde, 1.630’u ise ortaöğretimde olmak üzere toplam 58 bin 762 derslik yapılması gerekiyor. İkili eğitime son verilmesi için ihtiyaç duyulan illerde 45 bin 306 dersliğin yapımı sürüyor.

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ÜCRETSİZ DEĞİL
Türkiye’de resmi kurumlarda okul öncesi eğitim ücretsiz değil. ‘Eğitim katkı payı’ ücreti alınıyor. Bunlar öğrencinin yarım gün ya da tam gün okula gitmesine ve yemeğin kurum tarafından verilmesi ya da evden beslenme getirilerek sağlanmasına göre değişiyor. 2018-2019 eğitim yılında İstanbul’da resmi okul öncesi eğitim kurumlarının aylık tavan ücreti yemeksiz 95 TL, yemekli 160 TL. Diğer yandan, tüm illerde aylık taban ücreti sıfırken, aylık tavan ücretinde iller arasında önemli farklar var. Geçen eğitim yılının verilerine göre Adana’da kahvaltısız anasınıfı için aylık tavan ücret 20 TL iken Tunceli’de aynı hizmet için 140 TL.

HER İKİ ÖZEL OKULDAN BİRİ LİSE
2017-2018 eğitim yılında, önceki seneye göre, özel okul oranı değişmiyor. Bu kurumlarda öğrenim gören öğrencilerin oranında da oldukça küçük bir artış var. Özel okulların oranı yüzde 1.9 artarak yüzde 14.7 oldu. Her iki özel okuldan biri lise.

OKUL ÖNCESİNDE HEDEF TUTTU
2017-2018’de net okullaşma oranı 3-5 yaşta 38.5; 4-5 yaşta yüzde 50.4; 5 yaşta ise yüzde 66.9. Önceki eğitim yılına göre 5 yaş net okullaşma oranının yüzde 58.8’den yüzde 66.9’a çıkmış olması sevindirici. MEB ‘2017 Yılı İdare Faaliyet Raporu’nda okul öncesinde net okullaşma oranının yüzde 53.01 olması hedeflendiği göz önünde bulundurulursa MEB, 2017-2018 yılında okul öncesine yönelik hedefine ulaşmış oldu. 2017-18 yılında, net okullaşma oranının 5 yaşta yüzde 66.9’a yükselmesiyle MEB 2015-2019 Stratejik Planı’nda 2019 için öngörülen yüzde 70 oranına yaklaşılmış olsa da oranlar OECD ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ortalamasının altında kalmaya devam ediyor.

HER 100 LİSELİDEN 6’SI AÇIKÖĞRETİMDE
2017-2018 eğitim yılında açıköğretim liselerindeki toplam öğrenci sayısı 1 milyon 395 bin 621. 2016-2017’ye göre yüzde 10.2 oranında azaldı. 2017-2018’de açıköğretim lisesine giden öğrencilerin ortaöğretim öğrencilerine oranı yüzde 5.9. 14-17 yaş aralığında açıköğretim lisesinde okuyan 332 bin 956 öğrenci var. Bu öğrencilerin yüzde 59.7’si kadın, yüzde 40.3’ü ise erkek.

SINIF TEKRARI İÇİN ÖNLEMLER YETERSİZ
MEB 2018 Yılı Performans Programı’na bakıldığında ise sınıf tekrarının azaltılmasına yönelik herhangi bir hedef ve faaliyetin yer almadığı görülüyor. Özellikle mesleki ve teknik Anadolu liselerinde sınıf tekrarı oranlarında ciddi bir artış var. Sınıf tekrarının azaltılmasına yönelik faaliyetlerin performans programında yer alması gerekiyor.

OKUL TERKİ AZALIYOR
Eğitimden erken ayrılma oranı yüzde 46.9 ile en yüksek 2007; en düşük ise yüzde 32.5 ile 2017’de. Çocuk işçiliği ile mücadelede alınacak önlemlerin mevzuatta bulunması, uygulamada çocuk işçiliğinin engellenmesini sağlamıyor. Bu nedenle tespit mekanizmalarının geliştirilmesi çok önemli. Eğitim açısından, bu alana en büyük destek okula devamsızlığın etkili bir şekilde takip edilmesi ve nedenlerinin tespit edilmesiyle sağlanabilir. Özellikle, çoban olarak çalışan çocuklar için devamsızlık büyük sorun. Ayrıca başta mevsimlik tarım işleri olmak üzere, 15 yaşından küçük çocuklar; sanayi, tekstil, mobilya gibi pek çok sektörde çalışıyor. Özellikle mevsimlik tarımda bu 5 yaşa kadar düştü.

ÖĞRETMEN MAAŞLARI DÜŞÜK
OECD ortalamasında öğrenci başına düşen öğretmen maaşı Türkiye’dekinin iki katından fazla. Ayrıca, öğretmen maaşlarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya (GSYH) oranı, OECD ortalamasına göre oldukça düşük. Öğretmen maaşları, kamuda birçok meslek grubunun gerisinde.

SÖZLEŞMELİ ÖĞRETMENLİK YÜKSELİŞTE
2017-18 eğitim-öğretim yılında resmi kurumlarda görev yapan tüm öğretmenlerin yüzde 4,4’ü sözleşmeli. Bu oran 2016-17’de yüzde 2.2 idi.