Entüisyonizm nedir? Sezgicilik ne demek? Felsefede Entüisyonizm (Sezgicilik) akımı özellikleri, kurucusu ve temsilcileri

Sezgicilik, İdealizm, Yeni Platonculuk ve Mistisizm gibi akımlardan etkilenmiştir. Materyalizmin maddeyi tek gerçeklik olarak kabul eden görüşlerini eleştiren sezgiciler,hakikatin ''idealar'' olduğunu öne sürmüştür. En ünlü temsilcilerinin başında İmam Gazali, Fruthjof Schuon ve Henri Bergson gelir.

 Entüisyonizm Nedir?

 Entüisyonizm mantık ve akıl kavramlarının yerine sezgi ve soyut düşünceyi öncül kabul eden bir disiplindir. Bu akıma göre, insanın bir şeyin yanlış ya da doğru olduğuna karar vermesi için ''vicdanına'' danışması yeterlidir. Eğer, insan materyalistlerin iddia ettiği üzere salt maddi ve biyolojik varlık olsaydı vicdan ve sezgi gibi manevi değerlere sahip olamazdı.

 Bu felsefi akım, ateizm, materyalizm, agnostisizm, nihilizm ve pozitivizm akımlarının tamamına karşı çıkmıştır. Sezgicilere göre insanın kalp gözü açık olduğunda, duyularla algılanamayan gerçeklikleri bile hissedebilir. His ile elde edilen bilgiler, bilinç yoluyla kavranan bilgilere göre çok daha kesindir.

 Sezgicilik Ne Demek?

 Sezgiciliğin temel ilkeleri yazgıcılık ve gizemciliktir. Gizemcilik, pozitif bilimlerinin insan yaşamında gerekli olduğunu ancak hakikat bilgisi için yeterli olmadığını öne süren görüştür. Tasavvufi düşüncede de öne çıkan bu öğretiye göre, insanın mutlaka bilgiye erişmesi için iç dünyasına yönelmesi ve gerçeği kendi içinde bulması gerekir. İnsan algısını yanıltan ana etkenlerin başında maddi dünya gelir.

 Entüisyonizm felsefesinde en çok tartışılan kavramlardan biri ise yazgıcılık olmuştur. İslam filozofları da dahil olmak üzere birçok düşünür, insanın kaderini tayin edeceği görüşünü benimsemiştir. Ancak bazı düşünürler ve teologlar, her şeyin Levh-i Mahfuz adı verilen bir levhada yazılı olduğunu iddia etmiştir. Fakat bu durumda insan iradesinin herhangi bir önemi kalmadığı için, yazgıcılık prensibini benimseyen çok isim olmamıştır.

 Felsefede Entüisyonizm (sezgicilik) Akımı Özellikleri

 Entüisyonizm felsefesi bilgi felsefesi (Epistemoloji) ve ahlak felsefesini (etik) de kapsar. Buna göre, insanın bilinciyle elde ettiği bilgilerin gerçekliği sorgulanabilir. Çünkü bu yolla edinilen bilgiler çevrenin baskısı, duyuların yetersizliği ya da şartlanma gibi nedenlere bağlı olarak yanlış çıkabilir. Ön yargı ve koşullanma gibi etkiler toplumsal yaşamın bir etkisidir ve bu etki, doğruların yanlış, yanlışların ise doğru algılanmasındaki en büyük etkendir.

 Aynı yöntem ahlaki seçimlerde de öne çıkar. Kişinin yaptığı ya da yapacağı bir eylem ''vicdanını rahatsız ediyorsa'' o eylem gayr-i ahlakidir. Vicdan, diğer öğrenme metotlarından farklı olarak içseldir ve dış koşullardan etkilenmez. Kişi ahlaken doğru bir şey yaptığında bunu sezer. Ancak diğer ahlaki seçimler, toplum tarafından inşa edilir. Bu açıdan bakıldığında Entüisyonizm, toplumsallıktan çok bireyciliği öne çıkarır.

 Mistisizm ile doğrudan doğruya bağlantılı olan sezgicilikte, rüyalar ve ön seziler de önemli bir yer tutar.

 Sezgicilik Akımının Kurucusu ve Temsilcileri

 Sezgicilik akımının kurucusu İmam Gazali'dir. Eserlerinde ''kalp gözü'' olgusundan bahseden ilk düşünürlerden biri odur. Bunun dışında özelikle 19. ve 20. yüzyılda ''sezgici'' olarak tanımlanan birçok filozof yazdıkları kitaplarla entüisyonizm felsefesinin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır.

 Frithjof Schuon - Kalp Gözü, Manevi Perspektifler, Beşer Tecellisi, Bir Merkeze Sahip Olmak

 Rene Guenon - Geleneksel Formlar ve Kozmik Devirler, Modern Dünyanın Bunalımı

 Henri Bergson - Düşünmek ve Olmak, Şuurun Doğrudan Doğruya Verileri, Metafiziğe Giriş, Yaratıcı Tekamül

 İmam Gazali - Kimya-yı Saadet, Kalplerin Keşfi, Ölüm ve Ötesi